Η συμβολή της εκκλησιαστικής μουσικής στο ποιμαντικό έργο της εκκλησίας

Abstract

In this present dissertation we are examining the employment of music in the pastoral service of the Church. Music in the life of ancient peoples has a pedagogical, recreational and therapeutic character. During the course of the Church’s life, a number of Pastors see to the preservation and diffusion of ecclesiastical music to the next generations, through the establishment of faculties, at which music is being instructed. In parallel, monasteries become known as the guardians of ecclesiastical chanting. Women in Jewish worship may chant inside and outside the temple; however, they are not allowed to do so during synagogue. In Christian worship women chant along with the whole of the congregation. For moral reasons but mainly on practical grounds, since the extent of woman’s voice is different from man’s, chanting on her own during worship has not prevailed. The participation of woman in joint chanting is considered imperative. Joint choirs may also be established. The parish Pastor should set as a goal the participation of the faithful in the chanting since joint chanting promotes the spirit of love between pastor and its flock. The pedagogical and therapeutic properties of music should be turned to advantage by pastors. Ecclesiastical music is a useful pastoral tool in the hands of the priest; it does not constitute the Christian’s principal purpose in life. Chanting aims to underline and emphasize the meaning of the hymn’s verse. Reading demands more effort than what chanting does. Ecclesiastical music is a matter of concern not only to chanters but also to Pastors, who should, through various means, preserve and pass it on to next generations. Ecclesiastical music acts as a counterbalance and provides an alternative to secular music. The Church, through a number of rules and synodical decisions, regulates the issues concerning chanting protecting it from outlandish elements. Music is for man a way of expressing his feelings and a source for deriving the gifts of the Holy Spirit. In parallel, music affects the emotional world of the faithful. Church music creates the right prerequisites for the faithful which will enable them acquire the various evangelical virtues. The Pastor, like the chanter, should develop his personal charismas, one of which is the gift of good vocals, granted to him by the Lord. Ecclesiastical music should be put is use by the Pastors in favour of Mission, where in such a case a skilful combination between the art of chanting and of the local musical idioms should firstly be made.

Στην παρούσα διατριβή εξετάζουμε τη χρήση της μουσικής στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας. Η μουσική στους αρχαίους λαούς έχει παιδαγωγικό, ψυχαγωγικό και θεραπευτικό χαρακτήρα. Καθ’ όλη την πορεία της Εκκλησίας πολλοί ποιμένες μεριμνούν για τη διαφύλαξη και μεταλαμπάδευση της εκκλησιαστικής μουσικής στις επόμενες γενεές, ιδρύοντας σχολές, στις οποίες διδάσκεται η εκκλησιαστική μουσική. Παράλληλα οι μονές αναδεικνύονται θεματοφύλακες της εκκλησιαστικής υμνωδίας. Η γυναίκα στην ιουδαϊκή λατρεία ψάλλει εντός και εκτός του ναού, όχι όμως στη συναγωγή. Στη χριστιανική λατρεία η γυναίκα ψάλλει μαζί με όλο το εκκλησίασμα. Δεν επεκράτησε να ψάλλει η γυναίκα για λόγους ηθικούς και κυρίως πρακτικούς, αφού η έκταση της γυναικείας φωνής είναι διαφορετική από την ανδρική. Η συμμετοχή των γυναικών στην κοινή ψαλμωδία κρίνεται επιβεβλημένη. Μπορούν επίσης να δημιουργηθούν μικτοί χοροί και χορωδίες. Ο ποιμένας στην ενορία πρέπει να θέσει ως στόχο τη συμμετοχή του λαού στην ψαλμωδία, αφού η κοινή ψαλμωδία καλλιεργεί το πνεύμα της αγάπης μεταξύ ποιμένα και ποιμνίου. Η μουσική έχει παιδαγωγικές και θεραπευτικές ιδιότητες, τις οποίες πρέπει να εκμεταλλευθούν οι ποιμένες. Η εκκλησιαστική μουσική είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του ποιμένα και δεν αποτελεί το σκοπό της εν τω κόσμω ζωής του χριστιανού. Η ψαλμωδία στόχο έχει να υπομνηματίσει και τονίσει το νόημα του ποιητικού κειμένου. Η ανάγνωση έχει πιο πολύ κόπο παρά η ψαλμωδία. Η εκκλησιαστική μουσική είναι υπόθεση όχι μόνο των ιεροψαλτών αλλά κυρίως και των ποιμένων, οι οποίοι πρέπει με διάφορους τρόπους να την διαφυλάσσουν και μεταλαμπαδεύουν στις επόμενες γενεές. Η εκκλησιαστική μουσική είναι ένα αντίβαρο και μια άλλη πρόταση προς την κοσμική μουσική. Η Εκκλησία με ποικίλους κανονισμούς και συνοδικές αποφάσεις ρυθμίζει τα θέματα που αφορούν τη ψαλμωδία και την προφυλάσσουν από στοιχεία ξενοφανή και ξενόφερτα. Η μουσική είναι γιά τον άνθρωπο ένας τρόπος εξωτερίκευσης των συναισθημάτων και πηγή άντλησης των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. Παράλληλα η ψαλμωδία επηρεάζει το συναισθηματικό κόσμο του πιστού. Η εκκλησιαστική μουσική δημιουργεί τις προϋποθέσεις στον πιστό για την απόκτηση των διαφόρων ευαγγε­λι­κών αρετών. Ο ποιμένας, όπως και ο ιεροψάλτης, πρέπει να αναπτύσσει τα ατομικά του χαρίσματα, μεταξύ αυτών και το χάρισμα της φωνής, με τα οποία τον προίκησε ο Θεός. Η εκκλησιαστική μουσική πρέπει να χρησιμοποιηθεί από τους ποιμένες και στο έργο της ιεραποστολής, αφού γίνει ένας έντεχνος συγκερασμός της ψαλτικής τέχνης με τα τοπικά μουσικά ιδιώματα.