Περίληψη
Η παρούσα διδακτορική διατριβή ανήκει στο πεδίο της έρευνας δράσης και επικεντρώνεται στις πρακτικές πρόληψης της χρήσης ουσιών στο σχολικό πλαίσιο. Στόχος της έρευνας είναι η σύγκριση δύο διαφορετικών προσεγγίσεων πρωτογενούς πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, μέσω της εκτίμησης της αποτελεσματικότητά τους.Συγκεκριμένα, μελετήθηκε η επίδραση δύο προληπτικών παρεμβάσεων που βασίζονται σε διαφορετικό θεωρητικό υπόβαθρο και ακολουθούν διαφορετική μεθοδολογία: της προσέγγισης Ανάπτυξης Δεξιοτήτων (Βιωματικό Μοντέλο) και της προσέγγισης της Ενημέρωσης και Πληροφόρησης (Γνωσιακό Μοντέλο). Στόχος και των δύο παρεμβάσεων είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου που ενοχοποιούνται για τη δημιουργία ανάπτυξης ενός ευνοϊκού πλαισίου για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και η ενίσχυση ψυχοπροφυλακτικών παραγόντων που θεωρούνται αναχαιτιστικοί της εξάρτησης.Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 93 μαθητές που φοιτούσαν στη β’ τάξη Γυμνασίου κατά τη διάρκεια του σχολικού ακαδημαϊκού έτους 2000-2001. ...
Η παρούσα διδακτορική διατριβή ανήκει στο πεδίο της έρευνας δράσης και επικεντρώνεται στις πρακτικές πρόληψης της χρήσης ουσιών στο σχολικό πλαίσιο. Στόχος της έρευνας είναι η σύγκριση δύο διαφορετικών προσεγγίσεων πρωτογενούς πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, μέσω της εκτίμησης της αποτελεσματικότητά τους.Συγκεκριμένα, μελετήθηκε η επίδραση δύο προληπτικών παρεμβάσεων που βασίζονται σε διαφορετικό θεωρητικό υπόβαθρο και ακολουθούν διαφορετική μεθοδολογία: της προσέγγισης Ανάπτυξης Δεξιοτήτων (Βιωματικό Μοντέλο) και της προσέγγισης της Ενημέρωσης και Πληροφόρησης (Γνωσιακό Μοντέλο). Στόχος και των δύο παρεμβάσεων είναι η μείωση των παραγόντων κινδύνου που ενοχοποιούνται για τη δημιουργία ανάπτυξης ενός ευνοϊκού πλαισίου για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και η ενίσχυση ψυχοπροφυλακτικών παραγόντων που θεωρούνται αναχαιτιστικοί της εξάρτησης.Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 93 μαθητές που φοιτούσαν στη β’ τάξη Γυμνασίου κατά τη διάρκεια του σχολικού ακαδημαϊκού έτους 2000-2001. Οι μαθητές κατανεμήθηκαν ισόποσα σε δύο πειραματικές συνθήκες και μία ομάδα ελέγχου. Οι παρεμβάσεις ολοκληρώθηκαν σε 10 δύωρες συναντήσεις με την κάθε ομάδα μαθητών.Το Βιωματικό Μοντέλο Ανάπτυξης Δεξιοτήτων βασίστηκε στη δημιουργία ενός ομαδικού πλαισίου μέσα στο οποίο έγινε με βιωματικό τρόπο η επεξεργασία του θέματος της χρήσης ουσιών. Το Γνωσιακό Μοντέλο Ενημέρωσης έδωσε έμφαση στην περιγραφή των αιτιολογικών παραγόντων και των συνεπειών της χρήσης ουσιών, ακολουθώντας την τυπική γνωστική επεξεργασία που συνήθως εφαρμόζεται στο σχολείο. Και οι δύο πειραματικές συνθήκες συγκρίθηκαν με την ομάδα ελέγχου.Οι δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας του κάθε μοντέλου ήταν οι εξαρτημένες μεταβλητές: α) Δείκτες ψυχοκοινωνικής υγείας (αυτοπεποίθηση- αυτοεκτίμηση, αίσθημα μοναξιάς, καταθλιπτική διάθεση, αγχώδης διάθεση, παρορμητικές εκδηλώσεις, αντικοινωνική συμπεριφορά), β) Δείκτες σχολείου (φετινές δικαιολογημένες και αδικαιολόγητες απουσίες και σχολική επίδοση), γ) Δείκτες στάσεων (ως προς τη χρήση καπνού από συνομήλικο, τα χαρακτηριστικά του χρήστη ναρκωτικών και τους λόγους αποφυγής της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών) και δ) Ενδοομαδικές σχέσεις (κοινωνική απομόνωση, ελλειμματική επικοινωνία, απόρριψη από την ομάδα, αδυναμία σύναψης σχέσεων αμοιβαιότητας).Η επίδραση του κάθε μοντέλου παρέμβασης εκτιμήθηκε αξιοποιώντας τα αποτελέσματα συγκρίσιμων ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων που συλλέγησαν από απαντήσεις των μαθητών που δόθηκαν σε δύο χρόνους, πριν και μετά την εφαρμογή της παρέμβασης. Για τη μέτρηση των δεικτών της ψυχοκοινωνικής υγείας, του σχολείου και των στάσεων έγινε χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, ενώ για τη μέτρηση των ενδοομαδικών σχέσεων εισήχθη μία καινοτόμος, για το πεδίο της πρόληψης, μέθοδος ποσοτικής και ποιοτικής αξιολόγησης, η κοινωνιομετρική δοκιμασία.Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η παρέμβαση που βασίστηκε στο Μοντέλο Ανάπτυξης Δεξιοτήτων σε σχέση με το Γνωστικό Μοντέλο Πληροφόρησης και την Ομάδα Ελέγχου, έχει σαφές προβάδισμα α) στην ενίσχυση των περισσότερων προστατευτικών παραγόντων, β) στη συγκράτηση των φετινών αδικαιολόγητων απουσιών και τη βελτίωση της σχολικής επίδοσης και γ) στην αύξηση της απόδοσης αρνητικών ιδιοτήτων στη συμπεριφορά χρήσης καπνού από συνομήλικο και στην μείωση της απόδοσης αρνητικών χαρακτηριστικών στον χρήστη παράνομων ουσιών. Βελτιωμένοι δείκτες, όσον αφορά τις φετινές αδικαιολόγητες απουσίες και την απόδοση αρνητικών ιδιοτήτων στη συμπεριφορά χρήσης καπνού από συνομήλικο, παρατηρήθηκαν επίσης στη συνθήκη του γνωστικού μοντέλου, το οποίο συγκρινόμενο με τη συνθήκη της ομάδας ελέγχου παρουσιάζει αυξημένη αποτελεσματικότητα. Τέλος, τα αποτελέσματα του εργαλείου της κοινωνιομετρικής δοκιμασίας αποτύπωσαν μία υψηλή κινητικότητα στη δυναμική της ομάδας των μαθητών που συμμετείχε στην παρέμβαση του Βιωματικού Μοντέλου, που είχε ως αποτελέσματα την ποιοτική αναβάθμιση των σχέσεων αρκετών μελών της ομάδας, καθώς και την ενσωμάτωση απορριπτόμενου μέλους.Με βάση τα παραπάνω, ενισχύεται η σημασία της εφαρμογής προγραμμάτων πρόληψης στα σχολεία, κυρίως αυτών που ακολουθούν το Βιωματικό Μοντέλο Ανάπτυξης Δεξιοτήτων. Φαίνεται πως η ποιοτική διασφάλιση των προγραμμάτων πρόληψης έγκειται στον πλήρη μεθοδολογικό σχεδίασμά και τη χρήση έγκυρων μεθόδων αξιολόγησης. Η κοινωνιομετρική δοκιμασία αποδεικνύεται χρήσιμο εργαλείο στην ακριβή αποτύπωση του συναισθηματικού δυναμικού των μελών της ομάδας, συνεισφέροντας στην επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση των παρεμβάσεων στον τομέα της πρόληψης.
περισσότερα
Περίληψη σε άλλη γλώσσα
This thesis concerns prevention of drug abuse in high school settings, using action research methodology. In specific, it aims at comparing the effectiveness of two different approaches of primary prevention of drug abuse. Two preventive interventions were studied. These interventions are based on different theoretical backgrounds and follow different methodologies: The Competence Enhancement (Life Skill Training Model) and the Information Dissemination Approach (Cognitive Model). Both interventions intend to decrease the risk factors that account for the likelihood of drug abuse and to increase the protective factors inhibiting drug addiction.Participants of the research were 93 students who were in the second class of high school. The research took place during the academic year 2000-2001. Students were divided in two experimental groups and one control group. The interventions were carried out in ten 2-hour meetings with each group.The Competence Enhancement Approach relied on exper ...
This thesis concerns prevention of drug abuse in high school settings, using action research methodology. In specific, it aims at comparing the effectiveness of two different approaches of primary prevention of drug abuse. Two preventive interventions were studied. These interventions are based on different theoretical backgrounds and follow different methodologies: The Competence Enhancement (Life Skill Training Model) and the Information Dissemination Approach (Cognitive Model). Both interventions intend to decrease the risk factors that account for the likelihood of drug abuse and to increase the protective factors inhibiting drug addiction.Participants of the research were 93 students who were in the second class of high school. The research took place during the academic year 2000-2001. Students were divided in two experimental groups and one control group. The interventions were carried out in ten 2-hour meetings with each group.The Competence Enhancement Approach relied on experiential classroom activities in which we worked out the causes and consequences of drug abuse. The students worked in small groups and their role was very active throughout the activities, while the coordinator's role was to ensure the proper organization of the whole process. Concerning the Information Dissemination Approach the same issue of drug abuse was discussed but in the “school-type” cognitive process.The following dependent variables were examined: a) Psycho-social health indices (self-esteem, feeling of loneliness, depressing mood, tense mood, impulsive reactions, antisocial behavior), b) School indices (justifiable and unjustifiable absences of current academic year), c) Attitude indices (towards tobacco use by peer, characteristics of a drug user and avoidance reasons of drug abuse) and d) the relationship within the group (social isolation, insufficient communication, rejection by the group, unsuccessful mutual relationships).A pre post test multimethod design was employed. Psycho-social health, school and attitude indices were assessed by close-type questionnaire. In order to measure the relations within the groups an innovatory (in the field of prevention) of quantitative and qualitative evaluation has been used: the sociometry test.Results showed that the intervention based on the Competence Enhancement Approach was more effective, than the Information Dissemination Approach and the control group, concerning: a) the enhancement of most of the protective factors, apart from those which turn out to be rather inflexible, such as the antisocial and the deviant behavior, b) the restrain of the improvement of the unjustifiable absences of the current year and the improvement of the school performance and c) the change in the attitude towards peer smokers. The Information Dissemination Approach was more effective in reducing unjustifiable absences of the current year and the negative characteristics in the behavior of a peer tobacco user.Finally, Sociometric Testing’s results showed a high mobility in the dynamics of the students who participated in the intervention of the Competence Enhancement Approach. This mobility resulted in the qualitative improvement of the relationships among members of the group as well as in the integration of the rejected members.All above, corroborate the view that school-based prevention programmes would be useful to be implemented and especially, programs that follow the Competence Enhancement Approach. However, high quality prevention programs should be based on well-designed methodology planning and valid evaluation methods. The sociometric test is a tool that can illustrate accurably the affective dynamics among the members of the group, when an intervention takes place. The sociometric test can contribute to the field of drug abuse prevention as a scientific well- documented approach.
περισσότερα