Η ταυτότητα της Σαλαμίνας από τα τέλη του 17ου αιώνα έως και τα μέσα του 19ου αιώνα: μια ιστορική και λαογραφική προσέγγιση μέσα από δικαιοπρακτικά έγγραφα αρχείων, προφορικές παραδόσεις, περιηγητικά κείμενα και άλλες πρωτογενείς πηγές

Abstract

The aim of this thesis is to look into the identity of Salamis from the late 17th century until the mid-19th century based on legal documents deriving from public, private and monastery records, oral traditions, travellers’ writings and further primary sources. These sources provide information for several sections of the private and public ways of life such as the administrative role and the responsibilities of the Demogerontia (Council of Elders), the role of the union of the pine tar manufacturers, the so-called katramitzides, in the economic and social life of the island, the assets management of the Holy Monastery of Faneromeni, the economic life of the people on Salamis, the legacies and the strategies concerning the transfer of family property, the family surnames and the families in general, the place names, the elements of folk speech and the various incidents of everyday life on Salamis during the Greek War of Independence and the first years that followed Independence. The presentation, co-examination and evaluation of these sources reveal several aspects of the everyday life of people on Salamis and more particularly, aspects of customary law that have remained undiscovered until today. At the same time, these sources, also, reveal that Salamis has followed the fate and, in general, the historic and cultural development of Athens. Lastly, a large number of oral traditions have been confirmed through written sources contributing this way to the strengthening of the theoretical foundations of Folklore Studies that focus on historic facts.

Αντικείμενο της παρούσης εργασίας αποτελεί η αναζήτηση της ταυτότητας της Σαλαμίνας από τα τέλη του 17ου αιώνα έως και τα μέσα του 19ου αιώνα αξιοποιώντας δικαιοπρακτικά έγγραφα δημόσιων, ιδιωτικών και μοναστηριακών αρχείων, προφορικές παραδόσεις, περιηγητικά κείμενα και άλλες πρωτογενείς πηγές. Οι τομείς της ιδιωτικής και της δημόσιας ζωής που φωτίζονται από τις παραπάνω πηγές είναι η διοίκηση και οι αρμοδιότητες της Δημογεροντίας, ο ρόλος της συντεχνίας των κατραμιτζήδων στην οικονομία και στην κοινωνία του νησιού, η μοναστηριακή οργάνωση και διαχείριση της περιουσίας της Ιεράς Μονής Φανερωμένης, ο οικονομικός βίος των κατοίκων της Σαλαμίνας, οι κληροδοτικές πρακτικές και οι στρατηγικές μεταβίβασης της οικογενειακής περιουσίας, τα οικογενειακά επίθετα και οι οικογένειες, τα τοπωνύμια, τα στοιχεία λαϊκού λόγου καθώς και διάφορα περιστατικά της καθημερινότητας κατά τους χρόνους της Επανάστασης και τους πρώτους μετεπαναστατικούς χρόνους στη Σαλαμίνα. Η παρουσίαση, συνεξέταση και αξιολόγηση των πηγών αυτών ανέδειξε πτυχές της ζωής των κατοίκων της Σαλαμίνας και κυρίως όψεις του εθιμικού δικαίου, άγνωστες μέχρι σήμερα. Παράλληλα οι πηγές αυτές αποκάλυψαν ότι η Σαλαμίνα ακολουθούσε την τύχη και γενικότερα την ιστορική και πολιτισμική πορεία της Αθήνας. Τέλος, πολλές από τις προφορικές παραδόσεις επιβεβαιώθηκαν μέσα από τις γραπτές πηγές και κατ’ αυτόν τον τρόπο ενισχύθηκε το θεωρητικό υπόβαθρο της Ιστορικής Λαογραφίας.