Πλάτωνος, Ίων ή περί Ιλιάδος: κριτική θεώρηση και ερμηνεία του

Abstract

In Ion’s passage, Socrates tries, through his three auditing attempts, to prove, according to his maieutic inference, the ontological degenerative dimensions of poetry. So, in his first auditing attempt he occupies with rhapsodists’ professional skills, exalting them for their delving into the excellent poets’ passages. Moreover, when Ion contends – retorting to Socrates – that he specializes only in Homer and that he is his best commentator, Socrates then gets the opportunity to audit his assertions and therefore prove that his rhetoric aptitude isn’t due to art or science, because in this case he would be able to interpret other poets as well, just like Homer, as poetry exist as a whole.In his second auditing effort he audits Ion’s rhapsodic abilities, disputing his delving in Homer alone, presenting the argument that poets’ repertoire is generally the same and that unequivocally every science expert is the person that can distinguish between who concludes correctly and who does not on his field. Ion continues to support his specialty to Homer. By this way, Socrates develops the divine inspiration theory in order to prove to Ion that his dexterity to rhapsodic art - especially in Homer – derives from a divine power and therefore it is not a result of a professional art and science. A divine inspiration seizes poets and then rhapsods, in order to “feel ecstatic “ and therefore like the “ seers” or “ initiates” of Dionysus they become the unconscious mouthpiece of a superior power that occupies them temporarily and inspire them to interpret their poems. In his third audit attempt Socrates examines the subject of rhapsodic art. And despite the fact that dialogue does not conclude in query, none the less, it is completed with a dilemma that Socrates poses to Ion: either Ion has got an art that he denies to reveal, so he is a fraud “unfair”, or he does not have any, so he is “divine” indeed. Of course Ion chooses the second option.

Στο κείμενο του Ίωνα ο Σωκράτης επιχειρεί μέσα από τρείς ελεγκτικές απόπειρες να αποδείξει, κατά μαιευτική συνεπαγωγή, τις οντολογικές εκφυλιστικές διαστάσεις της ποίησης. Έτσι, στην πρώτη του ελεγκτική προσπάθεια ασχολείται με τις επαγγελματικές δεξιότητες των ραψωδών, εκθειάζοντάς τους για την εντρύφησή τους στα κείμενα των άριστων ποιητών. Μάλιστα, όταν ο Ίων διατείνεται - ανταπαντώντας στον Σωκράτη - ότι ειδικεύεται μόνο στον Όμηρο και αποτελεί τον καλύτερο ερμηνευτή του, ο Σωκράτης βρίσκει την ευκαιρία να ελέγξει του ισχυρισμούς του και να αποδείξει ότι η ρητορική του δεινότητα δεν οφείλεται σε τέχνη και επιστήμη, γιατί σ’ αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να ερμηνεύσει και τους άλλους ποιητές, όπως ακριβώς τον Όμηρο, αφού η ποίηση υπάρχει ως σύνολο. Στη δεύτερη ελεγκτική του προσπάθεια ελέγχει τις ραψωδικές ικανότητες του Ίωνα, αμφισβητώντας την εντρύφησή του μόνο στον Όμηρο, με το επιχείρημα ότι η θεματολογία των ποιητών είναι κοινή σε γενικές γραμμές και ότι αναμφισβήτητα ο επαΐων κάθε επιστήμης είναι το άτομο που μπορεί να διακρίνει ποιος αποφαίνεται ορθά και ποιος εσφαλμένα στο αντικείμενό του. ο Ίων εξακολουθεί να υποστηρίζει την ειδικότητά του στον Όμηρο.Έτσι, ο Σωκράτης αναπτύσσει τη θεωρία της θεϊκής έμπνευσης, προκειμένου να αποδείξει στον Ίωνα ότι η επιδεξιότητά του στη ραψωδική τέχνη – και ιδιαίτερα στον Όμηρο - οφείλεται σε θεϊκή δύναμη και δεν είναι αποτέλεσμα επαγγελματικής τέχνης και επιστήμης. Μια θεϊκή επίνευση καταλαμβάνει τους ποιητές και στη συνέχεια τους ραψωδούς ώστε να «βγαίνουν έξω από τον εαυτό τους» και , όπως οι «μάντεις» ή οι «μύστες» του Διονύσου να γίνονται τα ασυνείδητα φερέφωνα μιας ανώτερης δύναμης που τους καταλαμβάνει προσωρινά και τους εμπνέει να ερμηνεύουν τα ποιήματά τους. Στην τρίτη ελεγκτική του προσπάθεια ο Σωκράτης ελέγχει το αντικείμενο της ραψωδικής τέχνης. Και, παρά το γεγονός ότι ο διάλογος δεν απολήγει απορηματικά, εντούτοις ολοκληρώνεται με ένα δίλημμα που θέτει ο Σωκράτης στον Ίωνα: είτε ο Ίων διαθέτει όντως μια τέχνη την οποία αρνείται να την αποκαλύψει, οπότε είναι ένας απατεώνας «άδικος», είτε δεν διαθέτει καμία, οπότε είναι πράγματι ένθεος, «θείος». Φυσικά ο Ίων επιλέγει τη δεύτερη εκδοχή.