Διερεύνηση – μοντελοποίηση των παραγόντων επηρεασμού της προσοχής των οδηγών και των επιπτώσεων στην οδική ασφάλεια

Abstract

The current dissertation belongs to the broader field of Road Safety. It covers the distraction of drivers’ attention during driving due to external factors not related to the main task of driving, which results in impairments to their attention, decision making ability and hence their overall performance. The study has two main aims. Primarily, it aims to review the research produced so far regarding drivers’ distraction, via the investigation of the distraction caused by the presence of billboards and other attractive objects taking into consideration regulations, laws and directives relating to that issue. Furthermore, the second aim of this study is to contribute in an effective and reputable way to the answer of the question as to whether and how billboards attract the gaze of the driver to such an extent so as to cause distraction that it is likely to jeopardize the driving task enriching this response with the element of self-awareness, giving the corresponding response from the driver's point of view whom this research is based in order to conduct its basic experiments. The need for this research arises from international and domestic statistics that rank driver distraction very high on the list of causes of accidents and also by the lack of relevant approaches as the research so far has focused mainly on the in-vehicle driver distraction.The investigation of the phenomenon takes place in two main parts, the first of which contains the literature review of the theoretical background of this phenomenon including the presentation of related research regarding the relevant scientific information indicating all the theories and conceptual approaches that are considered necessary for the accurate understanding of the issue, the international literature and the presentation of the current situation in Greece.The second part of the thesis focuses on the investigation of the phenomenon using selected methodologies and approaches leading to useful conclusions and recommendations that aim to contribute to the overall improvement of road safety in Greece. More specifically, the method which was considered to be the most suitable and applicable for the purposes of this research belongs to the category of observational studies in the field, using specially equipped vehicles in order to enable the continuous recording of the driver’s gaze.The study concludes with the summary of findings and proposals which emerged from many years of dealing with the subject. The presentation of results is accompanied by extensive analyses aimed at the full understanding and proper interpretation of the relationships involved. Furthermore, the juxtaposition of suitably designed proposals covering a wide range of options aim at the consolidation of the phenomenon and the prevention of further accidents owing their existence to the drivers’ distraction.By focusing on the examination of the phenomenon of driver distraction, this research is a contribution in the effort to reduce accidents attributed to driver distraction as their leading cause. The contribution of this study to address the problem lies in the no further aggravation of the problem and also in its role as a tool to prevent the existence of roadside elements unrelated to the execution of the driving task that serve as potential causes of distraction.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ανήκει στο ευρύτερο πεδίο της Οδικής Ασφάλειας. Έχει ως αντικείμενο την απόσπαση της προσοχής των οδηγών λόγω εξωτερικών του οχήματος παραγόντων μη σχετικών με το κυρίως έργο της οδήγησης, με αποτέλεσμα τη μείωση της προσοχής τους, της ικανότητας λήψης αποφάσεων και κατά συνέπεια της απόδοσης τους. Η μελέτη έχει διττό στόχο. Κατά πρώτον έχει στόχο την ανασκόπηση τόσο της ως τώρα παραχθείσας έρευνας στο υπό διερεύνηση ζήτημα της απόσπασης της προσοχής του οδηγού, προσανατολισμένη στο κομμάτι εκείνο που σχετίζεται με την απόσπαση που προκαλείται από την παρουσία των διαφημιστικών πινακίδων αλλά και άλλων προκλητικών για το βλέμμα του οδηγού στοιχείων, όσο και των εγχώριων κανονισμών, νόμων και οδηγιών που ισχύουν και σχετίζονται με το εν λόγο ζήτημα. Κατά δεύτερον, να συμβάλει με αποτελεσματικό και έγκριτο τρόπο στο να απαντηθεί το ερώτημα αν και κατά πόσο οι διαφημιστικές πινακίδες ελκύουν το βλέμμα του οδηγού σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκαλέσουν απόσπαση της προσοχής του ικανή να θέσει σε κίνδυνο το οδηγικό έργο, εμπλουτίζοντας την απάντηση αυτή με το στοιχείο της αυτογνωσίας, δίνοντας την αντίστοιχη απάντηση από την πλευρά του οδηγού στον οποίο βασίστηκε για να διενεργήσει τα πειράματα που αποτέλεσαν την πηγή της έρευνας αυτής.Η ανάγκη διεξαγωγής της παρούσας έρευνας προκύπτει από τα διεθνή και εγχώρια στατιστικά στοιχεία τα οποία κατατάσσουν την απόσπαση των οδηγών σε πολύ υψηλή θέση στον κατάλογο των αιτιών πρόκλησης ατυχημάτων όπως, επίσης, και από την έλλειψη σχετικών προσεγγίσεων μιας και έως τώρα η έρευνα έχει εστιάσει κυρίως σε εντός του οχήματος παράγοντες απόσπασης της προσοχής του οδηγού. Η διερεύνηση του φαινομένου γίνεται σε δύο βασικά μέρη εκ των οποίων το πρώτο αποτελεί η μελέτη του θεωρητικού υποβάθρου του φαινομένου και περιλαμβάνει την παρουσίαση της σχετικής με την έρευνα επιστημονικής πληροφορίας παραθέτοντας όλες τις θεωρίες και τις εννοιολογικές προσεγγίσεις που κρίνονται απαραίτητες για την όσο το δυνατόν αρτιότερη κατανόηση του ζητήματος, τη διεθνή βιβλιογραφία που πραγματεύεται το υπό εξέταση φαινόμενο καθώς και την παρούσα κατάσταση στην Ελλάδα. Το δεύτερο μέρος της εργασίας επικεντρώνεται στη διερεύνηση του φαινομένου με τη χρήση επιλεγμένων μεθοδολογιών και προσεγγίσεων καταλήγοντας σε χρήσιμα συμπεράσματα και προτάσεις που στόχο έχουν να συμβάλουν εν γένει στην βελτίωση της οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, η μέθοδος η οποία κρίνεται ως η πλέον κατάλληλη αλλά και εφαρμόσιμη για τους σκοπούς της παρούσας έρευνας ανήκει στην κατηγορία των μελετών παρατήρησης στο πεδίο κάνοντας χρήση ειδικά εξοπλισμένων οχημάτων με στόχο τη συνεχή καταγραφή του βλέμματος του οδηγού. Η μελέτη ολοκληρώνεται με την παράθεση των συμπερασμάτων και των προτάσεων, όπως προέκυψαν από την πολυετή ενασχόληση με το αντικείμενο. Την παρουσίαση των αποτελεσμάτων συνοδεύουν εκτεταμένες αναλύσεις που στόχο έχουν την πλήρη κατανόηση και την ορθή ερμηνεία των συσχετίσεων που λαμβάνουν χώρα. Επιπλέον, η παράθεση κατάλληλα διαμορφωμένων προτάσεων που καλύπτουν ευρύ φάσμα επιλογών έχουν ως απώτερο σκοπό την εξυγίανση του φαινομένου και την αποτροπή επιπλέον ατυχημάτων που οφείλουν την ύπαρξή τους στην απόσπαση της προσοχής του οδηγού. Προσανατολισμένη στην εξέταση του φαινομένου της απόσπασης της προσοχής των οδηγών, η έρευνα αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια μείωσης των ατυχημάτων που ως κύρια αιτία έχουν την απόσπαση της προσοχής των οδηγών. Η συμβολή της συγκεκριμένης μελέτης στην αντιμετώπιση του φαινομένου έγκειται στην μη περαιτέρω επιδείνωση του προβλήματος αλλά και στον ρόλο της ως εργαλείο αποτροπής της ύπαρξης στοιχείων παρά την οδό μη σχετικών με την εκτέλεση του οδηγικού έργου που λειτουργούν ως εν δυνάμει αιτίες απόσπασης της προσοχής.