Αξιολόγηση του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Πρώτη Γνωριμία με τους Φυσικούς Πόρους: από την παραγωγή στην κατανάλωση

Abstract

The purpose of this research was to fulfill a formative evaluation of the Environmental Education program Introducing natural resources: From production to consumption. This program organized by WWF-Greece was implemented with the cooperation of the Greek Ministry of National Education and Religious Affairs in eight primary schools all over Greece. The duration of the intervention was 16 weeks. Formative evaluation focused on the following: a) students outcomes concerning variables such as environmental knowledge, environmental attitudes and behavioral intentions (students questionnaire, n=816) and b) teachers views concerning the program itself and the implementation process (teachers questionnaire, n=28). A quasi-experimental design was used in order to assess students’ outcomes. Pretest and posttest data were collected from 16 experimental groups (n=446) and 15 control groups (n=370), in 4th and 6th grade, in public and private schools, urban and rural. Data analysis indicated that intervention effectiveness contributed to a variety of outcomes in diverse population subgroups. In general the variables “environmental knowledge” and in a lesser extent “environmental attitude” achieved at least 0.01 statistical significance. Behavioral intention was not significantly different. Teachers’ views concerning students’ outcomes illustrate additionally their special interest and enthusiasm during the implementation process, the acquisition of skills and environmental sensitivity and their participation towards resolution of environmental problems of their community. Teachers also think that the program’s methodological strategies were primarily responsible for the above, followed by the interesting issues involved. Teachers’ perceptions concerning the program differentiated between those convinced about its potential and those that were less convinced. By and large they hold more positive views about its structure than the organization of the implementation program. Two aspects of the program need further improvement: first, to focus more on the pedagogical process on the various stages of the program and, second, to organize better the management of the change process of an innovative educational program in schools, (such as a program of Environmental Education), so that it comes to grips with the multiple realities of people who are the main participants in implementing change. These aspects are: adequate time for teachers to work out their own meaning and to implement the change, adequate in-service training and administrative support in order to address the eventual problems in collaboration with teachers

Σκοπός της παρούσας ερευνητικής εργασίας ήταν η διαμορφωτική αξιολόγηση του προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πρώτη γνωριμία με τους φυσικούς πόρους: Από την παραγωγή στην κατανάλωση. Το πρόγραμμα αυτό οργανώθηκε από το WWF-Ελλάς και εφαρμόσθηκε σε οκτώ Δημοτικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα με τη συνεργασία του ΥΠΕΠΘ. Η διάρκεια του προγράμματος ήταν 14 βδομάδες. Η διαμορφωτική αξιολόγηση σκοπό είχε να καταγράψει α) τα αποτελέσματα της εφαρμογής του προγράμματος στους μαθητές όσον αφορά τις μεταβλητές περιβαλλοντικές γνώσεις, στάσεις και πρόθεση συμπεριφοράς - ερωτηματολόγιο μαθητών, n=816, και β) τις απόψεις των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα σχετικά με το ίδιο το πρόγραμμα και τη διαδικασία εφαρμογής του - ερωτηματολόγιο εκπαιδευτικών, n=28. Προκειμένου να διερευνηθούν τα αποτελέσματα της επίδρασης του προγράμματος στους μαθητές επιλέχθηκε η εμπειρική - αναλυτική μέθοδος, και ειδικότερα το οιονεί πειραματικό σχέδιο που αποτελεί και τον πυρήνα της έρευνας. Οι μετρήσεις πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος έγιναν σε 16 τμήματα της πειραματικής ομάδας (n=446) και 15 τμήματα της ομάδας ελέγχου (n=370), στην Δ΄ και Στ΄τάξη, σε σχολεία δημόσια και ιδιωτικά, αστικών κέντρων και μη. Η ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε μία ποικιλία αποτελεσμάτων ανά πληθυσμιακή υποομάδα. Το πρόγραμμα σε γενικές γραμμές συνετέλεσε στην στατιστικά σημαντική βελτίωση (επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας 0,01) στο επίπεδο των γνώσεων των μαθητών, λιγότερο στο επίπεδο των στάσεων, δεν είχε όμως καμία επίδραση στην τάση συμπεριφοράς των μαθητών με την έννοια της αυτοδηλούμενης συμπεριφοράς. Στα οφέλη από την επίδραση του προγράμματος συμπεριλαμβάνονται επίσης,σύμφωνα με τις απόψεις των εκπαιδευτικών, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ο ενθουσιασμός με τα οποία οι μαθητές αντιμετώπισαν το πρόγραμμα, η απόκτηση δεξιοτήτων, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση της πλειονότητας των μαθητών για την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων της κοινότητας τους. Τα οφέλη αυτά αποδίδονται από τους εκπαιδευτικούς κυρίως στο μεθοδολογικό πλαίσιο του προγράμματος και δευτερευόντως στο θεματολογικό του περιεχόμενο. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών για το πρόγραμμα διαφοροποιούνται ανάμεσα σε αυτούς που πείσθηκαν περισσότερο για την αξία του και σε αυτούς που πείσθηκαν λιγότερο. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τη διαδεδομένη άποψη της βιβλιογραφίας ότι οι εκπαιδευτικοί προκειμένου να κάνουν καλή χρήση του εκπαιδευτικού υλικού πρέπει να πεισθούν για την αξία του. Σε γενικές γραμμές οι απόψεις τους είναι θετικές περισσότερο όσον αφορά το σχεδιασμό του προγράμματος και λιγότερο όσον αφορά την οργάνωση εφαρμογής του. Δύο είναι τα σημεία του προγράμματος που απαιτούν βελτίωση: Πρώτον, να δοθεί περισσότερη έμφαση στην παιδαγωγική διαδικασία σε όλα τα στάδια του προγράμματος και δεύτερον να δοθεί προσοχή σε ότι αφορά την οργάνωση των συνθηκών που διευκολύνουν την έκβαση μιας καινοτομίας στην πράξη, όπως η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, ούτως ώστε να προσαρμόζεται στην πολύπλευρη πραγματικότητα των ανθρώπων που την εφαρμόζουν. Οι συνθήκες αυτές έχουν σχέση με το χρόνο που διατίθεται μέσα στο ωρολόγιο και αναλυτικό πρόγραμμα κάθε τάξης, την επαρκή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών καθώς και τον κεντρικό συντονισμό και στήριξη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος.