Η επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση νέων τεχνολογιών ως πλαίσιο διδασκαλίας επιμέρους γνωστικών αντικειμένων: αναλύοντας τις εμπειρίες φιλολόγων και μαθηματικών και τους τρόπους ανασυγκρότησης των ταυτοτήτων τους

Abstract

The focus of this thesis is teachers’ change towards developing competences for technology use in humanities and mathematics teaching. A critical review of the literature reveals that the dominant academic perspective faces digital technology for learning and teaching as a valuable tool, that enhances the child's ability to think rationally and learn. In parallel, literature review highlighted how these perspectives constitute academic discourses which are re-contextualized in the teachers’ professional development programs in ICT integration in the curriculum, impacting its design and content. Besides, despite the ongoing large-scale attempts to reform teaching practices through the use of digital media, much research points out that teachers either resist technology integration or exploit it in ways that don’t resonate with the official academic perspective.In this thesis learning to integrate CT in mathematics and humanities teaching is seen as a cultural practice, being shaped by the social, political and cultural context in which teachers belong. Thus, teachers who participated in CPD programs, are considered as "persons in transition", who participate in processes of transformation of 'habitus' (Bourdieu, 2006), reconstructing identities and building shared meanings. Research questions attempt to locate "official" discourses on "change", which intersect with teachers’ identities during their participation in professional development programs, as well as the way that institutional discourses about ICT integration are hybridized shaping their identities.The present thesis is based on an ethnographic study and on the methodological tools of discourse theory. It focuses on the "history" of the teachers’ trajectories to articulate shared meanings in the process of engagement with discourses about "change". Findings indicate how humanities and mathematics teachers’ meanings articulations, are potentially organized around interrelated chains of signification, played at the societal and learning levels. On the other hand teachers’ identity construction has a clear political character and does not follow a univocal path toward a unified and stable construction. Teachers’ participation in the professional development program is not a one-way experience and is not depended entirely on the training program’s institutional mechanisms. Participants themselves and their personal narratives either co-exist and support the program’s official discourses, highlighting the desire of personal change, or resist and compete with them. Thus humanities and mathematics teachers’ identities are best understood as an unstable construction, an amalgam of identifications with concomitant discourses and a “work under constant construction”.

Επίκεντρο της παρούσας διατριβής αποτελεί η «αλλαγή» του εκπαιδευτικού ο οποίος μαθητεύει στη διδασκαλία των γλωσσικών μαθημάτων και των μαθηματικών με Τ.Π.Ε.. Αρχικά γίνεται κριτική ανάγνωση της βιβλιογραφίας με στόχο να καταγραφούν οι κυρίαρχοι – στο ακαδημαϊκό πλαίσιο – λόγοι, «αρδεύουν» το σχεδιασμό και το περιεχόμενο των προγραμμάτων επαγγελματικής εξέλιξης των εκπαιδευτικών στον αντίστοιχο χώρο. Στη συνέχεια επισημαίνεται πως παρά το γεγονός ότι οι λόγοι αυτοί κατασκευάζουν τις Τ.Π.Ε. ως πολύτιμα εργαλεία που ενισχύουν τη δυνατότητα του παιδιού να σκέφτεται ορθολογικά και να μαθαίνει, οι εκπαιδευτικοί είτε αντιστέκονται στην ενσωμάτωση της τεχνολογίας, είτε την αξιοποιούν με τρόπους που δεν συντονίζονται με την επίσημη οπτική των προγραμμάτων επαγγελματικής εξέλιξης.Στην παρούσα διατριβή η μαθητεία στην ενσωμάτωση των ψηφιακών μέσων στη διδασκαλία αντιμετωπίζεται ως πολιτισμική πρακτική, που προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά συμφραζόμενα στα οποία είναι ενταγμένοι οι εκπαιδευτικοί. Έτσι, αυτοί αντιμετωπίστηκαν ως «πρόσωπα σε μετάβαση», καθώς εισήλθαν σε διαδικασίες μετασχηματισμού του ‘habitus’ (Bourdieu, 2006), ανακατασκευής ταυτοτήτων και από κοινού οικοδόμησης νοημάτων αναφορικά με τις προοπτικές της μάθησης και της διδασκαλίας με Τ.Π.Ε. Τα ερευνητικά ερωτήματα που προέκυψαν αφορούσαν στον εντοπισμό των «επίσημων» λόγων σχετικά με την «αλλαγή», με τους οποίους διασταυρώνονται οι εκπαιδευτικοί κατά τη συμμετοχή τους σε προγράμματα επαγγελματικής εξέλιξης, καθώς και στις διεργασίες υποκειμενοποίησης και κατασκευής ταυτοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο αυτής της «συνάντησης».Αξιοποιώντας την εθνογραφική προσέγγιση και τα μεθοδολογικά εργαλεία της θεωρίας του λόγου αναλύθηκε η «ιστορία» των προσπαθειών τους να αρθρώσουν νοήματα στη διαδικασία της εμπλοκής τους με λόγους για την «αλλαγή». Τα ευρήματα κατά πρώτον ανέδειξαν πως οι φιλόλογοι και οι μαθηματικοί συλλογικά οικοδομούν νοήματα για την αξιοποίηση των Τ.Π.Ε., τα οποία σχετίζονται αφενός με ένα επίπεδο που άπτεται κοινωνικών θεσμών και αξιών και αφετέρου με τον παράγοντα της μάθησης. Κατά δεύτερον αναδείχθηκε το γεγονός ότι οι διεργασίες κατασκευής ταυτοτήτων των εκπαιδευτικών που μαθαίνουν να αξιοποιούν τις Τ.Π.Ε., έχει σαφή πολιτικό χαρακτήρα και δεν ακολουθεί μια μονοσήμαντη πορεία προς μια ενιαία και σταθερή κατασκευή. Η εμπειρία της συμμετοχής στο πρόγραμμα της επαγγελματικής εξέλιξης δεν κατασκευάζεται αποκλειστικά από τους θεσμικούς μηχανισμούς της επιμόρφωσης, αλλά και από τους ίδιους τους συμμετέχοντες σε αυτήν, ενώ τα προσωπικά τους αφηγήματα είτε συνυπάρχουν και στηρίζουν τους επίσημους λόγους του προγράμματος αναδεικνύοντας την επιθυμία της προσωπικής αλλαγής, είτε αντιστέκονται και ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Έτσι οι ταυτότητές τους γίνονται καλύτερα κατανοητές ως αμαλγάματα επιμέρους ταυτοποιήσεων με συνυπάρχοντες λόγους και αποτελούν διαρκώς ένα «έργο υπό κατασκευή». Κατά συνέπεια προτείνεται πως η επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών στις Τ.Π.Ε. πρέπει να γίνει κατανοητή όχι μόνο ως γνωστική διαδικασία γραμμικού τύπου, αλλά και ως τροχιά ιδεολογικών αλλαγών, που αντανακλώνται σε αφηγήματα και ταυτοτικές πραγματώσεις, οι οποίες αντιστέκονται σε ομοιόμορφες και ενιαίες κατανοήσεις σχετικά με το τι συνιστά βελτίωση και καινοτομία στη διδασκαλία.