Η αποτίμηση των πληροφοριών των νοσηλευτικών ενημερώσεων σε ένα νοσοκομείο στην Ελλάδα

Abstract

Background: Nursing handover is a process that has been carried out in almost all hospital nursing departments for decades. Nursing handover is defined as the transfer of necessary information between nurses at the change of shift, together with the relevant authority, accountability and responsibilityAim: The aim of this study was the recording and qualitative assessment of the information and processes involved in nursing handover, oral and written, and how it contributes to the improvement of the nursing care provided. The individual aims of the study are determining the type of information, whether the information is incorporated in nursing practice, and finally the views of the nurses themselves on the handover process and the utility of the information provided in nursing care. Methods: This observational study was carried out at the University General Hospital of Heraklion, in Crete, Greece, from November 2015 to February 2016. The sampling framework and field of study consisted of eleven clinics out of twenty-seven chosen by stratified random sample design; the clinics participating in the study represent the whole spectrum of medical and nursing care offered by a university hospital in Greece (internal medicine, surgical, pediatrics). The sample originally consisted of 11 oral and written nursing handovers by 22 nurses (3 males/19 females, mean aged 39.3±8.2yrs) who worked shifts on a specific day in the nursing departments and were included in the study based on the hospital shift schedule. Unstructured observation by the researcher, together with a recording audio system, was selected to collect the data in the nurses’ office in the eleven clinics, due to the fact that it leads to the observation of behaviors, interaction, communication and also characteristics such as the quality of the information transferred and the creation or otherwise of action plans to ensure effective nursing management of patients. The data were personally gathered by the researcher, who did not participate in the process in any way. Α semi-structured questionnaire developed by the researchers was also used to collect the data, together with a recording audio system. Six open-ended questions were developed using the international bibliography combined with the researchers’ clinical experiences. These questions were asked face-to-face, addressed to the outgoing and the incoming nurse, allowing us to exploring human experiences and views of nursing handover. In the present study, the researchers, having informed the participants and obtained their written permission, allowed them to choose where the interview would take place and recorded the data arising during the interview. The whole process took an estimated 25 minutes for each interview. Ethical approval was obtained from the Research and Bioethics committee of the University Hospital of Heraklion (Crete, Greece). Data were analyzed using SPSS software (IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp). Frequencies of the characteristics were estimated based on clinics or/and department categorization. Binomial and chi-square (χ2) tests were used in comparisons of responses or using 95% confidence intervals (95%CIs). Hierarchical cluster analysis was performed in order to identify relative and homogeneous factors groups. Finally, a content analysis method was used for the systematic codification of the qualitative characteristics identified by the questionnaire and recording transcription. A cluster analysis was also performed in order to identify relative and homogeneous clusters or neighborhood groups as key phrases for each question. Common views, convictions, admissions and deficiencies were observed in the participants’ responses on the nursing handover process. The data of 22 interviews in total were categorized by two independent researchers in the study to ensure credibility. Each category was identified using the basic recording unit of keyword/concept in participants’ answers. The data were finalized following full agreement between the two researchers on including the terms, and the intercoder agreement was k=0.91. Finally, the coders discussed their differences and reached a consensus. Results: Nursing handover mainly involves medical instructions and nursing outcomes. The criteria by which the nurses determined which pieces of information were significant to transfer to the next shift were the medical instructions, the patient's hemodynamic condition and the care plans implemented by the previous nurse, and also depending on the patient's condition. The information was mainly drawn from events occurring in the previous 24 hours, from the medical instructions, the medical history, the doctors and the nursing outcomes, and to a lesser extent from the events of the previous shifts and the nursing folders. It is important to note that none of the participants had received, as they stated, any training in the handover process. A non-significant difference was observed between the nurse delivering and the nurse receiving the shift in the mean percentage of answers to all six questions as well as between <20 or 20+ years' experience (p > 0.05). Finally, a significant difference (p≤0.05) in the mean percentages of answers to the six questions was observed between the Pediatric and the Internal Medicine departments and between the Surgical and the Internal Medicine departments. Twenty-two nurses participated in the study, of whom 86.4% were female, while the mean age was 39.3±8.2 years. According to the study participants, nursing handover mainly involves medical instructions, detailed records of each patient's general condition, drug administration guidelines and nursing outcomes. Interviewees’ responses revealed many requirements, deficiencies, experiences and convictions. The main characteristics were Fixation on patients’ clinical condition and management, Lack of systematic and common nursing handover implementation method, Lack of faith in their scientific knowledge and skills, Need for systematization of and critical approach to information, Significant parameter for provision of optimum health care, Need to design care plans based on best practice and Need for training.Conclusions: Our study looked at how this complex and vital procedure is structured and handled by the nurses involved, ensuring patient safety and consistent quality of care. It succeeded in highlighting the importance of organized, standardized and up-to-date handovers, and the fundamental part they play in the health care system. Nurses’ opinions, convictions and experiences showed that effective nursing handover can only be achieved through clearly defined clinical processes, using nursing diagnoses, and by extension through the implementation of best nursing practice. A necessary precondition for achieving nursing handover is nurses’ training on the importance of clinical information transfer, in order to ensure patient safety.

Εισαγωγή Η νοσηλευτική ενημέρωση είναι διαδικασία η οποία εφαρμόζεται στα περισσότερα νοσηλευτικά τμήματα παγκοσμίως εδώ και δεκαετίες. Η νοσηλευτική ενημέρωση προσδιορίζεται ως η μεταφορά όλων των αναγκαίων πληροφοριών μεταξύ των νοσηλευτών κατά την αλλαγή βάρδιας, μαζί με τη σχετική εξουσία, λογοδοσία και ευθύνη.Σκοπός Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η καταγραφή και η ποιοτική αποτίμηση της πληροφορίας και των διαδικασιών που διέπουν τη νοσηλευτική ενημέρωση γραπτή και προφορική και πώς αυτή συμβάλει στην βελτίωση της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας. Επιμέρους στόχοι της μελέτης ήταν η αναζήτηση του είδους της πληροφορίας, αν οι πληροφορίες ενσωματώνονται στη νοσηλευτική πρακτική και τέλος ποια ήταν η άποψη των ίδιων των νοσηλευτών για τη διαδικασία της ενημέρωσης αλλά και για τη χρησιμότητα της παρεχόμενης πληροφορίας στην νοσηλευτική φροντίδα.Μέθοδος: Η παρούσα ποιοτική μελέτη παρατήρησης πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης από τον Νοέμβριο του 2015 έως και τον Φεβρουάριο του 2016. Το δειγματοληπτικό πλαίσιο και το πεδίο έρευνας αποτελούνταν από έντεκα τμήματα από τα είκοσι επτά του νοσοκομείου που επιλέχθηκαν με τη μέθοδο της τυχαίας κατά στρώματα δειγματοληψίας. Τα τμήματα που συμμετείχαν στη μελέτη αντιπροσωπεύουν ολόκληρο το φάσμα της παρεχόμενης ιατρικής και νοσηλευτικής φροντίδας ενός πανεπιστημιακού νοσοκομείου στην Ελλάδα (Παθολογικό, Χειρουργικό, Παιδιατρικό). Το δείγμα αρχικά αποτελούνταν από 11 προφορικές και γραπτές νοσηλευτικές ενημερώσεις που διεξήχθησαν από 22 νοσηλευτές/τριες (3 άντρες/19 γυναίκες, μέση ηλικία 39.3±8.2 έτη) που είχαν βάρδια στα νοσηλευτικά τμήματα του νοσοκομείου, ακολουθώντας το σύστημα εφημεριών του. Για τη συλλογή των δεδομένων επιλέχθηκε η αδόμητη παρατήρηση από τον ερευνητή, μαζί με σύστημα καταγραφής ήχου, που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο νοσηλευτών των 11 τμημάτων. Η μέθοδος αυτή επιλέχθηκε επειδή επιτρέπει την παρατήρηση των συμπεριφορών, της αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας καθώς και χαρακτηριστικών όπως η ποιότητα της πληροφορίας που μεταφέρεται και τη δημιουργία ή όχι σχεδίων πλάνων φροντίδας για την αποτελεσματική νοσηλευτική φροντίδα των ασθενών. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν προσωπικά από τον ερευνητή, ο οποίος δεν συμμετείχε με οποιονδήποτε τρόπο στη διαδικασία. Επίσης χρησιμοποιήθηκε ημιδομημένο ερωτηματολόγιο, μαζί με σύστημα καταγραφής ήχου, με έξι ερωτήσεις ανοικτού τύπου οι οποίες διαμορφώθηκαν από τους ερευνητές με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία καθώς και την κλινική εμπειρία των ερευνητών. Οι ερωτήσεις αυτές τέθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο στους παραδίδοντες και παραλαμβάνοντες νοσηλευτές, επιτρέποντάς μας να διερευνήσουμε τις ανθρώπινες εμπειρίες και απόψεις για τη νοσηλευτική ενημέρωση. Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές, αφού ενημέρωσαν τους συμμετέχοντες και έλαβαν την έγγραφη συγκατάθεσή τους, τους επέτρεψαν να επιλέξουν τον χώρο της συνέντευξης και κατέγραψαν τα δεδομένα που προέκυψαν κατά τη διάρκειά της. Η κάθε συνέντευξη διήρκεσε περίπου 25 λεπτά. Η μελέτη εγκρίθηκε από την Επιτροπή Έρευνας και Βιοηθικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου Κρήτης. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με λογισμικό SPSS (IBM SPSS Statistics for Windows, Version 24.0. Armonk, NY: IBM Corp). Οι συχνότητες των χαρακτηριστικών εκτιμήθηκαν με βάση τα νοσηλευτικά τμήματα και/ή την κατηγοριοποίησή τους. Για τη σύγκριση των αποκρίσεων χρησιμοποιήθηκαν διωνυμικές και χ2 κατανομές ή 95% διαστήματα εμπιστοσύνης. Οι ομάδες σχετικών και ομογενών παραγόντων αναγνωρίστηκαν μέσω ιεραρχικής συσταδοποίησης (hierarchical cluster analysis), όπως και οι ομάδες σχετικών και ομογενών παραγόντων ή γειτονικών ομάδων ως φράσεις κλειδιά κάθε ερώτησης ξεχωριστά. Τέλος ως συστηματική μέθοδος κωδικοποίησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών που αναγνωρίστηκαν από το ερωτηματολόγιο και την απομαγνητοφώνηση, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος ανάλυσης περιεχομένου. Εφαρμόστηκε επίσης συσταδοποίηση για την αναγνώριση ομάδων σχετικών και ομογενών παραγόντων ή γειτονικών ομάδων ως φράσεις κλειδιά κάθε ερώτησης ξεχωριστά. Παρατηρήθηκαν κοινές απόψεις, αντιλήψεις, παραδοχές αλλά και ελλείψεις στις αποκρίσεις των συμμετεχόντων σχετικά με τη διαδικασία νοσηλευτικής ενημέρωσης. Τα δεδομένα συνολικά 22 συνεντεύξεων κατηγοριοποιήθηκαν από δυο ανεξάρτητους ερευνητές της μελέτης, προκειμένου να υπάρχει αξιοπιστία. Η αναγνώριση κάθε κατηγορίας καθοριζόταν από τη βασική μονάδα καταγραφής που αφορούσε λέξη/έννοια κλειδί στις αποκρίσεις των ερωτώμενων. Η οριστικοποίηση τους γινόταν μετά από απόλυτη συμφωνία των δυο ερευνητών στη συμπερίληψη των όρων, και η συμφωνία κωδικογράφων (intercoders k-agreement) βρέθηκε k=0.91. Τέλος οι κωδικογράφοι συζήτησαν τις διαφορές τους και έφτασαν σε συναίνεση.Αποτελέσματα: Η νοσηλευτική ενημέρωση περιλάμβανε κυρίως τις ιατρικές οδηγίες και τις νοσηλευτικές εκβάσεις. Κριτήρια που λάμβαναν υπόψιν τους οι νοσηλευτές προκειμένου να διαπιστώσουν ποια πληροφορία ήταν σημαντική για να μεταφερθεί στην επόμενη βάρδια ήταν οι ιατρικές οδηγίες, η αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενή και τα πλάνα φροντίδας που εφαρμόστηκαν από τον προηγούμενο νοσηλευτή καθώς και ανάλογα με την κατάσταση του ασθενή. Οι πληροφορίες αντλούνταν κυρίως από συμβάματα του τελευταίου 24ώρου, από τις ιατρικές οδηγίες, από το ιατρικό ιστορικό, από τους ιατρούς και από τις νοσηλευτικές εκβάσεις, και σε μικρότερο βαθμό από τα συμβάματα των προηγούμενων βαρδιών και από τους νοσηλευτικούς φακέλους. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι κανείς από τους συμμετέχοντες στη μελέτη δεν είχε λάβει, όπως ανέφεραν, εκπαίδευση για την επιτέλεση της διαδικασίας. Παρατηρήθηκε μη στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των παραδιδόντων και των παραλαβόντων στη μέση συχνότητα αποκρίσεων και στις έξι ερωτήσεις καθώς και στη μέση συχνότητα αποκρίσεων στις έξι ερωτήσεις, μεταξύ συμμετεχόντων με χρόνο εργασίας <20 ή με 20+ έτη (p>0.05). Τέλος στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση (p≤0.05) μεταξύ των τομέων στη μέση συχνότητα αποκρίσεων στις έξι ερωτήσεις παρατηρήθηκε μεταξύ του Παιδιατρικού και Παθολογικού τομέα καθώς και μεταξύ του Χειρουργικού και του Παθολογικού τομέα. Στη μελέτη συμμετείχαν είκοσι δύο νοσηλευτές, από τους οποίους το 86.4% ήταν γυναίκες, ενώ η μέση ηλικία τους ήταν 39.3±8.2 έτη. Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη μελέτη, η νοσηλευτική ενημέρωση περιλαμβάνει κυρίως τις ιατρικές οδηγίες, λεπτομερή καταγραφή της γενικής κατάστασης του ασθενή, οδηγίες χορήγησης φαρμάκων και νοσηλευτικές εκβάσεις. Οι αποκρίσεις των συνεντευξιαζόμενων νοσηλευτών αποκάλυψαν αρκετές ανάγκες, ελλείψεις, εμπειρίες καθώς και πεποιθήσεις. Τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν η Εμμονή στην κλινική κατάσταση και διαχείριση των ασθενών, η Έλλειψη συστηματικής και κοινής μεθόδου εφαρμογής της νοσηλευτικής ενημέρωσης, η Έλλειψη εμπιστοσύνης στις επιστημονικές γνώσεις και δεξιότητες τους, η Ανάγκη συστηματοποίησης και κριτικής προσέγγισης των πληροφοριών, η Σημαντική παράμετρος προσφοράς βέλτιστης φροντίδας υγείας, η Ανάγκη σχεδιασμού πλάνων φροντίδας που να βασίζονται στη βέλτιστη πρακτική και τέλος η Ανάγκη εκπαίδευσης.Συμπεράσματα: Η μελέτη μας εξέτασε το πώς δομείται αυτή η περίπλοκη και ζωτικής σημασίας διαδικασία και πώς τη διαχειρίζονται οι εμπλεκόμενοι νοσηλευτές, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφάλεια του ασθενή και η συνέχιση της παροχής ποιοτικής νοσηλευτικής φροντίδας. Αναδεικνύει τη σημασία των οργανωμένων, τυποποιημένων και ενημερωμένων ενημερώσεων καθώς και του θεμελιώδους ρόλου τους στο σύστημα υγείας. Μέσα από την ποιοτική αποτίμηση των απόψεων, των πεποιθήσεων και των εμπειριών των νοσηλευτών έγινε αντιληπτό ότι η αποτελεσματική νοσηλευτική ενημέρωση μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω σαφώς καθορισμένων κλινικών διαδικασιών, με τη χρήση των νοσηλευτικών διαγνώσεων, και κατ’ επέκταση με την εφαρμογή της βέλτιστης νοσηλευτικής πρακτικής. Προϋπόθεση όμως για την επίτευξη της νοσηλευτικής ενημέρωσης είναι η εκπαίδευση του προσωπικού πάνω στη σπουδαιότητα της μεταφοράς των κλινικών πληροφοριών, ώστε να διασφαλίζεται η ασφάλεια των ασθενών.