Διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης και συμπεριφοράς μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέσα από τη συμμετοχή σε προγράμματα κινητικών δραστηριοτήτων υπαίθριας αναψυχής

Abstract

The purpose of this investigation was to research environmental awareness, responsible environmental behavior and also to explore factors that influence them, with particular emphasis on the role of participation in outdoor recreational activities, in secondary education children. For this purpose three studies were conducted. The purpose of the 1st study was to examine the environmental behavior of Greek adult citizens. The results showed that Greek citizens participate more in individual rather than in group environmental action. Differences were also found as a function of gender, age, education level and frequency of participation in outdoor recreation activities. The purpose of the 2nd study was to develop and test the psychometric integrity of scales assessing dimensions of environmental awareness and examine their inter-relationships in students aged 13-17 years. Structural equation modeling supported the psychometric properties of the instruments assessing information, cognitive and emotional beliefs, disposition, and behavior, which were highly correlated among them. The purpose of the 3rd study was to investigate the effect of a structured outdoor recreation activities intervention on environmental responsibility on students aged 13-17 years. Analyses of variance with repeated measures showed that children who participated in the intervention program showed improvement on perceived information, emotional beliefs, and disposition for environmental actions. As an additional product of this thesis, based on the three studies described above, the development of a conceptual model for the interpretation of environmentally responsible behavior of children aged 13-17 years old was attempted. The model was tested through structural equation analysis with latent factors in the samples of the 2nd and the 3rd study. It was supported that perceived information predicted cognitive and emotional beliefs, which predicted disposition, which predicted responsible environmental behavior. The model enhances the relevant literature with new evidence and aims to develop future research. Conclusively, the results of the study highlight the importance of children's participation in outdoor recreation activities for the development of environmental responsibility, and for the first time link the concept of physical activity in natural environment with environmental concepts.

Η παρούσα εργασία είχε ως σκοπό να μελετήσει την περιβαλλοντική συνείδηση και περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά καθώς και να διερευνήσει παράγοντες που τις διαμορφώνουν, με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο της συμμετοχής σε πρόγραμμα κινητικών δραστηριοτήτων υπαίθριας αναψυχής, σε παιδιά δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκαν και πραγματοποιήθηκαν τρεις έρευνες. Σκοπός της 1ης έρευνας ήταν η καταγραφή της εικόνας της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς Ελλήνων ενηλίκων. Αναλύσεις διακύμανσης ανέδειξαν διαφορές στην περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά ως προς το φύλο, την ηλικία, το επίπεδο εκπαίδευσης και τη συχνότητα συμμετοχής σε δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής. Σκοπός της 2ης έρευνας, ήταν η ανάπτυξη και ο ψυχομετρικός έλεγχος κλιμάκων για την αξιολόγηση διαστάσεων περιβαλλοντικής υπευθυνότητας σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αναλύσεις δομικών εξισώσεων υποστήριξαν τις ψυχομετρικές ιδιότητες του οργάνου αξιολόγησης της περιβαλλοντικής συνείδησης που περιελάμβανε τις διαστάσεις: αντιλαμβανόμενη πληροφόρηση, πιστεύω, συναισθήματα, προδιάθεση, και συμπεριφορά, οι οποίες παρουσίασαν υψηλές συσχετίσεις μεταξύ τους. Σκοπός της 3ης έρευνας, ήταν η διερεύνηση της επίδρασης ενός δομημένου παρεμβατικού προγράμματος κινητικών δραστηριοτήτων υπαίθριας αναψυχής στην περιβαλλοντική υπευθυνότητα σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αναλύσεις διακύμανσης με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις έδειξαν ότι οι μαθητές της παρεμβατικής ομάδας παρουσίασαν βελτίωση στην αντιλαμβανόμενη πληροφόρηση, στα περιβαλλοντικά πιστεύω συναισθηματική διάσταση και στην προδιάθεση για περιβαλλοντική δράση. Τέλος, δοκιμάστηκε η ανάπτυξη ενός εννοιολογικού μοντέλου, ερμηνείας της περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς παιδιών, το οποίο ελέγχθηκε με ανάλυση δομικών εξισώσεων από το σύνολο των συμμετεχόντων της 2ης και 3ης έρευνας. Η αντιλαμβανόμενη πληροφόρηση προέβλεψε τα πιστεύω, τα οποία προέβλεψαν την προδιάθεση για εκδήλωση συμπεριφοράς, η οποία με τη σειρά της προέβλεψε την υπεύθυνη περιβαλλοντική συμπεριφορά. Το μοντέλο ενισχύει τη σχετική βιβλιογραφία με νέα στοιχεία και φιλοδοξεί στην ανάπτυξη μελλοντικής έρευνας. Συμπερασματικά, η έρευνα ανέδειξε τη σημαντικότητα της συμμετοχής παιδιών σε κινητικές δραστηριότητες υπαίθριας αναψυχής, στη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης και συμπεριφοράς και συνδέθηκε για πρώτη φόρα, η έννοια της κίνησης- άσκησης στη φύση με περιβαλλοντικές έννοιες.