Η συνάντηση των εκπαιδευτικών με τους χαρισματικούς μαθητές: η περίπτωση του γλωσσικού μαθήματος

Abstract

The thesis is intended to explore basic cognitive characteristics of students with high learning ability (generally and in Modern Greek Language discipline) and explore attitudes and values of secondary teachers on these characteristics. The aim of the research is to determine the degree of influence of both the characteristics and related concepts in teaching practice towards the differentiation of teaching.To achieve the research objective, the profile of 87 students with excellent performance in Modern Greek Language discipline on a national examination level was approached, through interviews with their teachers. Participants were asked to answer a research instrument the items of which utilized existing published instrument of J. Renzulli and colleagues (Scales for Rating the Behavioral Characteristics of Superior Students) along with necessary modifications dictated by the Greek educational reality. To draw valid conclusions, data were analyzed on a descriptive and statistical level for both quantitative and qualitative variables of the instrument using quantitative statistical indicators and content analysis respectively. Major findings suggest that there was a strong presence of all the characteristics of the students sampled. However, it should be noted that the characteristics of creativity and leadership / socio-emotional characteristics appear last in regular order. Also, the role of family environment appeared broadly supportive and in close collaboration with the school and teachers. However, no significant correlations between the family environment and the characteristics of students and teaching work were found. Moreover, the correlation analysis between the characteristics of the students and teaching work does not seem to indicate significant relationships, a finding suggesting that teaching remains rather unaffected by them and insisting on traditional teaching behaviors. Furthermore, findings suggest that the teaching work in the classroom was not significantly affected by either agents of characteristics up taking and educational values of participating teachers, thus creating a regulatory framework and a compact field of resistance against the introduction of teaching innovation. In fact, the only factor found to influence the teaching practices was working experience of participating teachers, a finding that offers basic arguments in favor of structured programs of pre- and in-service training of the teaching staff relevant to gifted education. Recommendations of participants concerning the necessary modifications towards optimal teaching support of gifted students, show enrichment activities of the curriculum and the learning process, a finding that should be taken into account by educational policy makers for introducing systematic actions in the curriculum, the textbooks and administrative and bureaucratic organization of education.

Η διατριβή έχει ως αντικείμενο τη διερεύνηση βασικών γνωστικών χαρακτηριστικών των Μαθητών με Υψηλές Μαθησιακές Ικανότητες (ΥΨ.Ι.Μ.) (γενικά και στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας) καθώς και τη διερεύνηση αντιλήψεων και αξιών των εκπαιδευτικών σχετικά με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι να διαπιστωθεί ο βαθμός επιρροής τόσο των χαρακτηριστικών όσο και των σχετικών αντιλήψεων στη διδακτική πράξη προς την κατεύθυνση της διαφοροποίησης της διδασκαλίας. Για την επίτευξη του ερευνητικού στόχου προσεγγίστηκε το προφίλ 87 μαθητών με άριστη επίδοση σε εξετάσεις εθνικού επιπέδου μέσω συνεντεύξεων με τους διδάσκοντές τους. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερευνητικό εργαλείο κατασκευασμένο από τον ερευνητή, το οποίο, αφού υπέστη τις απαιτούμενες μετατροπές που υπαγορεύονται από την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα, αξιοποίησε προϋπάρχουσα δημοσιευμένη κλίμακα εκτίμησης χαρακτηριστικών [Kλίμακα για την Εκτίμηση των Συμπεριφορικών Χαρακτηριστικών των Μαθητών με Υψηλές Μαθησιακές Ικανότητες (Scales for Rating the Behavioral Characteristics of Superior Students)] του J. Renzulli και των συνεργατών του. Για να εξαχθούν έγκυρα συμπεράσματα, πραγματοποιήθηκε ανάλυση σε περιγραφικό και σε στατιστικό επίπεδο τόσο των ποσοτικών όσο και των ποιοτικών μεταβλητών του εργαλείου με τη χρήση ποσοτικών στατιστικών δεικτών καθώς και ανάλυσης περιεχομένου.Αναλυτικότερα, προέκυψε ισχυρή παρουσία του συνόλου των χαρακτηριστικών για τους μαθητές του δείγματος. Όμως, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι τα χαρακτηριστικά δημιουργικότητας καθώς και τα ηγετικά / κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά εμφανίζονται τελευταία κατά τακτική σειρά. Επίσης, ο ρόλος του οικογενειακού περιβάλλοντος εμφανίστηκε σε γενικές γραμμές υποστηρικτικός και σε στενή συνεργασία με το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, δεν εντοπίστηκαν σημαντικές συνάφειες του οικογενειακού περιβάλλοντος με τα χαρακτηριστικά των μαθητών και με τη διδακτική εργασία. Επιπλέον, από την ανάλυση των σχέσεων συνάφειας μεταξύ των χαρακτηριστικών των μαθητών και της διδακτικής εργασίας δεν φαίνεται να προκύπτουν σημαντικές σχέσεις, εύρημα που αναδεικνύει ότι το διδακτικό έργο παραμένει μάλλον ανεπηρέαστο, εμμένοντας σε παραδοσιακές διδακτικές συμπεριφορές. Ακόμη, η διδακτική εργασία δεν φαίνεται να επηρεάζεται σημαντικά ούτε από τον παράγοντα της πρόσληψης των χαρακτηριστικών και των εκπαιδευτικών αξιών των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών, δημιουργώντας έτσι ένα κανονιστικό πλαίσιο διδασκαλίας και ένα συμπαγές πεδίο αντίστασης απέναντι στην εισαγωγή της διδακτικής καινοτομίας. Μάλιστα, το μόνο στοιχείο που βρέθηκε να επηρεάζει τη διδακτική εργασία ήταν η διδακτική εμπειρία των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών, εύρημα που προσφέρει βασικά επιχειρήματα υπέρ της αναγκαιότητας για θεσμοθέτηση συγκροτημένων προγραμμάτων εκπαίδευσης και επιμόρφωσης του εκπαιδευτικού προσωπικού σχετικών με το υπόψη ζήτημα. Σε ό,τι αφορά τις προτάσεις των συμμετεχόντων, προβάλλεται η διάχυση δραστηριοτήτων εμπλουτισμού του αναλυτικού προγράμματος και των μαθησιακών διαδικασιών, εύρημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη από τους διαμορφωτές της εκπαιδευτικής πολιτικής για την εισαγωγή συστηματικών σχετικών προβλέψεων στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, στα σχολικά εγχειρίδια και στη διοικητική και γραφειοκρατική οργάνωση της εκπαίδευσης.