Αφηγήσεις ζωής ελληνίδων επιστημόνων: η εξέλιξή τους στους τομείς της φυσικής, των μαθηματικών, της μηχανικής και της τεχνολογίας

Abstract

The aim of this thesis is to explore with life narratives as a tool and with narrative analysis as a method the life experiences’ of women scientists in Greece -researchers and university professors who have excelled in their field- and the factors that contributed to deal with the Sciences, Technology, Engineering and Mathematics and to identify which were the major factors that influenced these women to remain and be distinguished in the above male dominated fields. Through the life narratives I tried to realise how they constitute the subjectivity in relations with others via their life span, for their fights to reconciliate the professional and private life. From their narrations emerge the internal intensities, their ambivalences, the counter-narratives concerning the sovereign reasons for issues that were placed in the discussion, certain regularly patterns between women, the process of ‘naturalising’ their roles because of their gender.The study of women scientists shows the complexity and varied dimensions of category woman-scientist. A peak point is the maternity with which are charged almost exclusively and the other familial obligations that involve lack of time, a fact that prevents them to devote to their scientific work at least for the space that their children are very young. A grid from faint but deeply consolidated performative actions bounded the discourse of femininity and masculinity, give meaning to the multiple positions of the subject.

Στόχος της εργασίας είναι να εξετάσω με ερευνητικό εργαλείο τις αφηγήσεις ζωής και με μέθοδο ανάλυσης την αφηγηματική ανάλυση (narrative analysis), τις εμπειρίες ζωής γυναικών επιστημόνων στην Ελλάδα –ερευνήτριες και καθηγήτριες πανεπιστημίου που διακρίθηκαν στον τομέα τους– και τους παράγοντες που επέδρασαν ώστε να ασχοληθούν με τις φυσικές επιστήμες, την επιστήμη της μηχανικής, την τεχνολογία και τα μαθηματικά και να εντοπίσω ποιοι ήταν οι σημαντικοί παράγοντες που επέδρασαν ώστε οι αυτές γυναίκες να αναπτύξουν επιστημονική δραστηριότητα στους παραπάνω τομείς.Μέσα από τις αφηγηματικές συνεντεύξεις επιζητούσα να διαπιστώσω πώς συγκροτούν την υποκειμενικότητά τους διαγράφοντας την πορεία της ζωής τους και μιλώντας για τις σχέσεις τους με άλλους, για τους αγώνες τους προκειμένου να συνδυάσουν τις οικογενειακές υποχρεώσεις με το επαγγέλμά τους. Μέσα στις αφηγήσεις τους διαφαίνονται οι εσωτερικές εντάσεις, οι αμφιθυμίες κατά την πορεία των αφηγήσεων, οι αντιαφηγήσεις σε σχέση με τους κυρίαρχους λόγους για ζητήματα που τέθηκαν στη συζήτηση, κάποια σταθερά μοτίβα μεταξύ των γυναικών, η διαδικασία φυσικοποίησης των ρόλων τους λόγω του φύλου τους.Η μελέτη του λόγου των γυναικών επιστημόνων καταδεικνύει την πολυπλοκότητα και τις ποικίλες διαστάσεις της κατηγορίας γυναίκα-επιστήμονας. Ένα σημείο αιχμής είναι η μητρότητα με την οποία επιφορτίζονται σχεδόν αποκλειστικά και οι άλλες οικογενειακές υποχρεώσεις που συνεπάγονται έλλειψη χρόνου, γεγονός που τις εμποδίζει να αφοσιωθούν στο επιστημονικό τους έργο τουλάχιστον για το διάστημα που τα παιδιά τους είναι σε μικρή ηλικία. Ένα πλέγμα από αδιόρατες αλλά βαθιά εδραιωμένες επιτελεστικές (performative) πράξεις οριοθετούν μέσα στο λόγο τους τη θηλυκότητα και τον ανδρισμό, χωροθετούν τα γυναικεία και τα ανδρικά, νοηματοδοτούν τις θέσεις που μπορεί να πάρει το κάθε υποκείμενο.