Η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας ενός προγράμματος δεξιοτήτων ζωής στη φυσική αγωγή

Abstract

Life skills are increasingly recognized as valuable assets that have to be taught to students. Physical education, which is considered a suitable context for teaching life skills, can be reformed adopting the goal of teaching life skills. The aim of the present study was to examine the effectiveness of a life skills program in a physical education context. The 17-lesson life skills program was taught to 165 students (80 boys– 85girls) from two elementary and two junior high schools. From those students, 86 were in the sixth year of elementary school (age 12 ± 0.5 years) and 79 were in the second year of junior high school (age 14 ± 0.5 years). The schools were located at the broad district of Thessaloniki (Greece) in middle class areas. Students were assigned either in an experimental or in a control group. The program focused on setting goals, on positive thinking, and on problem solving. Students were assessed on four sport-skills tests, knowledge about life skills, and beliefs about effective use of life skills. Results showed gains of the experimental group on two of the four sport-skills tests, knowledge and self-beliefs. To evaluate the program quantative and qualitative methods were used in parallel. Quantitative method involved: a) two volleyball (overhand pass and underhand service) and two basketball skill tests (chest pass and dribble), b) questionnaires which assessed knowledge about life skills, self–beliefs for using life skills in everyday life and intrinsic motivation to participate in physical education lessons. Assessments were conducted pre and post the intervention. The qualitative method involved: a) informal interviews with students and physical education teachers on the completion of the program, b) participant observation by the researcher during the program and c) written statements by the students.Results of the quantitative method showed that students that received the program, compared to those of the control group, gained more knowledge about life skills, improved better on two of the four sport skills, believed that could use life skills in physical education lesson and generally in their life, and reported greater intrinsic motivation for participation in physical education lessons. Qualitative analysis partly supported and reinforced these results. Moreover, it showed the students enjoyed and appreciated the program, regarded life skills and rated them as very useful, practical and valuable for their everyday life. Physical education lessons got meaning and significance where students with low self – confidence and low self – esteem felt comfortable and safe. On the contrary, there were a few students who were negative about the program and created problems during implementation. The significant improvement of children participating in the life skills program, their positive statements and their general acceptance of the program suggests that this program seems to be effective, functional, realistic and applicable. A life skills program could be an alternative proposal to reforming traditional physical education.

Οι δεξιότητες ζωής θεωρούνται πολύτιμα εφόδια που πρέπει να προσφέρονται στους μαθητές από το εκπαιδευτικό σύστημα ώστε να μπορούν να τα καταφέρνουν στο περιβάλλον που δραστηριοποιούνται. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής ενός προγράμματος δεξιοτήτων ζωής στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 165 μαθητές (80 αγόρια – 85 κορίτσια) από τέσσερα σχολεία της Θεσσαλονίκης, δύο δημοτικά (86 μαθητές, 12±0.5 ετών) και δύο γυμνάσια (79 μαθητές, 14±0.5 ετών). Κάθε σχολείο συμμετείχε με δύο τμήματα εκ των οποίων το ένα επιλέχθηκε τυχαία να είναι η πειραματική ομάδα και το άλλο η ομάδα ελέγχου. Και στα δύο τμήματα δίδασκε ο ίδιος/α καθηγητής φυσικής αγωγής. Σε όλους τους μαθητές διδάχθηκαν αθλητικές δεξιότητες του μπάσκετ (10 μαθήματα) και του βόλεϊ (7 μαθήματα). Στην πειραματική ομάδα και σε κάθε μάθημα έγιναν 10λεπτες παρεμβάσεις με δεξιότητες ζωής (καθορισμός στόχου, θετική σκέψη, στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων) ενώ στην ομάδα ελέγχου που ακολουθούσε τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας έγιναν 10λεπτες διαλέξεις για τη λειτουργία του σώματος κατά τη διάρκεια της άσκησης. Η αξιολόγηση του προγράμματος έγινε με ποσοτικά και με ποιοτικά κριτήρια. Η ποσοτική μέθοδος περιλάμβανε: α) κινητικά τεστ στο μπάσκετ (ντρίπλα, πάσα στήθους) και στο βόλεϊ (πάσα με δάχτυλα, σερβίς από κάτω) και β) ερωτηματολόγια που αξιολογούσαν τις γνώσεις, την αντιλαμβανόμενη ικανότητα για χρήση των δεξιοτήτων ζωής και τα εσωτερικά κίνητρα για συμμετοχή στο μάθημα. Οι μετρήσεις έγιναν πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος. Η ποιοτική μέθοδος αξιολόγησης περιλάμβανε άτυπες, μη δομημένες συνεντεύξεις με μαθητές της πειραματικής ομάδας, συμμετοχική παρατήρηση και ανάλυση των δεδομένων από τα τετράδια των μαθητών. Σ’ όλα τα ποιοτικά δεδομένα έγινε θεματική ανάλυση. Τα αποτελέσματα της ποσοτικής ανάλυσης έδειξαν ότι οι μαθητές της πειραματικής ομάδας σε σύγκριση με αυτούς της ομάδας ελέγχου βελτιώθηκαν περισσότερο στις γνώσεις τους για τις δεξιότητες ζωής και στα εσωτερικά κίνητρα. Όμως, στις αθλητικές δεξιότητες βελτιώθηκαν μόνο στις δύο από τις τέσσερις δεξιότητες, στην πάσα στήθους στο μπάσκετ και στο σερβίς από κάτω στο βόλεϊ. Τέλος, στην αντιλαμβανόμενη ικανότητα για χρήση των δεξιοτήτων ζωής βελτιώθηκαν μόνο στη μετατροπή της αρνητικής σκέψης σε θετική η οποία θεωρήθηκε μια ξεχωριστή δεξιότητα ζωής. Όπως φάνηκε από την ανάλυση των δεδομένων της ποιοτικής ανάλυσης οι μαθητές απόλαυσαν, χάρηκαν και εκτίμησαν το πρόγραμμα και το μάθημα της φυσικής αγωγής απέκτησε άλλο νόημα και αξία. Οι δεξιότητες ζωής θεωρήθηκαν πολύτιμα και χρήσιμα εφόδια για το μάθημα, το σχολείο, τη ζωή, το μέλλον τους. Η μεταφορά μάθησης ήταν από τα πιο σημαντικά ευρήματα της ποιοτικής ανάλυσης καθώς οι μαθητές δοκίμασαν να εφαρμόσουν τις δεξιότητες ζωής στη καθημερινή ζωή τους. Συνολικά φάνηκε ότι το πρόγραμμα ήταν εύχρηστο, λειτουργικό, καλά οργανωμένο και ότι μπορεί να εφαρμοστεί από τον οποιοδήποτε καταρτισμένο εκπαιδευτικό.