Αιτιότητα, πιθανότητα και αποτροπή: προς μια νέα οπτική της σχέσης αιτίας-αποτελέσματος

Abstract

The aim of this dissertation was the study of probabilistic causality, focusing, mainly, to the answer of the question: when a factor A consists the cause of a factor B. First of all, the necessity of a probabilistic account about causality is showed. The various versions of the standard definition of causal relation are presented. The principle of common cause is investigated and various counterexamples from bibliography are disproved. The standard definition of causal relation is unprotected from Simpson’s paradox. This dissertation explores the conditions, under which the paradox is avoided. The various versions of context unanimity theory are examined and investigated. It is proved that this theory is not able to confront all the instances of Simpson’s paradox. Also the transitivity of causal relation is examined in the classical and the probabilistic frame. The conditions under which transitivity is valid are determined. Negative causality inserts many problems. These problems are studied and from the analysis of them emerges that negative causality does not consist a case of genuine causality. Furthermore, it is proved that preemption hides a causal concept. It is suggested the linguistic transformation of omissions to preemptions. By that, the reference to negative entities is avoided. The role of the test population in finding causal relations from statistical data is highlighted. There are various methodologies for the construction of the test population. It is proved that none of them, each one for different reasons, can distinguish, in any case, a causal relation from a statistical one. A new relation is defined, the exhortation relation. It has a hidden causal concept and is similar to the preemption relation, but it works conversely. From the analysis stems that the various accounts of probabilistic causality cannot overcome the difficulties of it. Maybe this is because the causal structure of the world cannot be described by one relation, the causal one. Hereupon, the characteristics of the causal relation are determined and it is suggested a new definition of it. The causal relation combined with the relations of preemption and exhortation consist a triadic scheme suitable for the causal description of the world. As it is proved in this dissertation, the suggested definition of the causal relation is transitive, is fortified against Simpson’s paradox and the causal relations which stem from this definition are certain. Finally, it is shown that with the usage of the triadic scheme the description of the causal structure of the world is complete and accurate.

Η διδακτορική αυτή διατριβή διερευνά την πιθανοκρατική αιτιότητα. Εστιάζεται κυρίως στην απάντηση του ερωτήματος: πότε ο παράγων Α συνιστά αιτία του παράγοντα Β. Κατ’ αρχήν αναδεικνύεται η αναγκαιότητα ύπαρξης μιας πιθανοκρατικής θεωρίας για την αιτιότητα. Παρουσιάζονται οι διάφορες εκδοχές του τυπικού ορισμού της πιθανοκρατικής αιτίας. Διερευνάται η αρχή του κοινού αιτίου και ανασκευάζονται τα αντιπαραδείγματα που έχουν διατυπωθεί στην βιβλιογραφία. Ο τυπικός ορισμός της πιθανοκρατικής αιτίας είναι εκτεθειμένος στο παράδοξο του Simpson. Στη διατριβή μελετώνται οι συνθήκες που πρέπει να πληρούνται, ώστε να αποφεύγεται η εμφάνιση του. Διατυπώνονται και διερευνώνται όλες οι εκδοχές της πλαισιακής ομοφωνίας. Διαπιστώνεται ότι εκτός των προβλημάτων παρουσιάζει, η πλαισιακή ομοφωνία δεν αντιμετωπίζει όλες τις περιπτώσεις εμφάνισης του παραδόξου του Simpson. Εξετάζονται τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μεταβατικότητα της αιτιακής σχέσης. Καθορίζονται οι συνθήκες που πρέπει να πληρούνται, ώστε να εξασφαλίζεται η ισχύς της. Εξετάζεται η αρνητική αιτιότητα και παρατίθενται τα προβλήματα που εισάγει. Η ανάλυση που γίνεται υποδεικνύει ότι η αρνητική αιτιότητα δεν συνιστά αιτιακή σχέση. Όμως, αναδεικνύει το αιτιακό περιεχόμενο της σχέσεως αποτροπής. Προτείνεται ο γλωσσικός μετασχηματισμός των απουσιών σε σχέσεις αποτροπής, αποφεύγοντας την αναφορά σε αρνητικές οντότητες. Αναδεικνύεται ο ρόλος του πληθυσμιακού δείγματος στην εξαγωγή αιτιακών σχέσεων. Εξετάζονται και αναλύονται οι υφιστάμενες μεθοδολογίες για τον καθορισμό του πληθυσμιακού δείγματος. Συνάγεται ότι όλες, για διαφορετικούς λόγους η κάθε μια, δεν οριοθετούν επακριβώς τη διάκριση ανάμεσα σε στατιστικές και αιτιακές συσχετίσεις. Εισάγεται μια νέα σχέση, που επίσης δεν είναι αιτιακή, αλλά υποκρύπτει αιτιακό περιεχόμενο. Πρόκειται για τη σχέση προτροπής που παρουσιάζει ανάλογα χαρακτηριστικά με τη σχέση αποτροπής, αλλά λειτουργεί αντίστροφα, προτρέπει το αποτέλεσμα. Από την ανάλυση που γίνεται στη διατριβή συνάγεται ότι οι μέχρι τώρα διατυπωθείσες προσεγγίσεις της πιθανοκρατικής αιτιότητας δεν επιλύουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Αυτή η αποτυχία υποβάλλει την ιδέα, ότι πιθανώς το αιτιακό περιεχόμενο του κόσμου να μη μπορεί να περιγραφεί με μόνο μια σχέση, την αιτιακή. Στη συνέχεια της διατριβής καθορίζονται τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει η αιτιακή σχέση και προτείνεται ένας νέος ορισμός αυτής. Η αιτιακή σχέση μαζί με τις σχέσεις προτροπής και αποτροπής συνιστούν ένα τριαδικό σχήμα κατάλληλο για την αιτιακή περιγραφή του κόσμου. Όπως δεικνύεται στη διατριβή, ο προτεινόμενος ορισμός της αιτιακής σχέσης εξασφαλίζει τη μεταβατικότητα, είναι θωρακισμένος έναντι των παραδόξων του Simpson, ενώ παράλληλα οι εξαγόμενες αιτιακές σχέσεις είναι βέβαιες. Τέλος δεικνύεται ότι με τη βοήθεια του τριαδικού σχήματος η αιτιακή περιγραφή του κόσμου είναι πληρέστερη και ακριβέστερη.