Μεταβλητές που καθορίζουν το περιβαλλοντικό προφίλ των πολιτών: η περίπτωση της Κύπρου και της Κούβας

Abstract

At present times where the political status of each nation determines the Education, the Health System, the everyday routine of citizens, and within it their Environmental Behaviour, this research aimed at revealing those variables that shape the environmental profile of citizens, while also examining whether a relationship between participation in the environmental decision-making process and the prevailing political situation, exists. Studying the Environmental Education (EE) -the process leading to the growth of capabilities essential for the comprehension of the person-environment relationship, one understands that it is directly connected to the configuration of the environmental profile. In 1975’s “Chart of Belgrade”, the objectives of EE were determined; at this study we claim that these objectives constitute precisely those variables shaping up the environmental profile of citizens. These variables include knowledge, attitude, behaviour and public participation in the decision-making process, while an “indirect” variable is also added: the prevailing political situation. We studied the population in two countries with intense socio-political particularity, Cyprus and Cuba. Cyprus is a divided island, with strong political issues as a new member of the EU. Cuba is an embargoed island, in economic exclusion, confronted with a stiff political situation. An extensive literature review took place and then we visited the countries in order to conduct at the site the actual research of the populations via questionnaires. Analysis of the results lead to the study’s conclusions. These conclusions, confirmed the research of Hungerford and Volk (1990) who state that more environmental knowledge does not necessarily result to more action or more active participation in the environmental decision-making process. This research emphasises the fact that abundance of knowledge and easy access to it does not mean that Responsible Environmental Behaviour is the end outcome. It is proved that active environmental participation is related to the specific political situation of each geographical area. The value of non formal education in environmental protection is also discussed, bringing up the issue of inefficiency of the existing formal E.E. in successfully promoting Responsible Environmental Behaviour.

Σε μία εποχή που η εθνική πολιτική κατάσταση με την ευρύτερή έννοια καθορίζει την Παιδεία, την Υγεία, την καθημερινότητα των πολιτών και μέσα σ’ αυτή, τη στάση τους προς το Περιβάλλον, στοχεύσαμε στο να αποκαλύψουμε τις μεταβλητές εκείνες που διαμορφώνουν το προφίλ των πολιτών, ερευνώντας ταυτόχρονα αν υπάρχει σχέση ανάμεσα στη συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων και την πολιτική κατάσταση στην οποία ζουν. Μελετώντας την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και δεδομένου ότι είναι η διαδικασία που οδηγεί στην ανάπτυξη ικανοτήτων απαραίτητων για την κατανόηση της σχέσης ανθρώπου-περιβάλλοντος, καταλαβαίνουμε ότι συνδέεται άμεσα με την διαμόρφωση περιβαλλοντικού προφίλ. Στη «Χάρτα του Βελιγραδίου» το 1975, ορίστηκαν οι στόχοι της ΠΕ που ισχυριζόμαστε ότι αποτελούν ακριβώς εκείνες τις μεταβλητές που διαμορφώνουν το περιβαλλοντικό προφίλ των πολιτών. Αυτές περιλαμβάνουν τη γνώση, τη στάση, τη συμπεριφορά και τη συμμετοχή στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων. Εδώ προσθέτουμε και μία «έμμεση» μεταβλητή, την κρατούσα πολιτική κατάσταση. Ερευνήσαμε τον πληθυσμό σε 2 χώρες με έντονη κοινωνικοπολιτική ιδιαιτερότητα, την Κύπρο και την Κούβα. Την Κύπρο, ένα νησί διχοτομημένο με έντονα πολιτικά ζητήματα και νέο μέλος της Ε.Ε. και την Κούβα ένα νησί σε οικονομικό αποκλεισμό, αντιμέτωπο με μία δύσκαμπτη πολιτική κατάσταση. Μεθοδολογικά, αναλύσαμε την ΠΕ μέσα από εκτενή βιβλιογραφική έρευνα και κατόπιν μελετήσαμε τις χώρες μέσω έρευνας με τη μορφή ερωτηματολογίων, ώστε να καταλήξουμε στα συμπεράσματα της πρότασης. Αυτά, επιβεβαίωσαν τις έρευνες των Hungerford & Volk (1990) που στηρίζουν την άποψη ότι η προσφορά περισσότερης γνώσης δε σημαίνει απαραίτητα περισσότερη δράση για το περιβάλλον ή ενεργό συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Αυτό που στην παρούσα έρευνα καταδεικνύεται είναι ότι η αφθονία γνώσης και ο ελεύθερος τρόπος πρόσβασης σ’ αυτήν, δε σημαίνει οπωσδήποτε ότι αποφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα της περιβαλλοντικής ευαισθησίας και Υπεύθυνης Περιβαλλοντικής Συμπεριφοράς (ΥΠΣ). Αποδεικνύεται ότι το ζητούμενο της ενεργούς συμμετοχής, συνδέεται με την εκάστοτε πολιτική κατάσταση με ένα ιδιαίτερο τρόπο, αντίθετο ίσως από αυτόν που κανείς θα περίμενε. Συζητείται επίσης η αξία της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης σε παράλληλη θεώρηση με την φθίνουσα πορεία της Τυπικής ΠΕ και ακόμα περισσότερο θίγεται η αναγκαιότητα υποστηρικτικής συμβολής και προώθησης της Μη Τυπικής στο σύστημα της Τυπικής Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.