Οι µεταβολές στην εξέλιξη και στην κατανόηση της σταδιοδροµίας από τις Ρουµάνες µετανάστριες: από τις εργασίες στη Ρουµανία στις υπηρεσίες καθαρισµού στην Ελλάδα

Abstract

The thesis examines the changes that occur in the evolution of work and how Romanian immigrants employed in cleaning services in Greece perceive it. The research focuses on the importance of the type of work and employment and how these parameters positively or negatively affect workers’ career. Similarly it looks at the role that work and employment play in the emergence of new work values. More precisely, it firstly explores whether and how migrants’ stay in both housecleaning agencies and in domestic work in various households is related to their previous working lives. Secondly, if this is due to cleaning services’ organization and structure and thirdly, is influenced by the meanings workers gradually shape about their evolution.The main incentive for this research were the findings of sociological studies showing that work in different sectors of economic activity (agriculture, industry, services) creates and modifies people’s work orientation and affects their perceptions. Literature emphasizes that the above parameters are crucially important for the analysis of inter-occupational mobility’s paths and perceptions. However, the type of employment and intra-occupational hierarchy play an additional role in prolonging people’s stay within a particular job, as well as in shaping perceptions of their own position in economy and society.The thesis explores the above through the example of Romanian migrant domestic workers employed in housecleaning agencies or in various private households. It analyses and compares objective and subjective mobility pathways from Romania to Greece. Furthermore, the analysis focuses on work changes and their consequences on the perceptions of career within domestic work.The research concludes that in Romania the conditions of work and changes occurred within them modify workers’ orientations to work and their work values, leading them to develop a culture of work that is not so much connected with a particular profession. Instead, they perceive work performed more as a job that ensures family’s economic survival. In this sense, the analysis of work career in Romania emerges as a key element in preparing women for casual and low-status jobs.In Greece, this stage of preparation seems not to be sufficient by itself to stabilize Romanian immigrants in the various forms of domestic work undertaken. What seems to sustain these workers in these particular jobs generally involves the adoption of a marginal work culture, with its related habits, values and perceptions. However, work and employment in domestic work does not lead to the development of motivations, ideas and values that stabilize women into this occupation at large. Instead, what this study shows is that: a) the type of employment largely determines the understanding career as upward or downward, b) the conditions and values developed in housecleaning agenciesdiffer from those of self-employed in domestic work in different households, c) the work paths and perceptions of mobility stabilizing immigrants employed in housecleaning agencies are related to stability of wages and autonomy in respect to sequence of tasks performed, d) for the self-employed domestic workers in different households, the evolution of work and its understanding depend on the level of autonomy in the accomplishment of tasks, the relationship with employers as well as on prestige deriving from this relationship.

Η διδακτορική διατριβή εξετάζει τις µεταβολές στην πορεία εργασιακής εξέλιξης και πώς αυτή κατανοείται από τις Ρουµάνες µετανάστριες, οι οποίες εργάζονται στις υπηρεσίες καθαρισµού στην Ελλάδα. Η έρευνα εστιάζει στην εργασία και στον τύπο απασχόλησης και πως αυτές οι δύο παράµετροι επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη σταδιοδροµία των εργαζοµένων στις υπηρεσίες όπως επίσης και τις αξίες που προκύπτουν από αυτήν. Συγκεκριµένα, διερευνάται εάν και κατά πόσον η παραµονή των µεταναστριών στις υπηρεσίες καθαρισµού και σε συγκεκριµένους τύπους απασχόλησης συνδέεται πρώτον, µε την πρότερη εργασιακή τους πορεία. Δεύτερον, οφείλεται στην οργάνωση και στη λειτουργία των υπηρεσιών καθαρισµού και τρίτον, στα νοήµατα που οι εργαζόµενες διαµορφώνουν σταδιακά για την ανέλιξή τους.Έναυσµα για τη διερεύνηση των παραπάνω αποτέλεσαν οι διαπιστώσεις των κοινωνιολογικών µελετών που αναδεικνύουν ότι η εργασία σε διάφορους τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας (αγροτική παραγωγή, βιοµηχανία, υπηρεσίες) διαµορφώνει και µεταβάλλει τους εργασιακούς προσανατολισµούς των ανθρώπων και επηρεάζει τις προσλήψεις τους. Από τη διεθνή βιβλιογραφία προκύπτει ότι τα παραπάνω είναι σηµαντικά για τη µελέτη της πορείας εξέλιξης και την κατανόηση της κινητικότητας µεταξύ διαφόρων επαγγελµάτων. Ωστόσο, ο τύπος απασχόλησης και η ιεραρχία µέσα σε ένα επάγγελµα παίζουν επιπρόσθετο ρόλο για την παραµονή των εργαζοµένων µέσα σε αυτό, καθώς και για την ερµηνεία από τους ίδιους για τη θέση τους στην οικονοµία και την κοινωνία.Η διδακτορική διατριβή µελετά τα παραπάνω µέσα από το παράδειγµα των Ρουµάνων µεταναστριών οικιακών εργατριών σε συνεργεία καθαρισµού και σε διάφορα νοικοκυριά. Εξετάζονται και συγκρίνονται οι αντικειµενικές και οι υποκειµενικές διαδροµές κινητικότητας από τη Ρουµανία στην Ελλάδα. Επιπλέον, η ανάλυση επικεντρώνεται στις εργασιακές µεταβολές και στις συνέπειες τους για την πρόσληψη της σταδιοδροµίας µέσα στο επάγγελµα.Η έρευνα καταλήγει στη διαπίστωση ότι στη Ρουµανία οι συνθήκες εργασίας και οι µεταβολές που αυτές υπέστησαν, µεταβάλλουν τον εργασιακό προσανατολισµό και τις αξίες των εργαζοµένων, οδηγώντας τες στην διαµόρφωση µιας αντίληψης της εργασίας που δεν έχει να κάνει τόσο µε ένα συγκεκριµένο επάγγελµα, αλλά µε την αντιµετώπισή της περισσότερο ως δουλειά που εξασφαλίζει την οικονοµική επιβίωση της οικογένειας. Με αυτή την έννοια, η εξέταση της σταδιοδροµίας στη Ρουµανία αναδείχθηκε ως κοµβικό στοιχείο για την κατανόηση της προετοιµασίας των γυναικών σε πρόσκαιρα και χαµηλού κύρους επαγγέλµατα.Στην Ελλάδα, παρατηρείται ότι αυτό το στάδιο της προετοιµασίας δεν είναι ικανό από µόνο του για να σταθεροποιηθούν οι Ρουµάνες µετανάστριες στις διάφορες µορφές οικιακής εργασίας που αναλαµβάνουν. Για τη σταθεροποίηση στο επάγγελµα, είναι απαραίτητο το πέρασµα από διαφοροποιηµένες, από εκείνες της Ρουµανίας, µορφές απασχόλησης καθώς και συνήθειες και αντιλήψεις που προκύπτουν σε αυτές. Μέσα στην οικιακή εργασία δεν αναπτύσσονται γενικά κίνητρα, ιδέες και αξίες που σταθεροποιούν τη γυναίκα στο επάγγελµα. Αυτό που η µελέτη αναδεικνύει είναι ότι: α) η µορφή απασχόλησης καθορίζει σε µεγάλο βαθµό την κατανόηση της σταδιοδροµίας ως ανοδική ή καθοδική, β) οι συνθήκες και οι αξίες που αναπτύσσονται στα συνεργεία καθαρισµού διαφέρουν από εκείνα στην αυτοαπασχολούµενη οικιακή εργασία σε διάφορα νοικοκυριά, γ) η κινητικότητα των µεταναστριών στα συνεργεία καθαρισµού ακολουθεί διαδροµές και αντιλήψεις που σταθεροποιούν τις γυναίκες µέσα σε αυτά, ανάλογα µε την σταθερότητα του µισθού και την αυτονοµία ως προς τον ρυθµό εκτέλεσης των καθηκόντων, δ) για τις αυτοαπασχολούµενες οικιακές εργάτριες σε διάφορα νοικοκυριά, η πορεία εξέλιξης και η κατανόηση αυτής εξαρτάται από την αυτονοµία στην επιτέλεση των καθηκόντων, τους δεσµούς µε τους εργοδότες και το κύρος που αντλούν από τη σχέση µε αυτούς.