Οικονομική ανάλυση και διοίκηση αποφάσεων στο χώρο της υγείας με εφαρμογή στην ασφάλεια του ασθενούς

Abstract

The economic crisis in Greece uncovered chronic deficiencies and omissions in the health care sector and made it necessary to look into problems concerning the fiscal consolidation and cost containment in the Greek Health System. Based on our research in 680 cases of medical negligence, it was found that in Greece, as in many foreign countries, medical errors exist and can provoke discussion and debate about quality and patient safety issues of health care provision, with multiple and complex social and economic implications.The mean age of the patients who had a bad experience whilst in the healthcare system, was 31 years, while the average prolonged hospitalization reached 83 inpatient days. Medical errors resulting in death were in 38.8% of patients and permanent disability in 32.2%. It was found that the severity of a medical error was significantly influenced by the type of healthcare provider, the error phase of care, if it is surgical or medical incident, specialty involved, the ICD-10, etc.Medical errors, apart from the fact that they can seriously threaten patient safety, are associated with a significant financial burden on the healthcare system, mainly due to the use of additional health services, prolonged inpatient stay in specialist hospital and non-hospital units, extra visits to hospital outpatient departments and medical professionals in the private sector as well as extra drug prescriptions. It is also true that this cost (obvious and hidden) is passed down the whole of society. At the same time, the research showed that the claimed compensation for half of our sample, were € 600,000 and the mean compensation awarded by civil courts amounted to € 300,692. The amount of compensation awarded was found to be significantly influenced by the severity of medical error, the type of healthcare provider, etc.Realizing the need to acquire knowledge about the preventable errors or adverse incidents which can seriously threaten the patient safety in the Greek healthcare system and the need for health care cost containment, we developed and implemented a pilot program called MERIS, an integrated incident reporting system which detects, records and analyzes medical errors and adverse events. MERIS has a mandatory module for measuring adverse events and medical errors in Intensive Care Unit environment and a voluntary one which is accessible by anybody who wants to report an adverse event or a “near miss” about her/his experience in the Greek health system.

Σε μια εποχή που η χώρα μας, λόγω της οικονομικής ύφεσης που βιώνει, καλείται σε προσπάθεια δημοσιονομικού εξορθολογισμού και συγκράτησης των δαπανών υγείας, έχουν αναδειχθεί με μεγαλύτερη ένταση, οι ανεπάρκειες και παραλείψεις του ελληνικού συστήματος υγείας, που ήδη χρόνιζαν. Από τη διενεργηθείσα έρευνα σε 680 υποθέσεις ιατρικής αμέλειας, διαπιστώθηκε ότι και στην Ελλάδα, τα ιατρικά σφάλματα όπως δείχνει και η εμπειρία από πολλές χώρες του εξωτερικού, είναι υπαρκτά και αποτελούν πράγματι ένα σοβαρό ζήτημα για την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας και την ασφάλεια των ασθενών, με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών που βίωσαν κάποια αρνητική εμπειρία κατά την επαφή τους με το ελληνικό σύστημα υγείας, ήταν τα 31 έτη ενώ η μέση παρατεταμένη διάρκεια νοσηλείας τους έφτανε τις 83 ημέρες. Το 38,8% των ασθενών που υπέστησαν ιατρικό σφάλμα κατέληξε και στο 32,2% προκλήθηκε μόνιμη αναπηρία. Διαπιστώθηκε επίσης ότι το μέγεθος της βαρύτητας ενός ιατρικού σφάλματος, επηρεάζεται σημαντικά από τον τύπο της μονάδας υγείας που εμφανίζεται, το στάδιο που προκαλείται το ιατρικό σφάλμα, το εάν επρόκειτο για χειρουργικό ή παθολογικό περιστατικό, την ειδικότητα που εμπλέκεται, το ICD-10, κ.ά. Τα ιατρικά σφάλματα πέρα του ότι μπορούν να απειλήσουν σοβαρά την ασφάλεια του ασθενούς, επιφέρουν και σημαντική οικονομική επιβάρυνση στο σύστημα υγείας, λόγω κυρίως της χρήσης επιπρόσθετων υπηρεσιών υγείας, της παρατεταμένης νοσηλείας σε εξειδικευμένα ή μη τμήματα του νοσοκομείου, των συνεχών επισκέψεων σε ιδιώτες ιατρούς και σε εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου και της επιπρόσθετης συνταγογράφησης φαρμάκων, ενώ είναι επίσης γεγονός ότι το κόστος αυτό (εμφανές και αφανές) μετακυλίεται στο σύνολο της κοινωνίας. Παράλληλα, η έρευνα έδειξε ότι στις μισές υποθέσεις, οι ασθενείς/συγγενείς αιτούνταν χρηματικές αποζημιώσεις ύψους €600.000 και οι χρηματικές ικανοποιήσεις που επιδίκασαν τελικά τα ελληνικά διοικητικά και πολιτικά δικαστήρια, ήταν κατά μέσο όρο €300.692. Το ύψος της επιδικασθείσας αποζημίωσης βρέθηκε ότι επηρεάζεται σημαντικά από το μέγεθος της βαρύτητας του ιατρικού σφάλματος, από τον τύπο της μονάδας υγείας που εμφανίστηκε το ιατρικό σφάλμα, κ.ά. Αντιλαμβανόμενοι την ανάγκη για απόκτηση της γνώσης, γύρω από τα περιστατικά σωματικής βλάβης που είναι ικανά να απειλήσουν σοβαρά την ασφάλεια του ασθενούς και μπορούν όμως να προληφθούν και την προσπάθεια των ιθυνόντων για συγκράτηση των δαπανών υγείας, αναπτύξαμε και εφαρμόσαμε πιλοτικά το MERIS, ένα ολοκληρωμένο σύστημα ανίχνευσης, καταγραφής και ανάλυσης των ιατρικών σφαλμάτων και ανεπιθύμητων περιστατικών. Το MERIS «φιλοξενεί» το υποχρεωτικό υποσύστημα αναφοράς (Mandatory Reporting Module) που προσβλέπει στη συνεχή επιτήρηση των περιστατικών σωματικής βλάβης που συμβαίνουν σε περιβάλλον ΜΕΘ και το υποσύστημα αυτόβουλης (οικειοθελούς) αναφοράς (Voluntary Reporting Module) που απευθύνεται στους ίδιους τους πολίτες, με σκοπό την καταγραφή ιατρικών σφαλμάτων και ανεπιθύμητων περιστατικών που έχουν υποστεί οι ίδιοι ή ο κοινωνικός τους περίγυρος.