Finding one’s place in life: exploring the relation between upper secondary vocational education and social cohesion in times of economic crisis: the cases of Greece and England

Abstract

This study explores the relation between upper secondary vocational education and social cohesion in times of economic crisis. Greece and England frame the specific context of research. I have set two research questions to investigate how vocational education is envisaged to support vocational students to find their place in life. The first concerns their inclusion in the labour market (as an aspect of the economy), and the second their inclusion in society (as distinct from the labour market), with the comparative element embodied in each question. I am using the concepts of human capital and social capital as analytical lenses to address the research questions. This is an inductive study of perceptions of vocational education, as articulated in selected education policy documents and interviews with participant teachers. The first source of evidence includes six (sets of) state education policy documents produced over the period of 2003-2013, and the second semi-structured interviews with twenty-eight vocational teachers in total, equally distributed between the cases of Greece and England. Critical discourse analysis and thematic analysis are being used as tools for the interpretation of the research data. Findings from the documentary analysis indicate that vocational education is directed towards strengthening human capital development through specialised preparation for immediate employment and the acquisition of a wide range of knowledge and skills, in an attempt to address the social cohesion challenges of economic disruption and youth unemployment. If successful development appears to be more a matter of collective effort in Greece, in England it would depend more on the individual student. Findings from the interview data show that participant teachers recognise the importance placed on human capital development and support the role of vocational education in the creation of social capital and social ties. Despite structural differences between Greece and England, vocational education is envisaged to foster social cohesion by assisting its students in the development of a sense of acceptance and belonging possibly to the detriment of excellence. Such findings invite further research.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τη σχέση μεταξύ της δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης και της κοινωνικής συνοχής σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Η Ελλάδα και η Αγγλία οριοθετούν το ειδικό πλαίσιο της έρευνας. Στη μελέτη εγείρονται δύο ερευνητικά ερωτήματα για την εξέταση του τρόπου με τον οποίο η επαγγελματική εκπαίδευση προβλέπεται να στηρίξει τους μαθητές της στην αναζήτηση της θέσης τους στη ζωή. Το πρώτο ερώτημα αφορά στην ένταξη αυτών στην αγορά εργασίας (ως πτυχή της οικονομίας), και το δεύτερο στην ένταξή τους στην κοινωνία (που διαφοροποιείται από την αγορά εργασίας), με τη συγκριτική προσέγγιση να εμπεριέχεται σε κάθε ερώτημα. Τα ερευνητικά ερωτήματα προσεγγίζονται υπό το πρίσμα των εννοιών του ανθρώπινου κεφαλαίου και του κοινωνικού κεφαλαίου. Πρόκειται για επαγωγική μελέτη απόψεων για την επαγγελματική εκπαίδευση, όπως αποτυπώνονται σε επιλεγμένα κείμενα εκπαιδευτικής πολιτικής και σε συνεντεύξεις με τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς. Η πρώτη πηγή δεδομένων περιλαμβάνει έξι (βασικά και συνοδευτικά) κείμενα κρατικής εκπαιδευτικής πολιτικής, όπως συντάχθηκαν κατά τη χρονική περίοδο 2003-2013. Η δεύτερη πηγή περιλαμβάνει ημιδομημένες συνεντεύξεις με συνολικά εικοσιοκτώ εκπαιδευτικούς της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ισάριθμα κατανεμημένες μεταξύ των περιπτώσεων της Ελλάδας και της Αγγλίας. Η κριτική ανάλυση λόγου και η θεματική ανάλυση αξιοποιούνται ως εργαλεία για την ερμηνεία των ερευνητικών δεδομένων. Τα ευρήματα που προέρχονται από την ανάλυση των κειμένων υποδεικνύουν ότι η επαγγελματική εκπαίδευση έχει ως στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου μέσω εξειδικευμένης προετοιμασίας για άμεση απασχόληση καθώς και της απόκτησης ευρέος φάσματος γνώσεων και δεξιοτήτων, σε μία προσπάθεια αντιμετώπισης δύο προκλήσεων της κοινωνικής συνοχής: της οικονομικής αναταραχής και της νεανικής ανεργίας. Εάν η επιτυχής ανάπτυξη προβάλλει κυρίως ως υπόθεση συλλογικής προσπάθειας στην Ελλάδα, στην Αγγλία είναι συνυφασμένη κυρίως με την ατομική προσπάθεια κάθε μαθητή. Τα ευρήματα από τις συνεντεύξεις υποδεικνύουν ότι οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν τη σημαντικότητα που αποδίδεται στην ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και υποστηρίζουν τον ρόλο της επαγγελματικής εκπαίδευσης στη δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου και κοινωνικών δεσμών. Παρά τις δομικές διαφορές που καταγράφονται μεταξύ της Ελλάδας και της Αγγλίας, η επαγγελματική εκπαίδευση προβλέπεται να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή βοηθώντας τους μαθητές της να νιώσουν αποδεκτοί και να αναπτύξουν μία αίσθηση του ανήκειν, πιθανώς σε βάρος της αριστείας. Τα ευρήματα αυτά ενθαρρύνουν την εκπόνηση περαιτέρω έρευνας.