Περίληψη
Με τη συμβατική ονομασία Συνέχεια Θεοφάνη εννοούμε μία ομάδα ιστοριογραφικών κειμένων του 10ου αι., η οποία παρήχθη από το λόγιο περιβάλλον του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου, κατ' εντολήν του, στα χρόνια της μονοκρατορίας του (945-959). Η αδιάλειπτη προσοχή των ερευνητών για το εν λόγω ιστορικό έργο μπορεί να αποδοθεί όχι μόνον στο ιδιάζον περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε και την προσωπικότητα του εμπνευστή του, συγκροτώντας ανακτορική ιστοριογραφία με σαφή πολιτικό προσανατολισμό, αλλά και στη νεωτερική του δομή, στις καινοτομίες που εισάγει στο ιστοριογραφικό είδος και εν γένει στον λογοτεχνικό του χαρακτήρα. Η Συνέχεια Θεοφάνη διασώθηκε σε ένα μόνο βυζαντινό χειρόγραφο, τον Vat.gr. 167 των αρχών του 11ου αι. Το σταθερό μάλιστα αίτημα για καινούργια έκδοση πληρώθηκε πρόσφατα με τον τόμο των Featherstone και Signes στη σειρά CFHB∙ ωστόσο, οι εγγενείς δυσκολίες που παρουσιάζει το ίδιο το κείμενο δεν στάθηκε εφικτό να αρθούν στο έπακρο. Σκοπός της παρούσας διατριβή ...
Με τη συμβατική ονομασία Συνέχεια Θεοφάνη εννοούμε μία ομάδα ιστοριογραφικών κειμένων του 10ου αι., η οποία παρήχθη από το λόγιο περιβάλλον του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου, κατ' εντολήν του, στα χρόνια της μονοκρατορίας του (945-959). Η αδιάλειπτη προσοχή των ερευνητών για το εν λόγω ιστορικό έργο μπορεί να αποδοθεί όχι μόνον στο ιδιάζον περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργήθηκε και την προσωπικότητα του εμπνευστή του, συγκροτώντας ανακτορική ιστοριογραφία με σαφή πολιτικό προσανατολισμό, αλλά και στη νεωτερική του δομή, στις καινοτομίες που εισάγει στο ιστοριογραφικό είδος και εν γένει στον λογοτεχνικό του χαρακτήρα. Η Συνέχεια Θεοφάνη διασώθηκε σε ένα μόνο βυζαντινό χειρόγραφο, τον Vat.gr. 167 των αρχών του 11ου αι. Το σταθερό μάλιστα αίτημα για καινούργια έκδοση πληρώθηκε πρόσφατα με τον τόμο των Featherstone και Signes στη σειρά CFHB∙ ωστόσο, οι εγγενείς δυσκολίες που παρουσιάζει το ίδιο το κείμενο δεν στάθηκε εφικτό να αρθούν στο έπακρο. Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να παράσχει μία συνολική μελέτη του ιστορικού αυτού έργου, η οποία να το εξετάζει από λογοτεχνική σκοπιά εγγράφοντάς το παράλληλα στο ιστορικό, κοινωνικό και λογοτεχνικό συγκείμενο της εποχής του. Από τη μελέτη αυτή έχει εξαιρεθεί το ε' βιβλίο της Συνέχειας Θεοφάνη, δηλαδή ο Βίος Βασιλείου, ο οποίος από μόνος του θα συνιστούσε μία ξεχωριστή διατριβή, αλλά και το στ΄ βιβλίο, το οποίο δεν εμπίπτει στον αρχικό σχεδιασμό του έργου. Τα τέσσερα πρώτα βιβλία, τα οποία μας απασχολούν, διαμορφωμένα εν είδει επιμέρους βιογραφικών συνθέσεων, αφιερώνονται, όπως είναι γενικά γνωστό, καθένα ξεχωριστά, σε έναν αυτοκράτορα (Λέοντα Ε΄, Μιχαήλ Β΄, Θεόφιλο και Μιχαήλ Γ΄ αντίστοιχα).Πιο συγκεκριμένα, στη διατριβή γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί η Συνέχεια Θεοφάνη στο ευρύτερο πλαίσιο της συγγραφικής παραγωγής του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, συζητούνται θέματα όπως ο χρόνος σύνθεσης του έργου, τα χειρόγραφα και οι εκδόσεις του∙ εξετάζονται επίσης η δομή, το περιεχόμενο, οι αφηγηματικές τεχνικές του κειμένου με αξιοποίηση της θεωρίας της λογοτεχνίας, όπου κρίθηκε σκόπιμο, προκειμένου να αναδειχθεί η λογοτεχνικότητα του έργου. Διερευνάται ακόμη ο τρόπος απεικόνισης των προσώπων με ιδιαίτερη αναφορά στο γυναικείο φύλο αλλά και στην παρουσίαση των ξένων εθνών. Προσεγγίζεται επιπλέον, όπως είναι εύλογο, το ζήτημα των πηγών του έργου, όπου ο συσχετισμός με το ιστορικό έργο του Γενεσίου είναι αναπόφευκτος, αλλά και το θέμα των προτύπων και επιρροών από άλλα λογοτεχνικά κείμενα και είδη. Εν συνεχεία θίγεται το ζήτημα του συγγραφέα και του αναγνωστικού κοινού της Συνέχειας Θεοφάνη, ενώ επιχειρείται μία σύντομη σύγκριση με την προγενέστερη σύνθεση του Θεοφάνη Ομολογητή αλλά και τον σύγχρονο κύκλο του Λογοθέτη, ώστε να αναδειχθούν οι καινοτομίες που προωθεί στο πεδίο της ιστοριογραφίας.Στον κυρίως κορμό της διατριβής έχουν προσαρτηθεί και τέσσερα παραρτήματα, τα οποία περιλαμβάνουν κατά σειρά πίνακα πηγών και παράλληλων χωρίων, στοιχεία αφηγηματολογίας, νεοελληνική απόδοση των εκφράσεων των οικοδομημάτων του Θεοφίλου και σχετικό εικονογραφικό υλικό και, τέλος, πραγμάτευση των προτύπων του Βίου Βασιλείου.
περισσότερα
Περίληψη σε άλλη γλώσσα
The name Theophanes Continuatus is conventionally used to refer to a group of 10th-century historiographic texts produced by the scholarly circle of the emperor Constantine VII Porphyrogennetus, who commissioned them, during his reign as sole emperor of Byzantium (945-959). That the historical work in question has long fascinated researchers can be attributed both to the singular context in which it was written coupled with the personality of the historical figure who inspired it, factors which make this a palace historiography with a clear political orientation, but also to its ground-breaking structure, the innovations it introduces into the historiographic genre, and to its literary features. The work has come down to us in a single byzantine manuscript, the Vat.gr 167, which dates from the early 11th c. The long-standing need for a new edition was recently met with the volume by Featherstone and Signes published in the CFHB series; however, it proved infeasible to deal fully with t ...
The name Theophanes Continuatus is conventionally used to refer to a group of 10th-century historiographic texts produced by the scholarly circle of the emperor Constantine VII Porphyrogennetus, who commissioned them, during his reign as sole emperor of Byzantium (945-959). That the historical work in question has long fascinated researchers can be attributed both to the singular context in which it was written coupled with the personality of the historical figure who inspired it, factors which make this a palace historiography with a clear political orientation, but also to its ground-breaking structure, the innovations it introduces into the historiographic genre, and to its literary features. The work has come down to us in a single byzantine manuscript, the Vat.gr 167, which dates from the early 11th c. The long-standing need for a new edition was recently met with the volume by Featherstone and Signes published in the CFHB series; however, it proved infeasible to deal fully with the innate difficulties presented by the text. This thesis sets out to provide an overall study of this historical work which, while studying it from a literary perspective, simultaneously locates it in the historical, social and literary context of its era. Book V of Theophanes Continuatus, i.e. the Vita Basilii, has been excluded from this study since it provides ample material for a separate thesis in its own right, along with Book VI, which was not originally envisaged as part of the work. The first four books, meaning those that are of interest to us, are arranged as separate biographies, each dedicated, as is well known, to a different emperor: Leo V, Michael II, Theophilos and Michael III respectively.More specifically, the thesis attempts to place Theophanes Continuatus in the broader context of the writings produced under Constantine VII Porphyrogennetus, discussing issues including the dating of the work, its manuscripts and editions, as well as examining its structure, content and narrative techniques. Literary theory is employed when judged appropriate to highlight the work's literary nature. Moreover, the thesis explores the way in which people are portrayed, with a particular focus on the depiction of the female gender and of foreign peoples. As might be expected, it also tackles both the issue of the work's sources, where a comparison with Genesios' historical work is unavoidable, and the question of its models and the influences it received from other literary texts and genres. The study also engages with the issue of the work's author and readership, and essays a brief comparison with the earlier work by Theophanes the Confessor and with the contemporaneous Logothetis' 'circle' in order to highlight the innovations it introduced into the writing of history.Four appendices include, respectively, a table of sources and parallel passages, narratological elements, a Modern Greek rendering of the ekphraseis of Theophilos' buildings with related illustrative material, and a treatment of the models for the Vita Basilii.
περισσότερα