Διαδικτυακά περιβάλλοντα διαχείρισης διδασκαλίας και μάθησης: μελέτη των πρακτικών χρήσης σε περιβάλλον μικτής μάθησης

Abstract

Current thesis is part of ICT Educational Science study field which focuses on the use of Learning Management Systems (LMS), in a blended learning environment. The aim of the thesis, is the study of the activity and its subsequent practices that students develop, when using LMS in a blended learning environment, emphasizing in problem solving. Innovative course designing models have derived from the integration of LMS in tertiary education. Since 2002, implementation of a blended learning environment has become dominant, with the plethora of studies investigating the multiple and composite aspects on the designing and implementation of courses (Picciano et al., 2014). These studies provide important information related to the evaluation of LMS. Their findings, mostly, concern the problems deriving during the study of the activity. These are pertained either to the participants’ perception or to contradictions with respect to the secondary nodes of the activity. In terms of methodology, most of these studies that are using Activity Theory, are focusing either on qualitative studying techniques or these are based on quantitative analyses of limited amount of data (Fleer, 2016). The current study, by using a mixed methodological approach, based on both qualitative and quantitative data that can be interpreted in the context of activity theory, is aiming at the improvement of the designing methods of the courses that are using LMS. Specifically, with this thesis we attempt a) to establish a new model for the description and analysis of the activity of an original learning environment using LMS at tertiary courses, with emphasis on practices and their determining factors, and b) the development of an innovative pedagogical model for designing academic courses, which are using LMS, in a blended learning environment. Staple aspect of this model is problem solving. The development of the aforementioned models, is attempted in the context of socio-cultural theories on the teaching and learning and, in particular, within the context of Activity Theory (Leontiev, 1978). The subjects participating in this research, include 335 students of the Department of Educational Science and Early Childhood Education (DESECE) who partook in a well-designed course, with a period of three years. Designing of the course lasted for six months. Collection of data includes log files, evaluation questionnaire at the end of course and the students’ assignments (4500 students’ reports). Furthermore, ethnography was taken into account with the researcher’s participation (the research taught eight 2-hour practical for 11-13 weeks, in the course of three years) and with personal interviews with the participants. Data processing was carried out by using different techniques, depending on the research question. Exploratory and confirmatory statistics were used, whilst for the interpretation of the results, a suitable conceptual model was proposed based on Activity Theory. Our data pinpoint that students’ performance depends upon their views of LMS and the practices they develop. According to the Activity theory, it appears that problems related to the implementation of the course, are mainly, resulted to student’s reluctance to work throughout the entire period.

Η διατριβή εντάσσεται στο πεδίο μελέτης των εκπαιδευτικών εφαρμογών των ΤΠΕ και έχει αντικείμενο τη χρήση Συστημάτων Διαχείρισης Μάθησης (ΣΔΜ) σε περιβάλλον μικτής μάθησης. Σκοπός της είναι η μελέτη της δραστηριότητας και των συνακόλουθων πρακτικών χρήσης που αναπτύσσουν φοιτητές όταν χρησιμοποιούν ΣΔΜ σε περιβάλλον μικτής μάθησης, με έμφαση στην επίλυση προβλήματος. Η ενσωμάτωση ΣΔΜ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ανέδειξε νέα μοντέλα σχεδιασμού και εφαρμογής μαθημάτων. Κυρίαρχη τάση από το 2002, αποτελεί η εφαρμογή της μικτής μάθησης, με πληθώρα ερευνών να εξετάζουν τις πολλαπλές και σύνθετες πτυχές της, κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή μαθημάτων (Picciano et al., 2014). Οι μελέτες αυτές παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγηση των ΣΔΜ. Τα ερωτήματα τα οποία απαντούν, αφορούν κυρίως τα προβλήματα, τα οποία προκύπτουν κατά τη μελέτη της δραστηριότητας και εστιάζονται είτε στις απόψεις των συμμετεχόντων είτε σε αντιφάσεις που αφορούν τα δευτερεύοντα στοιχεία της δραστηριότητας. Μεθοδολογικά, οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες που χρησιμοποιούν τη Θεωρία Δραστηριότητας, εστιάζουν είτε σε ποιοτικές τεχνικές μελέτης, είτε μελετούν με ποσοτικές τεχνικές, δεδομένα περιορισμένου όγκου (Fleer, 2016). Η παρούσα διατριβή, εφαρμόζοντας μικτή μεθοδολογική προσέγγιση, που βασίζεται σε ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα που ερμηνεύονται στο πλαίσιο της θεωρίας δραστηριότητας, αποσκοπεί στο σχεδιασμό και τη βελτίωση της ποιότητας των μαθημάτων που κάνουν χρήση ΣΔΜ. Ειδικότερα, η διατριβή επιδιώκει α) στη διατύπωση ενός μοντέλου περιγραφής και ανάλυσης της δραστηριότητας ενός «αυθεντικού» περιβάλλοντος μάθησης σε πανεπιστημιακό επίπεδο που χρησιμοποιεί ΣΔΜ, με έμφαση στις πρακτικές χρήσης και στους παράγοντες που τις διαμορφώνουν, και β) στην ανάπτυξη ενός καινοτόμου παιδαγωγικού μοντέλου οργάνωσης ακαδημαϊκών μαθημάτων σε ΣΔΜ που χρησιμοποιεί μικτό μοντέλο μάθησης. Βασικός άξονας του μοντέλου είναι η επίλυση προβλήματος. Η ανάπτυξη των εν λόγω μοντέλων θα επιχειρηθεί κάτω από το πρίσμα των κοινωνικό-πολιτισμικών θεωριών για τη διδασκαλία και τη μάθηση και ειδικότερα το πλαίσιο της Θεωρίας της Δραστηριότητας (Leontiev, 1978). Τα υποκείμενα που συμμετείχαν στην έρευνα, ήταν 335 φοιτήτριες του Τμήματος Επιστήμων της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΕΑΠΗ), οι οποίοι συμμετείχαν σε κατάλληλα οργανωμένο μάθημα, κατά τη διάρκεια τριών ετών. Η αναδιαμόρφωση του μαθήματος διήρκησε έξι μήνες, ενώ για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιούνται τα αρχεία καταγεγραμμένων ενεργειών χρήστη (log files), ένα τελικό ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του μαθήματος και οι εργασίες των φοιτητών (4500 περίπου φύλλα εργασίας). Επίσης χρησιμοποιήθηκε η εθνογραφία με τη συμμετοχική παρατήρηση (η ερευνήτρια για τρία έτη δίδαξε οκτώ εργαστηριακά τμήματα τα οποία διαρκούσαν δυο ώρες το καθένα, για 11-13 εβδομάδες) και η ατομική συνέντευξη. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιούνται διαφορετικές τεχνικές, ανάλογα με το ερευνητικό ερώτημα που επιχειρείται κάθε φορά να απαντηθεί. Αξιοποιούνται διερευνητική και επιβεβαιωτική στατιστική ανάλυση, ενώ για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων δημιουργείται και εφαρμόζεται κατάλληλο εννοιολογικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στη Θεωρία της Δραστηριότητας. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι η επίδοση των φοιτητών σχετίζεται με τις απόψεις τους για το ΣΔΜ και τις πρακτικές που αναπτύσσουν σε σχέση με αυτό. Από την ερμηνεία των αποτελεσμάτων με την εφαρμογή της Θεωρίας της Δραστηριότητας φαίνεται ότι τα προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή του μαθήματος, αφορούν κυρίως την αντίσταση των φοιτητών να εργαστούν καθόλη τη διάρκεια του εξαμηνιαίου μαθήματος.