Εποχική και καθ' ύψος διακύμανση της χημικής σύστασης και της θρεπτικής αξίας βοσκήσιμης ύλης λιβαδιών της Ηπείρου και απεικόνισή της σε γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών

Abstract

The objective of this study was the determination of the seasonal and the altitudinal changes in the production and nutritional quality of grasslands, phrygana and kermes oak shrublands dominated in the Preveza Prefecture rangelands, northwest Greece and their potential representation in a GIS environment. This area is representative of the prevailing range types of Epirus (grasslands, phrygana and shrublands) presenting a gradual increase in the above sea altitude from 2 to 1640 m. The results of this study showed that the climatic factors such as air temperature and precipitation significantly differ (P<0,05) among altitudinal zones creating by this way a special microclimate in every altitudinal zone. The monthly rainfall value positively correlated with altitude (r=0,239) and negatively with the average monthly air temperature value (r =- 0,642), which furthermore is negatively correlated with altitude (r =- 0,485). Soil’s physical and chemical properties are significantly affected by the altitudinal zone, although range types significantly affected mostly the soil’s chemical properties, indicating that each plant community created its own soil microenvironmental conditions. After the 2 years of observation, we concluded that altitudinal zone strongly affected the production and the nutritive value of forages. The month of harvest strongly affected the production and nutritive value of forage components, firstly by giving a significant positive correlation among average monthly temperature, production, cell wall contents and secondly, a negative correlation among average monthly rainfall, IVDMD and lignin content. Also, the kermes oak browse, especially the leaves, had CP content adequate to fulfil the nutrient requirements of grazing goats throughout the grazing period. However, this browse is characterized by a very low IVDMD during summer. The results of the Kriging method for predicting the values of the seasonal dry matter production and the most important factors affecting the nutritional value showed an underestimation tendency towards the forecasting values. It is concluded that in areas with natural alternations the altitudinal zone is an important factor affecting the production and nutritive value of forages. The eco-compatible and sustainable development requires integrated management of all available information. This can be true today due to the geographic information systems (GIS).

Η παρούσα έρευνα πραγματοποιήθηκε με σκοπό τη μελέτη των παραγόντων που επιδρούν στην παραγωγή και τη θρεπτική αξία της βοσκήσιμης ύλης των επικρατούντων λιβαδικών τύπων της Ηπείρου. Ειδικότερα προσδιορίστηκε η εποχική και καθ΄ ύψος διακύμανσή τους ανά λιβαδικό τύπο και διερευνήθηκε η δυνατότητα απεικόνισή της σε Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι κλιματικοί παράγοντες θερμοκρασία αέρα και βροχόπτωση διαφέρουν σημαντικά (P<0,05) μεταξύ των υψομετρικών ζωνών διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο τοπικό κλίμα σε κάθε ζώνη. Επίσης, βρέθηκε ότι η υψομετρική ζώνη επηρεάζει σημαντικά (P<0,05) τη μηχανική σύσταση, την οργανική ουσία και μερικές από τις χημικές ιδιότητες που εξετάστηκαν στο έδαφος των λιβαδίων, ενώ ο λιβαδικός τύπος επιδρά μόνο σε ορισμένες από τις χημικές ιδιότητες του εδάφους. Τα λιβάδια της πεδινής ζώνης βρέθηκε ότι έχουν καλύτερη μηχανική σύσταση, διαθέτουν περισσότερο οργανική ουσία και θρεπτικά συστατικά από τα λιβάδια της ημιορεινής και ορεινής ζώνης. Η υψομετρική ζώνη και ο μήνας δειγματοληψίας επηρέασαν σημαντικά (P<0,05) την παραγωγή ξηράς ουσίας και τους παραμέτρους της θρεπτικής αξίας που ερευνήθηκαν σε όλους τους λιβαδικούς τύπους. Η μηνιαία παραγωγή ξηράς ουσίας σχετίζεται (P<0,05) αρνητικά με τη μηνιαία βροχόπτωση και θετικά με τη μέση μηνιαία θερμοκρασία του αέρα σε όλους τους λιβαδικούς τύπους. Οι παράμετροι της θρεπτικής αξίας της βοσκήσιμης ύλης που εξετάστηκαν βρέθηκε ότι επηρεάζονται σημαντικά (P<0,05) από το μήνα δειγματοληψίας και την υψομετρική ζώνη σε όλους τους λιβαδικούς τύπους. Η περιεκτικότητα της ξηράς ουσίας σε ΑΟ, η τιμή της IVDMD και της IVNDFD καθώς και το περιεχόμενο σε Πεπτή Ενέργεια σχετίζοται σημαντικά (P<0,01) αρνητικά με την τιμή της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας του αέρα. Τα αποτελέσματα χρησιμοποίησης της μεθόδου Kriging για την απεικόνιση της εποχικής και καθ΄ ύψος διακύμανσης της παραγωγής και των παραμέτρων της θρεπτικής αξίας που εξετάστηκαν έδειξαν μια τάση υποεκτίμησης των τιμών πρόβλεψης των τιμών της παραγωγής ξηράς ουσίας και των παραμέτρων της θρεπτικής αξίας αυτής. Με βάση όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι σε περιοχές με έντονο ανάγλυφο του εδάφους, όπως είναι η Ήπειρος, η υψομετρική ζώνη αποτελεί σημαντικό παράγοντα που επιδρά στη παραγωγή και τη θρεπτική αξία της βοσκήσιμης ύλης όλων των λιβαδικών τύπων. Τέλος, η χρήση των ΓΣΠ μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ορθολογική διαχείριση των λιβαδικών οικοσυστημάτων