Διαστάσεις προσωπικότητας, γνωστική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων σε μαθητές τμημάτων ένταξης

Abstract

Τα τελευταία χρόνια έχει εδραιωθεί η άποψη ότι οι μαθητές, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή τις δυσκολίες τους, πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες μάθησης μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές σ’ ένα κοινό σχολείο για όλους, όπου συντελείται, κατά κύριο λόγο, η ομαλή ανάπτυξη κάθε παιδιού και η απόκτηση γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Το ερευνητικό ενδιαφέρον, λοιπόν, στο χώρο των επιστημών της αγωγής εστιάστηκε στη δυνατότητα της σχολικής ένταξης των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και στις θετικές επιπτώσεις της στην ολόπλευρη και αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, στην αλληλοαποδοχή τους από το κοινωνικό σύνολο και στην ομαλή προσαρμογή τους. Η παρούσα έρευνα έχει ως στόχο να διερευνήσει τις αξιολογικές αντιλήψεις των μαθητών των τμημάτων ένταξης (Τ.Ε.) των γενικών σχολείων για τον εαυτό τους στον κοινωνικό, εκπαιδευτικό, οικογενειακό και προσωπικό τομέα, τις δυνατότητές τους, τόσο σε γνωστικό όσο και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, καθώς επίσης και το γεγονός αν μπορούν να διευθετήσουν και να αντιμετωπίσουν αγχογόνες καταστάσεις σε σχέση με τις διαστάσεις της προσωπικότητάς τους, τη γνωστική και ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Μια σταθερή αλλά και ισορροπημένη σχέση μεταξύ των ψυχικών αυτών ιδιοτήτων θα επιτρέπει στο να προβλέπουμε καλύτερα το επίπεδο της ψυχοκοινωνικής κατάστασης των μαθητών αυτών και την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν αγχογόνες καταστάσεις. Στην έρευνα έλαβαν μέρος, κατόπιν τυχαίας δειγματοληψίας, 550 μαθητές δημοτικού σχολείου, ηλικίας 7 έως 12 ετών, οι οποίοι φοιτούσαν σε τμήματα ένταξης των γενικών σχολείων, εκ των οποίων οι 299 μαθητές σε ποσοστό 54,4% αποτελούσαν την «Πειραματική Ομάδα» ενώ 251 μαθητές σε ποσοστό 45,6% αποτέλεσαν την «ομάδα ελέγχου». Παράλληλα στην έρευνα έλαβαν μέρος οι γονείς των μαθητών αυτών και οι εκπαιδευτικοί των τμημάτων ένταξης. Για τη συλλογή των δεδομένων χορηγήθηκαν ερωτηματολόγια τόσο στους μαθητές, όσο και στους γονείς και εκπαιδευτικούς τους. Στους μαθητές χορηγήθηκαν τα ακόλουθα ερωτηματολόγια: α) το ερωτηματολόγιο «Κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες για παιδιά» (ΚΟΙΣΥΔΕΠ), β) η κλίμακα «Λεξιλόγιο» της Ελληνικού τεστ νοημοσύνης για παιδιά και εφήβους WISC-ΙΠ και η κλίμακα «Στρατηγικές Αντιμετώπισης Καταστάσεων Άγχους» (ΣΑΚΑ). Αντίστοιχα στους γονείς των μαθητών αυτών χορηγήθηκαν: α) το ερωτηματολόγιο «Κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες για παιδιά» (ΚΟΙΣΥΔΕΠ) και β) το ερωτηματολόγιο «Διαστάσεις Προσωπικότητας Παιδιών και Εφήβων» (Ε-ΔΙΠΡΟΠΕ) και στους εκπαιδευτικούς το ερωτηματολόγιο «Κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες για παιδιά» (ΚΟΙΣΥΔΕΠ). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν σειρά από συσχετίσεις και συνάφειες ανάμεσα στις εξαρτημένες κι ανεξάρτητες ψυχολογικές και δημογραφικές μεταβλητές που μελετήθηκαν, ενώ, παράλληλα, διερευνήθηκε συστηματικότερα το προφίλ των μαθητών των τμημάτων ένταξης με βάση τις συγκεκριμένες παραμέτρους. Τα ευρήματα που προκύπτουν μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο στο πλαίσιο της σχολικής τάξης για τη δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού κλίματος από τους εκπαιδευτικούς και την πρόληψη δυσάρεστων καταστάσεων, όσο και από τους γονείς για την προαγωγή της ψυχικής ανθεκτικότητας και προσαρμογής των μαθητών που φοιτούν σε τμήματα ένταξης.