Διατροφικές συνήθειες και παχυσαρκία σε δείγμα εφήβων: δημιουργία διατροφικού δείκτη για την αξιολόγηση της πιθανότητας εφηβικής παχυσαρκίας

Abstract

The purpose of this study is to evaluate the dietary habits and some lifestyle characteristics of Greek adolescents in relation to the prevalence of overweight/obesity and to develop an index which incorporates various dietary and lifestyle behaviours and tests whether it is associated with overweight/obesity status in adolescents. For this reason a cross-sectional health and nutrition survey, the Vyronas study, was conducted in a sample of 2008 adolescents. Height and weight were measured and body mass index (BMI) was calculated. Self-reported body weight and height of both parents were recorded, and BMI was calculated as well. A semi-quantitative Food Frequency Questionnaire was applied. Descriptive statistical analysis, multiple logistic regression and discriminant hierarchical analysis were used. Results showed that overall, 4.4% of males and 1.7% of females were obese, whereas 19.2 % of males and 13.2% of females were overweight. The consumption of cereals for breakfast and the daily frequency of meals consumed were associated with overweight/obesity in males, whereas the frequency of eating breakfast, the consumption of cereals for breakfast, the consumption of poultry and the hours spent for activities excluding sports were associated with overweight/obesity in females. Consumption of breakfast cereals was associated with lower BMI levels and a lower likelihood of overweight/obesity in both genders. The correlation that emerged between parental and adolescent’s BMI values show an influence of both parents’ BMI on their offspring. The accuracy of the proposed Diet and Lifestyle Index was measured both in the sample of Vyronas and in another sample of 368 adolescents in Preveza. The proposed Diet-Lifestyle Index is associated with overweight/obesity in adolescents in both genders. However, it is necessary to further investigate the reproducibility and validity of the proposed index in other prospective studies. Thus, the proposed Diet-Lifestyle Index could be a useful tool in the primary health-care setting for preventing the obesity in adolescence.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η εκτίμηση των διατροφικών συνηθειών και του επιπολασμού του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας σε δείγμα Ελλήνων εφήβων σχολικής ηλικίας, και η δημιουργία ενός διατροφικού δείκτη ο οποίος να συνδυάζει τις διατροφικές συνήθειες και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής των εφήβων για την αξιολόγηση της πιθανότητας παρουσίας εφηβικού υπερβάλλοντος βάρους και παχυσαρκίας. Για τον λόγο αυτό σχεδιάστηκε η μελέτη του Βύρωνα σε δείγμα 2008 εφήβων η οποία είναι μια συγχρονική επιδημιολογική μελέτη. Το βάρος και το ύψος των εφήβων μετρήθηκαν και υπολογίσθηκε ο Δείκτης Μάζας Σώματος (Δ.Μ.Σ.). Το σωματικό βάρος και το ύψος των γονέων ήταν αυτο-δηλούμενα και υπολογίσθηκε ο Δ.Μ.Σ. Η μελέτη περιελάμβανε ένα ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων το οποίο διανεμήθηκε σε όλους τους εφήβους. Οι αναλύσεις περιέλαβαν περιγραφική στατιστική ανάλυση, ανάλυση παλινδρόμησης και διακρίνουσα ανάλυση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 4,4% των αγοριών και το 1,7% των κοριτσιών ήταν παχύσαρκα ενώ το 19,2% των αγοριών και το 13,2% των κοριτσιών ήταν υπέρβαρα. Η κατανάλωση δημητριακών πρωινού και η ημερήσια συχνότητα κατανάλωσης γευμάτων συνδέονταν με το επίπεδο υπερβάλλοντος βάρους/παχυσαρκίας στα αγόρια ενώ η συχνότητα κατανάλωσης πρωινού, η κατανάλωση δημητριακών πρωινού, η κατανάλωση πουλερικών και οι ώρες που καταναλώνονται για δραστηριότητες εκτός των σπορ, συνδέονταν με το επίπεδο υπερβάλλοντος βάρους/παχυσαρκίας στα κορίτσια. Η κατανάλωση δημητριακών πρωινού συνδεόταν με χαμηλότερα επίπεδα Δ.Μ.Σ. και μια χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης υπερβάλλοντος βάρους/παχυσαρκίας και στα δύο φύλα. Η ανακύπτουσα σχέση μεταξύ του γονικού Δ.Μ.Σ. με εκείνο των εφήβων, έδειξε ότι υπάρχει μια επίδραση του Δ.Μ.Σ. και των δυο γονέων στο Δ.Μ.Σ. των εφήβων. Εν συνεχεία προτάθηκε ένας Δείκτης Διατροφής & Τρόπου Ζωής (Δ.Δ.Τ.Ζ.) των εφήβων, η εγκυρότητα του οποίου ελέγχθηκε τόσο στο δείγμα του Βύρωνα όσο και σε ένα άλλο δείγμα της περιοχής της Πρέβεζας σε δείγμα 368 εφήβων. Ο προτεινόμενος Δείκτης Διατροφής και Τρόπου Ζωής των εφήβων συνδέεται με το επίπεδο υπερβάλλοντος βάρους/παχυσαρκίας και στα δύο φύλα. Εντούτοις είναι απαραίτητη η διερεύνηση της εγκυρότητας του προτεινόμενου δείκτη και σε προοπτικές μελέτες.