Κοσμολογία και ανθρωπολογία στη διδασκαλία του Ιωάννου Δαμασκηνού

Abstract

Για να μελετήσει ο σύγχρονος ερευνητής την Κοσμολογία και την Ανθρωπολογία των βυζαντινών συγγραφέων, δηλαδή να μελετήσει σε βάθος το πώς έβλεπαν οι Βυζαντινοί τον κόσμο και τον άνθρωπο, είναι υποχρεωμένος μελετήσει με ιστορικοφιλολογική μέθοδο και ακρίβεια τα κείμενα ενός ή και περισσοτέρων συγγραφέων του Βυζαντίου, και να εντοπίσει τους κεντρικούς άξονες των κειμένων τους. Παράλληλα ο ερευνητής υποχρεούται να εκθέσει σε βάθος σύνολη τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, καθώς οι Βυζαντινοί με αφορμή τα θεολογικά ζητήματα εξέθεταν τις απόψεις τους για τον κόσμο, τον άνθρωπο και τη ζωή. Τα θεολογικά ζητήματα, σημειωτέον, δεν διατυπώνονταν μέσα σε γραφεία επιφανών διανοουμένων – άσχετα αν οι Πατέρες ήταν και σοφοί διανοούμενοι –, αλλά μέσα σε αιματηρά γεγονότα που κόστιζαν, αφενός μεν στην Εκκλησία, αγώνες και αίμα, αφετέρου δε στον αυτοκράτορα, έντονα προβλήματα δημοσίας τάξεως και εδαφικής ακεραιότητας ̇λαμπρό παράδειγμα, με το οποίο ασχολείται και η μελέτη μας είναι η εικονομαχία. Η παρούσα διδακτορική διατριβή μέσα από την εξέταση των κειμένων του Ιωάννου Δαμασκηνού έχει αυτόν το τριπλό σκοπό: α) να εξετάσει το πώς έβλεπαν οι βυζαντινοί συγγραφείς τον κόσμο και τον άνθρωπο β) να εκθέσει τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας και γ) να ερευνήσει φιλολογικά και ιστορικά τα κείμενα του Ι. Δαμασκηνού – απαραίτητη επιστημονική ανάγκη. Στο εισαγωγικό σημείωμα η μελέτη προσπαθεί επίσης να εξετάσει θέματα που δεν έχουν μέχρι σήμερα επαρκώς ξεκαθαριστεί, όπως την ημερομηνία γέννησης και θανάτου του συγγραφέα μας, την καταγωγή και την οικογενειακή του κατάσταση, το ζήτημα της πρωτοτυπίας του έργου του, τη συμβολή του στο επίμαχο θέμα της εικονομαχίας, ποιες διαστάσεις είχε το εν λόγω ζήτημα στην Βασιλεύουσα και στην αυτοκρατορία γενικότερα. […]