Η επίδραση της συμβουλευτικής νοσηλευτικής στη μεταβολή του επιπέδου γνώσεων, της ποιότητας ζωής και στη συμμόρφωση ασθενών υπό αιμοκάθαρση στο θεραπευτικό σχήμα

Abstract

Background: Hemodialysis is the most common method for the treatment of End Stage Renal Disease. Counseling intervention in hemodialysis patients is considered to be an important factor associated with improving the level of adherence in the treatment regimen and the quality of life of patients.Aim: The assessment of the impact of nursing counseling on changing the level of knowledge, quality of life and adherence of hemodialysis patients in the treatment regimen.Method: This is a quasi-experimental intervention study involving patients with End Stage Renal Disease conducted from November 2013 to April 2017. To measure the knowledge’s level of patients on hemodialysis the scale «Kidney Disease Questionnaire» was used. Τo measure the level of adherence, the scale «GR- Simplified Medication Adherence Questionnaire-HD» was used while for measuring the quality of life the scale «Missoula Vitas Quality of Life Index – 15» was used. The statistical analysis of the data was performed through the Statistical Program SPSS version 19.0. Statistical significance level was set up at 0,05.Results: The overall reliability of the Kidney Disease Questionnaire and GR-Simplified Medication Adherence Questionnaire-HD was high (Cronbach's Alpha 0,85 and 0,71 respectively). The mean age of the control group was 49,8 years (SD = 8,5 years) and those of the intervention group was 51.2 years (SD = 11,5 years). Both groups had a similar level of knowledge before the intervention. After the intervention, there was a significant increase in both groups, however, the increase in the intervention group was significantly higher, resulting in a significantly higher score compared to the post-intervention control group. Adherence, both before and after the intervention, was overall higher in the intervention group compared to the control group. In addition, there was a significant improvement in adherence only in the intervention group while the control group remained at similar levels. The overall quality of life before the intervention did not differ significantly between groups. After the intervention, however, the individuals of the intervention group had significantly higher scores, i.e. a better quality of life than those in the control group. Prior to the intervention, there was no significant correlation between the scale of knowledge and the dimensions of the adherence scale nor between the scale of knowledge and the dimensions of quality of life. There was, however, a significant positive correlation between the «Symptoms» dimension and the overall adherence score as well as adherence to the presence in the hemodialysis session and with the fluids and dietary behavior. After the intervention, there was no significant correlation between the change in the scale of knowledge and the changes in the dimensions of the adherence scale nor between the changes in the knowledge scale and the quality of life dimensions. There was, however, a significant positive correlation between the change in the overall quality of life and the changes in the overall adherence score as well as the adherence to the fluids and the dietary behavior. The change in the knowledge score was found to be negatively related to the years of hemodialysis. Before the intervention, the difference in the «Symptoms» dimension between men and women was indicative (p = 0,084). However, after intervention there was a significant increase only in females (p = 0,004), reaching similar levels to males (p = 0,686). The improvement in the «Symptoms» dimension was significantly higher in women than in men. There was a significant positive correlation between the participants' age and the improvement in the quality of life as a whole and the «Transcendence» dimension.Conclusions: Counseling nursing intervention is a major nursing intervention to improve the level of knowledge, compliance with the healing regimen and quality of life of patients undergoing hemodialysis.

Εισαγωγή: Η αιμοκάθαρση αποτελεί την πιο συχνή μέθοδο αντιμετώπισης της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου. Η συμβουλευτική παρέμβαση σε ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση θεωρείται ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα που σχετίζεται με τη βελτίωση του επιπέδου συμμόρφωσης στο θεραπευτικό σχήμα και ποιότητας ζωής των ασθενών.Σκοπός: Η εκτίμηση της επίδρασης της συμβουλευτικής νοσηλευτικής στη μεταβολή του επιπέδου γνώσεων, της ποιότητας ζωής και στη συμμόρφωση ασθενών υπό αιμοκάθαρση στο θεραπευτικό σχήμα.Μεθοδολογία: Πρόκειται για οιονεί πειραματική μελέτη παρέμβασης στην οποία συμμετείχαν ασθενείς Τελικού Σταδίου Χρόνιας Νεφρικής Νόσου από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Απρίλιο του 2017. Για τη μέτρηση του επιπέδου γνώσεων των ασθενών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα Kidney Disease Questionnaire, για τη μέτρηση του επιπέδου συμμόρφωσης η κλίμακα GR- Simplified Medication Adherence Questionnaire-HD και για τη μέτρηση του επιπέδου ποιότητας ζωής η κλίμακα Missoula Vitas Quality of Life Index-15. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε μέσω του στατιστικού πρόγραμματος SPSS 19.0. To επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας τέθηκε στο 0,05.Αποτελέσματα: H συνολική αξιοπιστία των ερωτηματολογίων Kidney Disease Questionnaire και GR-Simplified Medication Adherence Questionnaire-HD ήταν υψηλή (συντελεστής Cronbach’s Alpha 0,85 και 0,71 αντίστοιχα). Η μέση ηλικία των ατόμων της ομάδας ελέγχου ήταν 49,8 έτη (TA=8,5 έτη) και των ατόμων της ομάδας παρέμβασης 51,2 έτη (TA=11,5 έτη). Πριν την παρέμβαση οι δύο ομάδες είχαν παρόμοιο επίπεδο γνώσης. Μετά την παρέμβαση σημειώθηκε σημαντική αύξηση και στις δύο ομάδες, όμως, η αύξηση στην ομάδα παρέμβασης ήταν σημαντικά υψηλότερη, καταλήγοντας να έχει σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου μετά την παρέμβαση. Η συμμόρφωση, τόσο πριν όσο και μετά την παρέμβαση, ήταν συνολικά υψηλότερη στην ομάδα παρέμβασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Επίσης, σημειώθηκε σημαντική βελτίωση στη συμμόρφωση μόνο στην ομάδα παρέμβασης ενώ στην ομάδα ελέγχου παρέμεινε σε παρόμοια επίπεδα. Η συνολική βαθμολογία ποιότητας ζωής πριν την παρέμβαση, δεν διέφερε σημαντικά μεταξύ των ομάδων. Μετά την παρέμβαση, όμως, τα άτομα της ομάδας παρέμβασης είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία, δηλαδή καλύτερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τα άτομα της ομάδας ελέγχου. Πριν την παρέμβαση, δεν υπήρξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κλίμακας γνώσεων και των διαστάσεων της κλίμακας συμμόρφωσης ούτε και μεταξύ της κλίμακας γνώσεων και των διαστάσεων της ποιότητας ζωής. Υπήρξε, όμως, σημαντική θετική συσχέτιση της διάστασης «Συμπτώματα» με τη συνολική βαθμολογία συμμόρφωσης καθώς και με τη συμμόρφωση με την παρουσία στη συνεδρία και με τα υγρά και τη διαιτητική συμπεριφορά. Μετά την παρέμβαση δεν υπήρξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της μεταβολής της κλίμακας γνώσεων και των μεταβολών των διαστάσεων της κλίμακας συμμόρφωσης ούτε και μεταξύ των μεταβολών της κλίμακας γνώσεων και των διαστάσεων ποιότητας ζωής. Υπήρξε, όμως, σημαντική θετική συσχέτιση της μεταβολής της συνολικής βαθμολογίας ποιότητας ζωής με τις μεταβολές στη συνολική βαθμολογία συμμόρφωσης καθώς και στη συμμόρφωση με τα υγρά και τη διαιτητική συμπεριφορά. Η μεταβολή στη βαθμολογία γνώσεων βρέθηκε να σχετίζεται αρνητικά σημαντικά με τα έτη υποβολής στην αιμοκάθαρση. Πριν την παρέμβαση ήταν ενδεικτική η διαφορά στη διάσταση «Συμπτώματα» μεταξύ αντρών και γυναικών (p=0,084). Ωστόσο, σημειώθηκε σημαντική αύξηση μετά την παρέμβαση μόνο στις γυναίκες (p=0,004), φτάνοντας σε παρόμοια επίπεδα με τους άντρες (p=0,686). Η βελτίωση στη διάσταση «Συμπτώματα» ήταν σημαντικά υψηλότερη στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες. Υπήρξε σημαντική θετική συσχέτιση της ηλικίας των συμμετεχόντων με την βελτίωση στην ποιότητα ζωής συνολικά αλλά και τη διάσταση «Πνευματικότητα».Συμπεράσματα: Η συμβουλευτική νοσηλευτική παρέμβαση αποτελεί μια σημαντική νοσηλευτική παρέμβαση για τη βελτίωση του επιπέδου γνώσεων, συμμόρφωσης στο θεραπευτικό σχήμα και ποιότητας ζωής των ασθενών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση.