Τα εκκλησιαστικά όργανα στην Ελλάδα

Abstract

The purpose of this thesis is to present the pipe organs that used to be in Greece and those that still exist in the Greek dominion. Before the registration and presentation of the various facts and descriptions of the these pipe organs, there is an introductory chapter referring briefly to their historic course in Greece, starting from Ktisivius’ “Hydraulis” in the 3rd century B.C. to the present day. There is reference to the pipe organs that used to exist in Crete during the Venetian Occupation (1204-1669) and then to the two Byzantine pipe organs, the Ioakimio organ and the Evion Panarmonion made for the teaching of the Byzantine chant in the recent years.Following, details are given for the 18 pipe organs that are in Catholic and Protestant Churches and in The Music Hall of Athens, as well as for the 8 small organs (Portative, Positive) which belong mainly to individuals. Historic details of each pipe organ are given – date and country of origin, workshop and name of the constructor. The name of the Church and the place where the organ stands are also given. Details are given referring to the Disposition of the pipe organ, having to do with the number, size and the tone colour of the registers or stops, distributed to the Manuals and the Pedal according to the echo-aesthetic trends of the time of the construction of the organ.The console, the place of the organist’s work, is also described. There we find the Manuals and the Pedal (reference to the number and their extension) as well as the draw-stops and the buttons that are used to put in direct motion the assisting mechanisms for the changing of the tone colour and the dynamics.In the thesis details are given also to the manner of the function of each pipe organ, that is, the mechanism that helps the transmission of the movement (mechanic, pneumatic, electrical) for the opening of the valves which allows, after the pushing of the keys, the passing of the air towards the pipes so that the sound will be produced.There is also the description of the visible side (the front) of the organ, the formation of which usually follows the architecture of the Church or the place where the organ is going to be placed and is also according to the aesthetic perception of the time it is created.

Σκοπός της διατριβής είναι να παρουσιάσει τα εκκλησιαστικά όργανα που υπήρχαν και υπάρχουν στην Ελλάδα.Πριν την καταγραφή και παρουσίαση των διαφόρων στοιχείων των οργάνων, προτάσσεται ένα εισαγωγικό κεφάλαιο που αναφέρεται εν συντομία στην ιστορική πορεία του μέσα στον ελλαδικό χώρο, αρχής γενομένης από την ύδραυλη του Κτησίβιου τον 3ο π.Χ. αιώνα, ως σήμερα. Γίνεται αναφορά στα όργανα που υπήρξαν στην Κρήτη την περίοδο της Βενετοκρατίας (1204-1669) και εν συνεχεία στα δύο Βυζαντινά όργανα, το Ιωακείμειο και το Εύειο Παναρμόνιο για τη διδασκαλία του Βυζαντινού Μέλους στα νεότερα χρόνια. Στην συνέχεια παρατίθενται τα στοιχεία των 18 οργάνων που βρίσκονται σε Καθολικούς και Ευαγγελικούς Ναούς και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, καθώς επίσης και τα στοιχεία των 8 πολύ μικρών οργάνων (Portativ, Positiv) που ανήκουν κυρίως σε ιδιώτες.Γίνεται αναφορά στα ιστορικά στοιχεία κάθε οργάνου – χρονολογία και χώρα κατασκευής, εργαστήριο και όνομα κατασκευαστού. Αναφέρεται επίσης ο Ναός και ο χώρος όπου είναι τοποθετημένο το όργανο.Δίνονται στοιχεία σχετικά με τον ηχητικό σχεδιασμό (Disposition) του οργάνου, που συνίστανται στον αριθμό, στο μέγεθος και στο ηχόχρωμα των ρεγκίστρων, κατανεμημένων στα πληκτρολόγια των χεριών και των ποδιών, σύμφωνα με τις ηχητικοαισθητικές αντιλήψεις της εποχής κατασκευής του οργάνου.Γίνεται, ακόμα, αναφορά στην κονσόλα, χώρο εργασίας του οργανίστα, όπου βρίσκονται τα πληκτρολόγια (αναφορά στον αριθμό και την έκτασή τους) καθώς και στους μοχλούς και τα κομβία που χρησιμεύουν για να τεθούν άμεσα σε λειτουργία οι βοηθητικοί μηχανισμοί για την αλλαγή των ηχοχρωμάτων και της δυναμικής.Στην εργασία γίνεται αναφορά και στον τρόπο λειτουργίας του κάθε οργάνου, δηλ. στον μηχανισμό μετάδοσης της κίνησης (μηχανικός, πνευματικός, ηλεκτρικός), για το άνοιγμα των βαλβίδων που επιτρέπουν, με το πάτημα των πλήκτρων, το πέρασμα του αέρα προς τους αυλούς ώστε να παραχθεί ο ήχος.Περιγράφεται επίσης και η ορατή πλευρά (πρόσοψη) του οργάνου, η διαμόρφωση της οποίας γίνεται συνήθως σύμφωνα με την αρχιτεκτονική της εκκλησίας ή του χώρου τοποθέτησης του οργάνου, καθώς και σύμφωνα με τις αισθητικές αντιλήψεις της εποχής.