Ο ρόλος των διατροφικών συνηθειών και του τρόπου ζωής σε συνάρτηση με γενετικούς παράγοντες στα επίπεδα των δεικτών φλεγμονής και οξείδωσης που σχετίζονται με τη στεφανιαία νόσο

Abstract

Aim: To study the interaction of lifestyle characteristics with certain gene polymorphismsregarding novel risk factors, which are related to Coronary Artery Disease.Methods: The sample from ATTICA study was used for this study. During 2001 – 2002 werandomly enrolled 1514 men (18-87 years old) and 1528 women (18-89 years old) from the Atticaarea, Greece, free from cardiovascular disease. Social factors, anthropometric, clinical andlaboratory characteristics were evaluated. Oxidized-LDL Cholesterol (oxLDL), C reactive protein(CRP), interleukin 6 (IL6), Tumor Necrosis Factor a (TNF-α), and Total Antioxidantcapacity(TAC) were measured as markers of inflammation and thrombosis, while the followingpolymorphisms were identified: 1) C825T of G protein’s gene 2) C677T ofmethlotetrahydrofolate redouctase (MTHFR) 3) G174C of IL6’s gene 4) G894T of endothelialsynthetase of NO (eNOS). Questionnaires were used to assess the smoking and diet habits andthe statu of physical activity. Adherence to the Mediterranean diet was assessed by a diet score(MedDietScore) that incorporated the inherent characteristics of this diet. Higher values of thescore, were closer to the Mediterranean diet.Results: The distribution of the defective gene of each polymorphism in this Greekcardiovascular free population was 80%, 59%, 47% and 45% for C825T, C677T, G174C andG894T, respectively. We reported that, after the adjustment of our sample for age, sex andlifestyle, the aforementioned polymorphisms affect the levels of inflammatory and thromboticmarkers. In detail: 1) C825T polymorphism is related to the levels of TAC, oxLDL, TNFa andIL6 2) C677T with all the aforementioned markers 3) G174C with TAC, CRP, IL6, and TNFa 4)G894T with IL6, CR, oxLDL and TNFa. Accordingly, we tested the gene-environmentinteractions regarding the measured markers and we showed that: 1) by interacting with C825Tdiet modify the levels of TAC, physical activity the TNFa, IL6 2) by interacting with C677Tsmoking modify all the markers, physical activity modify oxLDL, IL6, CRP, and diet TAC, CRP,TNFa 3) by interacting with G174C physical activity is related to CRP, IL6, TNFa, diet to TAC,TNFa and smoking to CRP, TNFa and 4) by interacting with G894T diet modify IL6,CRP, TNFa,physical activity IL6, and smoking alter the levels of oxLDL.Conclusions: The aforementioned polymorphisms modify the Cardiovascular burden, as it isexpressed with the levels of inflammatory and thrombotic markers, of a cardiovascular diseasefree Greek population. Mediterranean diet, physical activity and smoking habits interact with withthe genome regarding these markers. The cardiοprotective effect of Mediterranean diet and ofregular physical activity could partially be explained by the attenuation of the inflammatory andthrombotic process, even in persons with defective genes. The era of personalizedrecommendations per subject’s genome, aiming to the reduction of Coronary Artery Disease risk,is not science fiction, but a reality that will be soon part of medical practice.

Σκοπός: Η μελέτη της αλληλεπίδρασης των χαρακτηριστικών του τρόπου ζωής μεσυγκεκριμένους γενετικούς πολυμορφισμούς σε σχέση με νεότερους παράγοντες κινδύνου γιαστεφανιαία νόσο και η ανάδειξη των υποκείμενων παθοφυσιολογικών μηχανισμών.Υλικό-Μέθοδος: Το δείγμα προερχόταν από την συγχρονική μελέτη ΑΤΤΙΚΗ. Από το2001 ως το 2002, 1.528 γυναίκες και 1.514 άνδρες, ελεύθεροι καρδιαγγειακής νόσου και > 18ετών, από την περιοχή της ΑΤΤΙΚΗΣ, δέχτηκαν να συμμετάσχουν στην μελέτη. Ηδειγματοληψία ήταν τυχαία, πολυσταδιακή, στρωματοποιημένη (ανά ηλικιακή κατηγορία καιφύλο) και αναλογική (με βάση τον πληθυσμό των Δήμων και Κοινοτήτων της ΥπερνομαρχίαςΑΤΤΙΚΗΣ καθώς επίσης και των νομαρχιών Ανατολικής και Δυτικής ΑΤΤΙΚΗΣ). Οι παράμετροιπου διερευνήθηκαν αφορούσαν κοινωνικοδημογραφικά, ανθρωπομετρικά, κλινικά καιεργαστηριακά χαρακτηριστικά. Μετρήθηκαν οι εξής δείκτες φλεγμονής και οξείδωσης:οξειδωμένη LDL-χοληστερόλη (oxLDL), C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP), ιντερλευκίνη 6 (IL6),παράγων νέκρωσης των όγκων α (TNFa), ολική αντιοξειδωτική ικανότητα (TAC), ενώ έγινε καιπροσδιορισμός των πολυμορφισμών 1) C825T του γονιδίου των G πρωτεϊνών 2) C677T τηςμεθυλοτετραυδροφολικής ρεδουκτάσης 3) G174C του γονιδίου της ιντερλευκίνης 6 4) G894T τηςενδοθηλιακής συνθετάσης του ΝΟ. Μέσω ερωτηματολογίων, προσδιορίστηκαν οι καπνιστικέςσυνήθειες, το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας, και οι διατροφικές συνήθειες τωνσυμμετεχόντων ενώ για την εκτίμηση της προσήλωσης στο Μεσογειακό διατροφικό πρότυποδημιουργήθηκε ο δείκτης προσήλωσης στην Μεσογειακή διατροφή (MedDietScore) με εύροςτιμών 0-55, όπου υψηλότερες τιμές ήταν ενδεικτικές υψηλότερης προσήλωσης σε αυτό.Αποτελέσματα: Η κατανομή του ελαττωματικού γονιδίου για κάθε επιμέρους γενετικόπολυμορφισμό στο αντιπροσωπευτικό δείγμα του Ελληνικού Πληθυσμού ήταν 80%, 59%, 47%και 45% για τους πολυμορφισμούς C825T, C677T, G174C και G894T αντίστοιχα. Αφού έγινεέλεγχος του δείγματος ως προς το φύλο, την ηλικία διαπιστώθηκε ότι οι συγκεκριμένοιπολυμορφισμοί επηρεάζουν τα επίπεδα των δεικτών φλεγμονής και θρόμβωσης. Πιοσυγκεκριμένα 1) ο πολυμορφισμός C825T σχετίζεται με τα επίπεδα της TAC, oxLDL, TNFa,και IL6 2) o C677T με όλους τους εξεταζόμενους δείκτες 3) ο G174C με τους TAC, CRP, IL6,και TNFa 4) και ο G894T με τα επίπεδα των IL6, CRP, oxLDL και ΤΝFa. Στη συνέχειαμελετήθηκαν οι αλληλεπιδράσεις γονιδιο-περιβάλλοντος ως προς τους προαναφερόμενουςδείκτες και διαπιστώθηκε η τροποποιητική δράση: 1) σε σχέση με τον C825T της διατροφής σταεπίπεδα της TAC, της φυσικής δραστηριότητας στον TNFa, IL6 2) σε σχέση με τον C677T τουκαπνίσματος με όλους τους δείκτες, της άσκησης με τους oxLDL, IL6, CRP και της διατροφήςμε τους TAC, CRP, TNFa 3) σε σχέση με τον G174C της άσκησης με τους CRP, IL6, TNFa, τηςδιατροφής με τους TAC, TNFa και του καπνίσματος με τους CRP, TNFa 4) σε σχέση με τονπολυμορφισμό G894T της διατροφής στους IL6, CRP, TNFa, της άσκησης στην IL6 και τουκαπνίσματος στα επίπεδα της oxLDL.Συμπεράσματα: Οι μελετώμενοι πολυμορφισμοί τροποποιούν το καρδιαγγειακό φορτίοενός αντιπροσωπευτικού δείγματος του Ελληνικού Πληθυσμού, όπως αυτό εκφράζεται με ταεπίπεδα δεικτών φλεγμονής και οξείδωσης. Η Μεσογειακή Διατροφή, η φυσική δραστηριότητακαι οι καπνιστικές συνήθειες αλληλεπιδρούν με το γονιδίωμα ως προς την έκφραση αυτών τωνδεικτών. Ο αντιαθηρογόνος ρόλος της Μεσογειακής διατροφής και της φυσικής δραστηριότηταςμπορεί -τουλάχιστον σε έναν βαθμό- να ερμηνευτεί μέσω της τροποποίησης της διαδικασίαςφλεγμονής και οξείδωσης ακόμη και σε άτομα με ελαττωματικά γονίδια. Πλησιάζει η εποχή όπουανάλογα με το γενετικό υπόστρωμα κάθε ατόμου θα δίδονται εξατομικευμένες συμβουλές με στόχοτην τροποποίηση του κινδύνου εκδήλωσης Στεφανιαίας Νόσου.