Οικολογία του Octopus vulgaris

Abstract

To avoid predation, octopuses select and actively modify shelters (also called dens) in the substratum, where they remain most of the time, especially during daylight hours. Regarding den ecology, this study deals with the questions: Is den availability a significant constraint for the distribution of Octopus vulgaris on soft sediment? What kind of dens does O. vulgaris use on soft sediment and what factors affect the selection of one type instead of another? With population density measurements by SCUBA diving and enrichment experiments with artificial dens, it was found that the availability of solid materials necessary for den construction is a limiting factor for the distribution of O. vulgaris on soft sediment. O. vulgaris used 4 different types of den on soft sediment: “well” (a vertical hole in the sediment), “rock/stone” (the octopus uses a rock or a large stone to dig a cavity under it), “shell” (an empty shell is used), “human origin” (a solid material of human origin is used). The relative proportion of the 4 types of den in the areas studied was: 38.7% “human origin”, 29.7% “well”, 21.5% “rock/stone”, 2.9% “shell” and 7.3% of the octopuses were found outside their den. The main types of den were found at different relative proportions in relation to the depth, the distance from shore, the octopus size and the granulometry of the sediment. The distribution and abundance of Octopus vulgaris has been investigated in the main fishing areas of the species only by fishing surveys. The catching efficiency of fishing gear is variable and depends on several aspects of the animal’s behavior and life history as well as on the type of the gear and on the environmental characteristics of the area surveyed. A good alternative for studying the abundance of octopus is by visual census. The population density of O. vulgaris was measured by visual census with scuba diving. The areas surveyed were in coastal areas in Greece and on soft sediment. O. vulgaris density ranged from 0 to 6.88 individuals/1000m2 and the mean density values of this study were much higher than those mentioned in other papers. Octopus density was significantly associated to season. Densities of octopuses smaller than 500g were higher in coarse sediments than in finer ones. The density of large octopuses (>500g) increased with depth. Octopuses larger than 200g tended to dwell deeper during the period of intense thermocline than during the no-thermocline period. A time-variant, stage-classified, matrix population model was developed to interpret the seasonal variation of octopus stage densities and to estimate several life cycle parameters. An annual and a semi-annual periodic cycles were found in the stage densities. A main peak of benthic settlement was observed during summer and a secondary, irregular one during late autumn. Two spawning peaks were estimated, a main one during late winter – spring and a secondary one during late summer – early autumn. More than 50% of the just-settled individuals will eventually die after 3 months. The mortality rate declines as individuals grow larger, reaches a minimum approximately 6 months after settlement and then grows again probably because of terminal spawning. The life expectancy of recently-settled individuals (<50gr) during their summer peak is approximately 5 months. The life-span of the common octopus is estimated to be between 12 and 15 months. The octopuses’ mean specific growth rates in their natural environment were 1.61 ± 0.30 d-1 for 50-200 gr individuals and 1.19 ± 0.31 d-1 for 200-500 gr individuals. A large percentage of temperate seas invertebrates, spawn over a large period of time or even during most part of the year. Embryonic development and the planktonic stage duration of meroplanktonic species are highly temperature dependent and thus the seasonal temperature oscillation greatly affects the patterns of hatching and benthic settlement. .................................

Για να αποφύγουν τη θήρευση, τα χταπόδια επιλέγουν και τροποποιούν καταφύγια στο υπόστρωµα (θαλάµια), όπου παραµένουν για το µεγαλύτερο µέρος του χρόνου τους, ιδίως κατά τη διάρκεια της ηµέρας. Σχετικά µε την οικολογία του θαλαµιού του Octopus vulgaris, η παρούσα διατριβή ασχολείται µε τα ακόλουθα ερωτήµατα: Είναι η διαθεσιµότητα θαλαµιών σηµαντικός περιοριστικός παράγοντας στην εξάπλωση του O. vulgaris στο µαλακό υπόστρωµα; Τι τύπους θαλαµιών χρησιµοποιεί το O. vulgaris στο µαλακό υπόστρωµα και ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την επιλογή ενός τύπου αντί κάποιου άλλου; Με µετρήσεις της πληθυσµιακής πυκνότητας του O. vulgaris στο µαλακό υπόστρωµα µε αυτόνοµη κατάδυση και µε πειράµατα εµπλουτισµού µε τεχνητά θαλάµια, βρέθηκε ότι η διαθεσιµότητα στερεών υλικών αναγκαίων για την κατασκευή θαλαµιού είναι περιοριστικός παράγοντας για την εξάπλωση του O. vulgaris στο µαλακό υπόστρωµα. Διαπιστώθηκε ότι στο µαλακό υπόστρωµα το O. vulgaris χρησιµοποιεί τέσσερις διαφορετικούς τύπους θαλαµιών: «πηγάδι» (µια κατακόρυφη τρύπα στο υπόστρωµα), «πέτρα/βράχο» (το χταπόδι χρησιµοποιεί µια πέτρα ή έναν βράχο για να σκάψει από κάτω ένα λαγούµι), «ανθρωπογενούς προέλευσης» (χρησιµοποιούνται στερεά απορρίµµατα ανθρωπογενούς προέλευσης), «όστρακο» (χρησιµοποιείται ένα άδειο όστρακο). Η σχετική αναλογία των τεσσάρων τύπων θαλαµιού στις περιοχές που µελετήθηκαν ήταν: 38.7% «ανθρωπογενούς προέλευσης», 29.7% «πηγάδια», 21.5% «πέτρες/βράχια», 2.9% «όστρακα» και 7.3% των χταποδιών βρέθηκαν ελεύθερα έξω από το θαλάµι τους. Η σχετική αναλογία των βασικών τύπων θαλαµιών βρέθηκε ότι εξαρτάται από το βάθος, την απόσταση από την ακτή, το µέγεθος των χταποδιών και την κοκκοµετρία του υποστρώµατος. Η κατανοµή και αφθονία του O. vulgaris έχει µελετηθεί στα κύρια αλιευτικά πεδία µόνο µε αλιευτικές µελέτες. Η συλληπτική ικανότητα των αλιευτικών εργαλείων είναι µεταβλητή και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες της συµπεριφοράς του ζώου, όπως επίσης από τα τεχνικά χαρακτηριστικά του αλιευτικού εργαλείου αλλά και από τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της προς µελέτη περιοχής. Μια καλή εναλλακτική για τη µελέτη της αφθονίας του χταποδιού είναι η οπτική παρατήρηση. Η πληθυσµιακή πυκνότητα του O. vulgaris µετρήθηκε µε οπτική παρατήρηση κατά τη διάρκεια αυτόνοµων καταδύσεων. Οι περιοχές που µελετήθηκαν ήταν σε παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, µε µαλακό υπόστρωµα. Η πληθυσµιακή πυκνότητα του O. vulgaris κυµάνθηκε από 0 έως 6.88 άτοµα/στρέµµα και οι µέσες µετρούµενες πυκνότητες κατά τις 4 εποχές του έτους ήταν κατά πολύ µεγαλύτερες από τιµές που αναφέρονται σε άλλες εργασίες. Η πληθυσµιακή πυκνότητα των χταποδιών παρουσίασε σηµαντική συσχέτιση µε την εποχή. Οι πυκνότητες χταποδιών µικρότερων από 500g ήταν µικρότερες όσο πιο λεπτόκοκκο ήταν το ίζηµα. Η πυκνότητα των µεγάλων χταποδιών (>500g) αυξανόταν µε το βάθος. Χταπόδια µεγαλύτερα των 200g είχαν την τάση να διαβιούν σε βαθύτερες περιοχές κατά την περίοδο που υπήρχε έντονο θερµοκλινές (τέλη άνοιξης . καλοκαίρι) σε σχέση µε την περίοδο που δεν υπήρχε σηµαντικό θερµοκλινές. Ένα χρονικώς-µεταβλητό, δοµηµένο σε κλάσεις µεγέθους, πληθυσµιακό µοντέλο πινάκων αναπτύχθηκε προκειµένου να ερµηνευτεί η εποχιακή µεταβολή των πληθυσµιακών πυκνοτήτων των κλάσεων και να εκτιµηθούν διάφορες παράµετροι του κύκλου ζωής των χταποδιών. Διαπιστώθηκε ετήσια και ηµι-ετήσια περιοδικότητα στις πυκνότητες των κλάσεων. Μια βασική κορύφωση της βενθικής εγκατάστασης παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και µια δευτερεύουσα, ακανόνιστη, κατά το τέλος του φθινοπώρου. Εκτιµήθηκαν δύο κορυφές στην ωοτοκία, µία κατά το τέλος του χειµώνα . αρχές άνοιξης και µια δευτερεύουσα κατά το τέλος καλοκαιριού . αρχές φθινοπώρου. ......................