Διαχείριση κρίσεων από φυσικούς κινδύνους στο σχολικό περιβάλλον: αξιολόγηση επιμορφωτικών δράσεων

Abstract

In summary, we present the chapters of this doctoral dissertation, as follows:‐ The first chapter sets the aim and content of this research that focuses on crisis managementfrom natural hazards in the school environment as well as on the assessment of trainingprogrammes for primary and secondary education teachers. Intially, the basic terms of this studyare described, with special emphasis on the concept of crisis and crisis management. Morespecifically, we mention crises’ common characteristics, their classifications, the stages of theirprogress, the importance of prognosis for their management. Next, follow the principles and codefor crisis management, the parties involved and the factors affecting them. The chapter ends withhighlighting the psychological, sociopolitical and technological aspects of crises and their impacton the school environment.‐ The second chapter attempts a thorough presentation of natural hazards at a global scale, aimingat their full understanding. The concepts of natural hazards and disasters are defined, their maincauses are analyzed, and the conditions under which they apperar. Next, we describe the types ofnatural hazards with reference to the conditions of their creation, their main consequences andthe history of their disastrous events. The chapter reveals the factors that co‐function andcontribute to the creation of natural hazards and the great extent of their effects.‐ The third chapter focuses on the natural hazards in Greece and the crises deriving from them. Inthe first section, we present the natural hazards in Greece, ways of addressing and managingthem, as well as their most intense phenomena in several areas of the country. In the secondsection, we describe the existing situation in Greece and propose specific interventions for theimprovement and organization of a wider response system to natural hazards for limiting humanlosses, economic, environmental, material and psychosocial consequences.‐ The forth chapter explores crisis management in the school environment. We sum up the generalprinciples of crisis management and select the ones that can be integrated in school practice.Moreover, we emphasize the role of state with reference to other states and we mention all theparties involved in education with description of their role, responsibilities and actions.International and national parties activated in this domain also contribute to these efforts. Next,we describe the current situation in the school environment in Greece with a critical review of theschool curricula and the relevant educational activities and material. Lastly, there is a useful list ofinternet material and an action plan to be adjusted to the conditions of each school.‐ The fifth chapter offers the theoretical framework of adult training, specified in teacher training in adult training and its necessity deriving from the growing demands of our period and eachperson’s individual objectives. Next, we mention the planning stages of a training programme andthe types of training to cover the needs of different target groups and training objectives.Moreover, after a brief reference to teacher training in Greece, we define the main aim andobjectives of training in crisis management as well as the general principles, views and methodsthat can be applied to its planning. ‐ The sixth chapter offers the theoretical framework of assessment for adult training programmes,and in particular, for teacher training programmes. We describe the concept and content of adulttraining, the evaluation field in education, its necessity and objectives. Next, we analyze theevaluation objects of a training programme, the criteria and methodology of their evaluation.Moreover, we mention the typology and evaluation models as well as the stages of developing acomprehensive plan for organizing the evaluation of training programmes.‐ The seventh chapter justifies the necessity and originality of the research and extensively presentsthe design and implementation methodology followed. We set the aim and objectives of thisresearch, the main research questions, and our research sample characteristics as to teacherparticipants. Lastly, we present the development process of the questionnaire, as our basicresearch tool, the data collection process and the statistical analysis indicators.‐ The eighth chapter deals with the statistical analysis of the research results. The results arepresented with descriptive analysis and graphics/tables for all groups of teachers. At the sametime, different grouping criteria of teachers are selected for the analysis, such as the educationallevel, primary/secondary education, the different experiences of teachers in addressing naturalhazards and their different views on the necessity of training and the importance of creatingrelevant educational material and tools.‐ In chapter nine, we sum up and interpret the research results for each group of teachers in thedifferent sections of the questionnaire. Based on them, we draw conclusions on teachers’answers and preferences, in the form of proposals for the design of teacher training in crisismanagement in the school environment.‐ In chapter ten, an integrated training programme is proposed for both primary and secondaryeducation teachers in crisis management from natural hazards in the school environment. Inparticular, we describe its aim and objectives, the type of training, its methodology, it content andduration, the educational material and the trainees and trainers profile. The training programmeis accompanied by an assessment plan with sample questions for each group of participants in theprogramme.‐ Chapter eleven includes the Appendices, and specifically, the Greek and foreign literature of thedissertation, the questionnaire of the research for teachers of primary and secondary educationand a general plan of crisis management to be adjusted and further developed based on theconditions and needs of each school unit.

Περιληπτικά, τα μέρη από τα οποία αποτελείται η παρούσα διδακτορική διατριβή, είναι τα εξής:‐ Το πρώτο κεφάλαιο θέτει το σκοπό και το περιεχόμενο της έρευνας η οποία εστιάζεται στη διαχείριση κρίσεων από φυσικούς κινδύνους στο σχολικό περιβάλλον και στην αξιολόγηση επιμορφωτικών δράσεων των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.Αρχικά περιγράφονται οι βασικοί όροι της παρούσας μελέτης, με ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της κρίσης και της διαχείρισης κρίσεων. Συγκεκριμένα, αναφέρονται τα κοινά χαρακτηριστικά των κρίσεων, οι κατηγοριοποιήσεις τους, τα στάδια εξέλιξής τους, και η σημασία της πρόγνωσης για την αντιμετώπισή τους. Έπειτα, παρουσιάζονται οι αρχές και ο κώδικας διαχείρισης κρίσεων, τα όργανα που εμπλέκονται στο χειρισμό της καθώς και οι παράγοντες που τις επηρεάζουν. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την ανάδειξη της ψυχολογικής,κοινωνικοπολιτικής και τεχνολογικής διάστασης των κρίσεων καθώς και της διάστασής τους στο σχολικό περιβάλλον.‐ Στο δεύτερο κεφάλαιο επιχειρείται μία ολοκληρωμένη παρουσίαση των φυσικών κινδύνων σε παγκόσμιο επίπεδο με σκοπό την πληρέστερη κατανόησή τους. Πιο συγκεκριμένα,οριοθετούνται οι έννοιες των φυσικών κινδύνων και καταστροφών, αναλύονται οι κύριες αιτίες τους, και αναφέρονται οι καταστάσεις στις οποίες εμφανίζονται ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. Έπειτα, περιγράφονται τα είδη των φυσικών κινδύνων με αναφορά στις συνθήκες δημιουργίας τους, στις βασικότερες επιπτώσεις τους καθώς και στα ιστορικά στοιχεία των καταστροφικότερων εκδηλώσεών τους. Το κεφάλαιο αναδεικνύει τους παράγοντες που συντελούν και συλλειτουργούν στη γένεση των φυσικών κινδύνων καθώς και την έκταση και ευρύτητα των συνεπειών τους.‐ Το τρίτο κεφάλαιο εστιάζεται στους φυσικούς κίνδυνους στην Ελλάδα και στη διαχείριση των κρίσεων που προέρχονται από αυτούς. Στην πρώτη ενότητα, παρουσιάζονται οι φυσικοί κίνδυνοι όπως εκδηλώνονται στον Ελληνικό χώρο, οι τρόποι διαχείρισης και αντιμετώπισης τους, καθώς και οι πιο έντονες εκδηλώσεις των φαινομένων στις διάφορες περιοχές της χώρας. Στη δεύτερη ενότητα, περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης κρίσεων στην Ελλάδα και προτείνονται συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τη βελτίωση και οργάνωση ενός ευρύτερου συστήματος αντιμετώπισης φυσικών κινδύνων για τον περιορισμό των ανθρώπινων απωλειών,των οικονομικών, περιβαλλοντικών, υλικών καθώς και των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων τους.‐ Το τέταρτο κεφάλαιο εξετάζει τη διαχείριση κρίσεων από φυσικούς κινδύνους στο σχολικό περιβάλλον. Συνοψίζονται οι γενικές αρχές διαχείρισης κρίσεων και επιλέγονται εκείνες που θα πρέπει να ενσωματωθούν στη σχολική πράξη. Ακόμη, τονίζεται ο ρόλος του κράτους στην εκπαίδευση με αναφορές και σε άλλα κράτη και αναφέρονται αναλυτικά για την Ελλάδα όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην εκπαίδευση με περιγραφή του ρόλου, των αρμοδιοτήτων και των δράσεών τους. Στις προσπάθειες αυτές, προστίθεται η συμβολή διεθνών και ελληνικών οργανισμών και οργανώσεων που δρουν στον τομέα αυτό. Επίσης, περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στο ελληνικό σχολικό περιβάλλον με κριτική επισκόπηση αναλυτικών προγραμμάτων,συναφών εκπαιδευτικών δράσεων και εκπαιδευτικού υλικού. Τέλος, παρατίθεται κατάλογος χρήσιμου ηλεκτρονικού υλικού και προτείνεται ένα σχέδιο δράσης για προσαρμογή στις συνθήκες του κάθε σχολείου.‐ Το πέμπτο κεφάλαιο παρέχει το θεωρητικό πλαίσιο επιμόρφωσης ενηλίκων το οποίο εξειδικεύεται στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών για τη διαχείριση κρίσεων από φυσικούς κινδύνους στο σχολικό περιβάλλον. Περιγράφεται η έννοια της επιμόρφωσης ενηλίκων και η αναγκαιότητα της, η οποία προκύπτει από τις αυξανόμενες απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής και τις προσωπικές προσδοκίες των ατόμων. Στη συνέχεια, αναφέρονται τα στάδια σχεδιασμού ενός επιμορφωτικού προγράμματος και οι μορφές επιμόρφωσης για την κάλυψη των αναγκών διαφόρων ομάδων στόχων και επιμορφωτικών σκοπών. Επίσης, έπειτα από μία σύντομη αναφορά στην επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην Ελλάδα, προσδιορίζονται οι βασικοί και επιμέρους στόχοι της επιμόρφωσης στη διαχείριση φυσικών κινδύνων καθώς και οι γενικές αρχές, τα εργαλεία και οι μέθοδοι που μπορούν να αξιοποιηθούν στο σχεδιασμό της.‐ Το έκτο κεφάλαιο παρέχει το θεωρητικό πλαίσιο αξιολόγησης προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων και ειδικότερα προγραμμάτων επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Περιγράφεται η έννοια και το περιεχόμενο της αξιολόγησης ενηλίκων, το πεδίο αξιολόγησης στην εκπαίδευση, η αναγκαιότητα της καθώς και οι σκοποί που αυτή εξυπηρετεί. Στη συνέχεια, αναλύονται τα αντικείμενα αξιολόγησης ενός επιμορφωτικού προγράμματος, τα κριτήρια και η μεθοδολογία αξιολόγησης τους. Επιπλέον, αναφέρονται διάφορες τυπολογίες και μοντέλα αξιολόγησης καθώς και τα βασικά στάδια ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για την οργάνωση της αξιολόγησης προγραμμάτων εκπαίδευσης.‐ Στο έβδομο κεφάλαιο στοιχειοθετείται η αναγκαιότητα και η πρωτοτυπία της έρευνας και παρουσιάζεται αναλυτικά η μεθοδολογία σχεδιασμού και υλοποίησής της. Καθορίζονται ο βασικός σκοπός και οι επιμέρους στόχοι της έρευνας, τα κύρια ερευνητικά ερωτήματα, και περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του δείγματος των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών. Επίσης,παρουσιάζεται η διαδικασία ανάπτυξης του ερωτηματολογίου ως βασικού ερευνητικού εργαλείου, η διαδικασία συλλογής των δεδομένων καθώς και οι δείκτες στατιστικής ανάλυσης.‐ Στο όγδοο κεφάλαιο, πραγματοποιείται η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας.Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται περιγραφικά αλλά και με απεικονίσεις για το σύνολο των εκπαιδευτικών, ενώ παράλληλα επιλέγονται και επιμέρους κριτήρια ομαδοποίησης του δείγματος, όπως η εκπαιδευτική βαθμίδα διδασκαλίας των εκπαιδευτικών, τα διαφορετικά βιώματα στην αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων, οι διαφορετικές απόψεις ως προς την αναγκαιότητα της επιμόρφωσης και της υλοποίησης έργων δημιουργίας εκπαιδευτικού υλικού και εργαλείων.‐ Στο ένατο κεφάλαιο, συνοψίζονται και ερμηνεύονται τα αποτελέσματα της έρευνας για κάθε ομάδα δείγματος στις αντίστοιχες θεματικές ενότητες του ερωτηματολογίου. Βάσει αυτών,εξάγονται συμπεράσματα για τις απαντήσεις και προτιμήσεις των εκπαιδευτικών, με τη μορφή προτάσεων για το σχεδιασμό του προγράμματος επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στη διαχείριση φυσικών κινδύνων στο σχολικό περιβάλλον.‐ Στο δέκατο κεφάλαιο προτείνεται ένα ενιαίο πρόγραμμα επιμόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στη διαχείριση κρίσεων από φυσικούς κινδύνους στο σχολικό περιβάλλον. Περιγράφονται ο σκοπός και οι επιμέρους στόχοι, η μορφή εκπαίδευσης, η εκπαιδευτική μεθοδολογία, το περιεχόμενο και η διάρκεια του προγράμματος,το εκπαιδευτικό υλικό, καθώς και το προφίλ των εκπαιδευομένων και επιμορφωτών. Το πρόγραμμα επιμόρφωσης συμπληρώνεται από ένα σχέδιο για την αξιολόγησή του με ενδεικτικά ερευνητικά ερωτήματα για κάθε ομάδα εμπλεκομένων στο πρόγραμμα.‐ Στο κεφάλαιο έντεκα υπάρχουν τα Παραρτήματα των κεφαλαίων που περιλαμβάνουν τη ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία της μελέτης, το ερωτηματολόγιο της έρευνας για τους εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς ένα γενικό σχέδιο διαχείρισης κρίσεων που μπορεί να προσαρμοσθεί και να αναπτυχθεί περαιτέρω, βάσει των συνθηκών και αναγκών της κάθε σχολικής μονάδας.