Η μεγάλη ροδιακή πλαστική των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων

Abstract

Τhe present study presents the large-scale Rhodian sculpture of the Hellenistic and Roman period through the publication of sixty unpublished sculptures οf life size or larger than life size, together with forty-five sculptures already published. The sculptures are studied and grouped according to their statuary type (gods, mortals and portraits), while for certain of them their secure identification is problematic due to their fragmentary condition, so they are grouped in the category of “uncertain identification”. In the first category heads and statues of Aphrodite, Asclepius, Attis, Helios, Athena, Apollonian and Dionysiac figures and a bust of an underworld goddess are presented. In the second category female portrait statues of the types of Pudicitia, Small Herculaneum woman, Polla Valeria and of the type with the himation roll under the chest are examined. The male portrait statues represent the type of palliati (himation clad figures) (Normaltype, type of Kos, type of Demosthenes and other types). Female and male idealized heads are also presented, portrait statues of hellenistic rulers, of roman emperors and of individuals, as well as a few child figures. The presentation of the sculptures is further supplemented by the excavational data, wherever available, the technical features and their stylistic characteristics according to their chronological development. The thorough study of the Rhodian sculpture makes also necessary the re-examination of older views about works which were considered of Rhodian production (Laokoon, the Muses of Philiskos, Sperlonga group, the Nike of Samothrace, the Dirke Punishment). The sculptors’ signatures and the evidence of inscriptions related to the marble statues of Rhodes are also presented, while the Rhodian statuary production is compared to other artistic centres of East Mediterranean. In the last chapter, conclusions about the scale, the type and the chronology of the Rhodian sculpture are deduced and the final conclusions about the importance and the position of Rhodes in the Hellenistic and Roman artistic production are presented. The problem of the Rhodian school, through the older bibliography is also examined, in relation to the newly presented sculptures.In the second volume the catalogue of the sculptures is included with a separate file for each work, together with the pictures of the works and the maps with the find spots of the statues from the city and the necropolis of ancient Rhodes.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση της μεγάλης λίθινης ροδιακής πλαστικής των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, μέσα από τη μελέτη εξήντα αδημοσίευτων γλυπτών φυσικού ή μεγαλύτερου του φυσικού μεγέθους, τα οποία πλαισιώνονται από σαρανταπέντε ακόμα γλυπτά, γνωστά στη βιβλιογραφία. Τα γλυπτά εξετάζονται και κατηγοριοποιούνται με βάση τον τύπο τους (Θεοί, Θνητοί, εικονιστικά κεφάλια), ενώ για ορισμένα η βέβαιη ταύτιση είναι δυσχερής λόγω της αποσπασματικής τους κατάστασης και τοποθετούνται στην κατηγορία των αμφίβολων αποδόσεων. Στην πρώτη κατηγορία παρουσιάζονται κεφάλια και αγάλματα Αφροδίτης, Ασκληπιού, Αττιδος, Ηλίου, Αθηνάς, Απολλώνιες και Διονυσιακές μορφές και προτομή χθόνιας θεότητας. Στη δεύτερη κατηγορία παρουσιάζονται γυναικεία εικονιστικά αγάλματα στους τύπους των Μουσών, της Pudicitia, της Μικρής Ηρακλειώτισσας, της Polla Valeria και αγάλματα με την τύλη του ιματίου κάτω από το στήθος. Τα ανδρικά εικονιστικά αγάλματα αποδίδονται στο σχήμα της ιματιοφόρου μορφής (Κύριος τύπος, τύπος Κώ, τύπος Δημοσθένη, άλλοι τύποι). Επίσης παρουσιάζονται γυναικεία και ανδρικά ιδεαλιστικά κεφάλια, εικονιστικά κεφάλια ελληνιστικών ηγεμόνων, ρωμαίων αυτοκρατόρων και ιδιωτών, καθώς και λιγοστές παιδικές μορφές. Για την ολοκληρωμένη παρουσίαση των γλυπτών, γίνεται αναφορά στα ανασκαφικά τους δεδομένα, όπου υπάρχουν, στην τεχνική κατασκευής και στα τεχνοτροπικά τους χαρακτηριστικά με βάση την χρονολογική εξέλιξη. Προκειμένου να συναχθεί μια συνολική εικόνα της ροδιακής πλαστικής εξετάζονται οι παλαιότερες αποδόσεις (Λαοκόων, Μούσες Φιλίσκου, γλυπτά Σπερλόγκα, Νίκη Σαμοθράκης, τιμωρία της Δίρκης), γίνεται αναφορά στις καλλιτεχνικές υπογραφές και τις επιγραφικές μαρτυρίες όσον αφορά στα λίθινα έργα της Ρόδου, και η ροδιακή γλυπτική παραγωγή συγκρίνεται με άλλα καλλιτεχνικά κέντρα της Ανατολικής Μεσογείου. Στο τελικό κεφάλαιο παρατίθενται συγκεντρωτικά ποσοτικά συμπεράσματα για το μέγεθος, το είδος και το χρονολογικό εύρος της ροδιακής λίθινης παραγωγής και καταγράφονται τα τελικά συμπεράσματα σχετικά με τη σημασία και τη θέση της Ρόδου στην ελληνιστική και ρωμαϊκή καλλιτεχνική παραγωγή. Εξετάζεται επίσης η προβληματική της ροδιακής σχολής, μέσα από την παλαιότερη βιβλιογραφία και σε σχέση με τα καινούρια έργα. Στο δεύτερο τεύχος περιλαμβάνεται ο κατάλογος με τα δελτία των γλυπτών, οι πίνακες και οι χάρτες με τις θέσεις εύρεσης των γλυπτών από την πόλη και τη νεκρόπολη της αρχαίας Ρόδου.