Ιερά και λατρείες της Κάτω Μακεδονίας: Πιερία, Βοττιαία, Αλμωπία

Abstract

In this thesis we are studying all the cults of the gods and the heroes in the areas of Pieria, Bottiaia and Almopia, except for the imperial cult. The purpose is to find out which deities were worshiped, which gods were most popular and in which areas, but above all, to detect the changes at the cult over the centuries. Such changes could be the introduction of new cults and the abandonment of some older ones, but also the diversification of the substance of the deities. The sources from which we receive information on the cults in Lower Macedonia are distinguished in ancient sources and material culture. The second are distinguished in architectural remains of sanctuaries, temples, altars, inscriptions, statues and statuettes, but also all sorts of votive offerings to the gods, such as reliefs and figurines. We also take into consideration the coins of the cities as we consider that their types are chosen to depict the gods and the symbols of the gods that have been of particular importance to each city.The dissertation is structured in two parts. In the first part the archaeological evidence is analyzed, based on the worshiped deity. First the olympian gods are presented and then all the other gods and heroes in alphabetical order. In the second part, which is much shorter than the first, there is a brief presentation of the cults by region following a course from south to north. At the end the conclusions of the research are presented. The text is followed by a catalogue of all the cult evidence.

Στη διδακτορική διατριβή μελετούμε όλες τις λατρείες θεών και ηρώων στην περιοχή της Πιερίας, της Βοττιαίας και της Αλμωπίας, εκτός από την αυτοκρατορική λατρεία. Στόχος είναι να εντοπίσουμε ποιες θεότητες λατρεύονταν, ποιοι θεοί ήταν δημοφιλέστεροι και σε ποιες περιοχές αλλά κυρίως να ανιχνεύσουμε τις μεταβολές που υπέστη η λατρεία κατά την πάροδο των αιώνων. Οι μεταβολές στο χώρο της λατρείας αφορούν στην εισαγωγή νέων λατρειών και εγκατάλειψη κάποιων παλαιοτέρων αλλά και στη διαφοροποίηση της υπόστασης των θεοτήτων, οι οποίες μπορεί να συνεχίζουν να λατρεύονται αδιάκοπα αλλά με νέα λατρευτικά επίθετα, τα οποία αντανακλούν διαφορετική υπόσταση. Το υλικό από το οποίο παίρνουμε πληροφορίες για τις λατρείες στην Κάτω Μακεδονία διακρίνεται στις αρχαίες πηγές και τα υλικά κατάλοιπα. Τα δεύτερα με τη σειρά τους διακρίνονται σε αρχιτεκτονικά λείψανα ιερών και ναών, βωμούς, επιγραφές, αγάλματα και βάσεις αγαλμάτων, αλλά και κάθε είδους αναθήματα στους θεούς, όπως ανάγλυφα και ειδώλια. Επίσης λαμβάνουμε υπόψιν τις νομισματικές κοπές των πόλεων, καθώς θεωρούμε ότι στους τύπους τους επιλέγονται να εικονιστούν οι θεοί και τα σύμβολα των θεών που είχαν ιδιαίτερη σημασία για την κάθε πόλη.Η διατριβή διαρθρώνεται σε δύο κύρια μέρη. Στο πρώτο μέρος, το οποίο είναι το εκτενέστερο, παρουσιάζονται αναλυτικά όλα τα τεκμήρια λατρείας, οργανωμένα με βάση τη λατρευόμενη θεότητα. Πρώτα παρουσιάζονται οι ολύμπιοι θεοί και στη συνέχεια οι άλλοι θεοί και ήρωες με αλφαβητική σειρά. Στο δεύτερο μέρος γίνεται συνοπτική παρουσίαση των λατρειών ανά πόλη/θέση, ακολουθώντας μια πορεία από νότο προς βορρά. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της έρευνας, ενώ τέλος ακολουθεί ένας κατάλογος με τις μαρτυρίες λατρείας.