Οι λατρείες των Θεών και των Ηρώων στην Ανω Μακεδονία κατά την αρχαιότητα (Ελίμεια, Εορδαία, Ορεστιάδα, Λυγκηστίδα)

Abstract

This study presents and analyses the cults of the gods and heroes in Upper macedonia during the antiquity except fot he imperial cults which constitutes a particular religious phenomenon of the toman world. To intent this purpose, the till today known attestations from the region of Western Macedonia and the southern part of F.Y.R.O.M were used and utilized. In this geographical space best known as Upper Macedonia by the ancient texts, Olympian Gods, deities of foreign origin, ancestral heroes and personifications were worshipped. This study was based on a catalogue of attestations per deities, in which the Olympian Gods come first and other gods and heroes grollow them : Ennodia, Hecate, Passikrata, Pluton, Hestia, Asclepius, Hercules, Pan, the Nymphes, a flurial god, Gods Epikooi, Alexander the Great, the Hero-horse man, personification and deities of anatolian origin. Then, temples and staines are examined. The attestations are classified by smaller regions within the territory of Upper macedonia : Elimeia, Eordaia, Orestia, Lyncestis. The elements come from spaces or buildigs, monetary types, sculptures, inscriptions, terracotte and bronze figurines and miscellanea within their context. The research and presentation of the cults of the extreme northwestern part of Macedonia completes the image of the religions aspects and thoughts of the people inhabiting the northern zone of Greece, as they take their form during hellenistic and especially during roman period

Η εργασία αυτή παρουσιάζει και αναλύει τις λατρείες των θεών και των ηρώων στην Ανω Μακεδονία κατά την αρχαιότητα με εξαίρεση την αυτοκρατορική λατρεία, η οποία αποτελεί ένα ιδιαίτερο θρησκευτικό φαινόμενο του ρωμαϊκού κόσμου. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν και αξιοποιήθηκαν οι εως σήμερα γνωστές μαρτυρίες από το χώρο της Δυτικής Μακεδονίας(Π.Γ.Δ.Μ). Σ'αυτόν το γεωγραφικό χώρο, γνωστό ως Ανω Μακεδονία από τις αρχαίες πηγές, λατρεύονται οι Ολύμπιοι Θεοί, θεότητες ξένης προέλευσης, προγονικοί ήρωες και προσωποποιημένες έννοιες. Η μελέτη στηρίχθηκε σ'έναν κατάλογο μαρτυριών κατά θεότητες, όπου προτάσσονται οι Ολύμπιοι Θεοί και ακολουθούν άλλοι Θεοί και ήρωες : η Εν(ν)οδία, η Εκάτη, η Πασικράτα, ο Πλούτων, η Εστία, ο Ασκληπιός, ο Ηρακλής, ο Παν, οι Νύμφες, μία Ποτάμια θεότητα, Θεοί επήκοοι, ο Αλέξανδρος, ο Ηρωας ιππέας, προσωποποιήσεις και θεότητες ανατολικής προέλευσης. Στη συνέχεια εξετάζονται στοιχείο για τα ιερά και τους χώρους λατρείας. Οι μαρτυρίες ταξινομούνται κατά περιοχές εντός του χώρου της Ανω Μακεδονίας : Ελίμεια, Εορδαία, Ορεστιάδα, Λυγκηστίδα. Τα στοιχεία προέρχονται από χώρους-κτήρια, νομισματικούς τύπους, γλυπτά, επιγραφές, πήλινα και χάλκινα ειδώλια και μικροαντικείμενα εντός των συμφραζόμενων τους. Η έρευνα και παρουσίαση των λατρειών του άκρου βορειδυτικού τμήματος της Μακεδονίας συμπληρώνει την εικόνα για τις θρησκευτικές αντιλήψεις των κατοίκων του βορειοελλαδικού χώρου, όπως αυτές διαμορφώνονται κατά τους ελληνιστικούς και κυρίως κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους