Το κενό υποκείμενο στη διαγλώσσα: η περίπτωση των Ελλήνων σπουδαστών της γερμανικής ως τρίτης γλώσσας

Abstract

The purpose of this dissertation is to investigate the interlanguage of people with Greek as mother tongue (L1), whose first foreign language is English (L2), when acquiring German as a second foreign language (L3). The dominant topic of discussion of the theoretical and experimental approaches on the L3 Acquisition determines the source of linguistic transfer of syntactic structures and functional categories in the interlanguage of non-native speakers (NNS) in the L3 Acquisition. Since the NNS already know two languages, the source of linguistic transfer cannot be determined unless the studied syntactic phenomenon and parameter are differently valued at L1 and L2 and L3 is similar to or different with one of the two.In this case we investigated the Null Subject Parameter, a parameter in which Greek and English have different values. Greek is a Null Subject Language and English is Non Null Subject Language. This, among other properties on the surface structure of language, means that in Greek a pronoun does not necessarily have to be realized in subject position, overt grammatical subjects may be omitted, (eg both ego pezo and Ø pezo are correct), while in English the pronominal subject must always be explicitly implemented in order to constitute a grammatically correct sentence (eg I play but not * Ø play). German is classified by many researchers as a Non Null Subject Language because in most cases German does not allow the omission of the overt grammatical subject (eg ich spiele but not * Ø spiele). In fact, also in German there are some instances, where omission of the overt grammatical subject is permitted, therefore current theoretical approaches classify German among Expletive Null Subject Languages. The cases where the overt grammatical subject can be omitted also in the German language are identified in the Passive Voice of specific verb classes. Therefore, it is obvious that the Null Subject Parameter in German is realized in some cases, as in English and in others as in Greek. For this reason, this parameter was chosen to be studied.In order to investigate the interlanguage of NNS an experimental study, consisting of two tasks, a Grammaticality Judgement Task and a Preference Task, was conducted. These tasks have measured the judgments and preferences respectively of three groups of participants. Two groups consisted of NNS with different level proficiency in German, but the same in English and the third group consisted of native speakers of German and served as control group.The results of both experimental tasks show that none of the languages the NNS already known seem to play a more significant role than the other in shaping their interlanguage in both proficiency levels in German. Both languages seem to be equally important and available in order to provide an appropriate linguistic representation of the target - language at any given time. According to this data it seems that the model, which best describes the interlanguage of the NNS is that of Flynn, Foley & Vinnitskaya (2004), namely, the Cumulative-Enhancement Model for Language Acquisition. According to this model it can be either only "positive language transfer" or no linguistic transfer at all of the languages already acquired by the NNS in their target L3.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της Διαγλώσσας ατόμων που ζουν στην Ελλάδα, έχουν μητρική γλώσσα (Γ1) την Ελληνική και βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο κατάκτησης της Αγγλικής ως ξένης (Γ2) κατά την κατάκτηση της Γερμανικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας (Γ3).Στις θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με την Κατάκτηση της Γ3 βασικό και κυρίαρχο θέμα συζήτησης αποτελεί ο προσδιορισμός της πηγής της γλωσσικής μεταφοράς των συντακτικών δομών και των λειτουργικών κατηγοριών στη διαγλώσσα των Μη Φυσικών Ομιλητών/τριών (ΜΦΟ) κατά την κατάκτηση της Γ3. Εφόσον οι ΜΦΟ γνωρίζουν ήδη δύο γλώσσες, η πηγή της γλωσσικής μεταφοράς δεν μπορεί να προσδιοριστεί, παρά μόνο εάν μελετηθούν συγκεκριμένα συντακτικά φαινόμενα και παράμετροι που είναι διαφορετικά τιμολογημένες στη Γ1 και στη Γ2, και η Γ3 ομοιάζει ή/και διαφέρει με μία από τις δύο.Στη συγκεκριμένη περίπτωση διερευνήθηκε η Παράμετρος του Κενού Υποκειμένου, που είναι μία Παράμετρος, στην οποία η Ελληνική και η Αγγλική είναι διαφορετικά τιμολογημένες. Η Ελληνική είναι μία κατεξοχήν Γλώσσα Κενού Υποκειμένου, ενώ η Αγγλική είναι Γλώσσα μη Κενού Υποκειμένου. Αυτό, εκτός των άλλων συνεπειών για την επιφανειακή δομή των γλωσσών, σημαίνει ότι στην Ελληνική το εμφανές γραμματικό υποκείμενο μπορεί και να παραλειφθεί (π.χ. εγώ παίζω αλλά και Ø παίζω), ενώ στην Αγγλική κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται (π.χ. I play και όχι *Ø play). Η Γερμανική από πολλούς ερευνητές κατατάσσεται στις Γλώσσες μη Κενού Υποκειμένου γιατί κατά κανόνα δεν επιτρέπει την παράλειψη του υποκειμένου (π.χ. ich spiele και όχι * Ø spiele). Στην πραγματικότητα όμως, υπάρχουν και στη γερμανική γλώσσα ορισμένες περιπτώσεις, όπου επιτρέπεται η παράλειψη του πλεοναστικού υποκειμένου, για το λόγο αυτό νεώτερες προσεγγίσεις κατατάσσουν τη Γερμανική στις Γλώσσες Πλεοναστικού Κενού Υποκειμένου. Οι περιπτώσεις, όπου το πλεοναστικό υποκείμενο μπορεί να παραλειφθεί και στη γερμανική γλώσσα εντοπίζονται στην Παθητική Φωνή συγκεκριμένων ρηματικών κατηγοριών.Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η Παράμετρος του Κενού Υποκειμένου στη γερμανική γλώσσα πραγματώνεται στις περισσότερες περιπτώσεις όπως και στην Αγγλική, ενώ σε ορισμένες όπως στην Ελληνική. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκε να μελετηθεί η συγκεκριμένη Παράμετρος.Προκειμένου να διερευνηθεί η Διαγλώσσα των ΜΦΟ διενεργήθηκε πειραματική μελέτη αποτελούμενη από δύο πειραματικές δοκιμασίες, τη Δοκιμασία Δήλωσης Γραμματικής Ορθότητας και τη Δοκιμασία Δήλωσης Προτίμησης. Στις δοκιμασίες αυτές εξετάστηκαν οι κρίσεις και οι προτιμήσεις τριών πειραματικών ομάδων ως προς εκφωνήματα που περιείχαν το υπό εξέταση συντακτικό φαινόμενο. Οι δύο ομάδες αποτελούνταν από ΜΦΟ με διαφορετικό επίπεδο γλωσσομάθειας στη Γερμανική (Β1 και Γ1 αντίστοιχα), αλλά το ίδιο στην Αγγλική (Γ1) και η τρίτη ομάδα αποτελούνταν από ΦΟ της Γερμανικής και λειτούργησε ως Ομάδα Ελέγχου.Τα αποτελέσματα των δύο πειραματικών δοκιμασιών μας δείχνουν ότι καμιά από τις γλώσσες που ήδη γνωρίζουν τα άτομα που μελετήθηκαν δεν φαίνεται να παίζει σημαντικότερο ρόλο από την άλλη στη διαμόρφωση της διαγλώσσας τους, ούτε στα άτομα με μέτρια γνώση της Γερμανικής αλλά ούτε και σε αυτά με πολύ καλή γνώση της. Και οι δύο γλώσσες φαίνεται να είναι στον ίδιο βαθμό σημαντικές και διαθέσιμες προκειμενου να διαμορφωθεί η γλωσσική αναπαράσταση της γλώσσας–στόχου σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή. Από τα δεδομένα αυτά προκύπτει ότι το μοντέλο που περιγράφει καλύτερα τη διαγλώσσα των ΜΦΟ είναι αυτό των Flynn, Foley & Vinnitskaya (2004), δηλαδή, το Μοντέλο Αθροιστικής Ενίσχυσης της Γλωσσικής Κατάκτησης (Cumulative-Enhancement Model for Language Acquisition). Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό μπορεί να υπάρξει είτε μόνο «θετική γλωσσική μεταφορά» είτε καθόλου γλωσσική μεταφορά από τις γλώσσες που ήδη κατέχει ο ΜΦΟ προς τη γλώσσα-στόχο.