Οι συνέπειες της οικιακής εργασίας στις οικογενειακές σχέσεις και στις σχέσεις αλληλεγγύης των μεταναστριών: η περίπτωση των Ουκρανών εσωτερικών οικιακών εργατριών στην Αττική

Abstract

The thesis focuses on the consequences of live in domestic work on migrants’ familial and social relationship. The study wishes to contribute in the growing sociological discussion concerning forms of control and consent in the service sector and specifically for the case of personal services. The approach was based on a comparative analysis of the consequences of work in both sending and receiving countries. The research, through 45 semi-structured interviews, looked at the changes that were experienced by Ukrainian women working in Greece as domestic servants. Changes which were largely due to the experience of working in occupations of different skill level and social status. Concerning the consequences of live-in domestic work on familial relationships, it appears that work and employment conditions undermine the relationship of the workers with their families. Furthermore, the personalized nature of the employment relationship results in women experiencing direct control in their working environment. However, the personalized relationship also leads to generation of consent due to the fact that migrant women, in the process of their work, have to express emotions of familial nature. Concerning the consequences of live-in domestic work on social relationships, the research showed that migrant women have both supportive and exploitative relationships with each other. But apart from that, it appears that the socialization of Ukrainian domestic workers is exclusive to women of the same origin and occupation. Similarly, migrant socialization revolves solely around the issue of domestic work, creating an environment based on closure. The analysis shows that both “pseudo-familial” relationships with employers and the exclusive socialization of domestic workers result in an inability to distinguish the barrier between paid and non-paid labour. This development greatly contributes to the “entrapment” of migrant women in domestic work. It is a process which on the one hand can be traced in the long years that migrant women spend in the occupation. On the other hand, it refers to the process of internalization of the skills and rules of their work.

Η διατριβή επικεντρώνεται στις συνέπειες της εσωτερικής οικιακής εργασίας επάνω στην οικογένεια και στις σχέσεις αλληλεγγύης των Ουκρανών μεταναστριών. Ο κοινωνιολογικός προβληματισμός στον οποίο συμβάλλει η παραπάνω διερεύνηση αφορά τις μορφές ελέγχου και συναίνεσης που αναπτύσσονται στην εργασία στον τομέα της παροχής προσωπικών υπηρεσιών και ειδικότερα στις οικιακές υπηρεσίες.Η διερεύνηση έγινε μέσα από μια συγκριτική εξέταση των συνεπειών της εργασίας ανάμεσα στη χώρα προέλευσης και στη χώρα υποδοχής. Μέσα από 45 ημιδομημένες συνεντεύξεις με Ουκρανές μετανάστριες που εργάζονται στην Ελλάδα ως εσωτερικές οικιακές εργάτριες, εξετάσθηκαν οι μεταβολές που έχουν συντελεστεί στην κοινωνική ζωή των γυναικών μέσα από τη επαφή τους με επαγγέλματα διαφορετικής ειδίκευσης και κοινωνικού κύρους σε διαφορετικές χώρες.Αναφορικά με τις συνέπειες της οικιακής εργασίας στις οικογενειακές σχέσεις προκύπτει πως λόγω της εργασίας και του τύπου απασχόλησης οι μετανάστριες απομακρύνονται από την οικογένειά τους. Παράλληλα, η έρευνα διαπιστώνει πως μέσα από την προσωποποιημένη φύση της σχέσης με τους εργοδότες ασκείται έντονος εργασιακός έλεγχος πάνω στις μετανάστριες. Ωστόσο, οι σχέσεις αυτές δημιουργούν και ένα πλαίσιο συναίνεσης στις εργοδοτικές πρακτικές, καθώς στα πλαίσια της εργασίας τους οι οικιακές εργάτριες ταυτίζονται με οικογενειακής φύσεως ρόλους και συναισθήματα.Όσον αφορά τη μελέτη των σχέσεων αλληλεγγύης των εσωτερικών οικιακών εργατριών, φαίνεται πως αυτές κινούνται σε ένα ιδιότυπο συνεχές με σχέσεις στήριξης στη μια άκρη και εργαλιακές σχέσεις ή και σχέσεις εκμετάλλευσης στην άλλη. Ωστόσο, πέρα από τη φύση των σχέσεων προκύπτει πως οι συναναστροφές των μεταναστριών γίνονται αποκλειστικά με συντοπίτισσες που εργάζονται στο ίδιο επάγγελμα. Επίσης, η κοινωνικοποίηση των μεταναστριών περιστρέφεται εξ ολοκλήρου γύρω από τον άξονα της εσωτερικής οικιακής εργασίας δημιουργώντας ένα αποκλειστικό και αυτο-αναφορικό πλαίσιο σχέσεων αλληλεγγύης.Η διατριβή συμπεραίνει πως τόσο οι «ψευδο-οικογενειακές» σχέσεις με τους εργοδότες, όσο και η αποκλειστικότητα της κοινωνικοποίησης των οικιακών εργατριών έχουν σαν αποτέλεσμα τη σύγχυση των ορίων ανάμεσα στη μισθωτή και τη μη μισθωτή εργασία. Η σύγχυση αυτή συμβάλλει καθοριστικά στον εγκλωβισμό των μεταναστριών στο συγκεκριμένο επάγγελμα. Πρόκειται για μια διαδικασία που οριοθετείται από την παραμονή των οικιακών εργατριών στο επάγγελμά τους αλλά και από την ταύτισή τους με τις απαιτήσεις και τους κανόνες της εργασίας τους.