Πρώιμες αλληλεπιδράσεις μητέρων με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής - υπερκινητικότητα με τα βρέφη τους

Abstract

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder that appears during childhood and insists to adulthood. The present naturalistic study aimed to longitudinal examine the development of temporal and qualitative aspects of the interaction between infant boys and their mothers with symptoms of ADHD. Fifteen mother-infant dyads participated in the study. Seven infants and their mothers with ADHD symptoms and 8 control dyads were video recorded at home during free–play interactions when infants were 2, 4, 6 and 9 months old. It was demonstrated that in both groups duration of synchronization increased with infants age. However, the ADHD dyads showed shorter duration of synchronization compared to the control group. ADHD dyads demonstrated shorter episodes of interpersonal play, humor and joint attention and longer episodes of indifferent play compared to the dyads of the control group. No group differences were observed in infants’ temperament. Moreover, duration of synchronization was significantly correlated with types of interaction. The findings of this research are discussed on the grounds of the Intersubjectivity Theory which supports the notion that infants are born with an innate ability to communicate with a sensitive adult. These early interactions are vital for cultural learning and language development. Mother’s inability to adequately respond to the infant’s callings and disturbance of communication have a negative impact to the child’s social and cognitive development later in life. Clinical implications of the research are also discussed.

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) ορίζεται ως νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία παρουσιάζει υψηλά ποσοστά κληρονομικότητας και εκδηλώνεται ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία, αλλά τα συμπτώματά της μπορεί να επιμένουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής. Η παρούσα νατουραλιστική μελέτη έχει ως στόχο τη διαχρονική μελέτη ποιοτικών και ποσοτικών διαστάσεων της αλληλεπίδρασης βρεφών με τις μητέρες τους που παρουσιάζουν συμπτώματα ΔΕΠ-Υ. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 15 μητέρες και τα βρέφη τους, 7 μητέρες με συμπτώματα ΔΕΠ-Υ (ομάδα ΔΕΠ-Υ) και 8 μητέρες χωρίς συμπτώματα ΔΕΠ-Υ (ομάδα ελέγχου). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, και στις δύο ομάδες η διάρκεια συγχρονισμού των δυάδων αύξανε με την ηλικία των βρεφών. Ωστόσο, οι δυάδες της ομάδας ΔΕΠ-Υ παρουσίαζαν στατιστικά σημαντικά μικρότερη διάρκεια συγχρονισμού καθόλη την περίοδο της μελέτης, σε σύγκριση με τις δυάδες της ομάδας ελέγχου. Όσον αφορά το είδος της αλληλεπίδρασης οι δυάδες της ομάδας ΔΕΠ-Υ παρουσίαζαν στατιστικά σημαντικά συντομότερα επεισόδια διαπροσωπικού παιχνιδιού χωρίς χρήση αντικειμένου, χιούμορ αλλά και συνεργατικού παιχνιδιού, σε σύγκριση με τις δυάδες της ομάδας ελέγχου. Αντίθετα όμως, οι δυάδες της ομάδας ΔΕΠ-Υ παρουσίασαν εκτενέστερα επεισόδια αδιάφορου παιχνιδιού, σε σύγκριση με τις δυάδες της ομάδας ελέγχου. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ευρήματα αυτά δεν μπορούν να αποδοθούν σε στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του βρέφους, εφόσον δε διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων ως προς τη συγκεκριμένη μεταβλητή. Επιπλέον, συσχετίσεις μεταξύ των μεταβλητών κατέδειξαν ότι η διάρκεια συγχρονισμού σε μικρότερη ηλικία επηρεάζει τόσο τη διάρκεια συγχρονισμού σε μεγαλύτερες ηλικίες όσο και την εκδήλωση πιο περίπλοκων μορφών αλληλεπίδρασης. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας συζητούνται στο πλαίσιο της Θεωρίας της Διυποκειμενικότητας σύμφωνα με την οποία τα βρέφη διαθέτουν έμφυτα κίνητρα για διαπροσωπική και συνεργατική επικοινωνία με έναν ευαισθητοποιημένο ενήλικα. Αυτού του είδους οι πρώιμες αλληλεπιδράσεις θέτουν τις βάσεις για την πολιτισμική μάθηση και τη γλωσσική ανάπτυξη. Σε περίπτωση που η επικοινωνία διαταραχθεί λόγω της μη ανταπόκρισης της μητέρας, παρατηρούνται μακροπρόθεσμα προβλήματα στην κοινωνικο–γνωστική ανάπτυξη του παιδιού. Επιπλέον, συζητείται η αξία της παρούσας έρευνας στην κλινική και παιδαγωγική πράξη.