Αναζήτη συσχέτισης φλεγμονώδους διήθησης καρωτιδικής αθηρωματικής πλάκας και δεικτών φλεγμονής στο αίμα

Abstract

Introduction: Atherothrombotic disease is responsible for 50% of deaths worldwide. The relationship between inflammation and atherosclerosis is a relatively new finding and a topic of great research effort. Aim of this study was to evaluate inflammatory infiltration of the carotid plaque, evaluate circulating inflammation markers and try to identify possible correlations between them. Methods: 109 patients: age 66,2±8,4, 84 (77,1%) male, who underwent carotid endarterectomy for, symptomatic or asymptomatic, significant carotid bifurcation disease. Blood samples were taken preoperatively to evaluate the levels of the following inflammation markers: Interleukin 6 (IL-6), Interleukin 1β (IL-1β), Tumor Necrosis Factor a (TNF a) and high sensitivity C reactive protein (hs-CRP). The endarterectomy specimen, immediately after harvesting, was transferred to the laboratory were it was divided in transverse sections of 4mm. Each section was embedded in paraffin cube. Transverse sections 4μm thick were cut from each cube and were used for haematoxyllin - eosin stain, as well as immunocytochemistry, using specific antibodies against the macrophages (CD 68) and the endothelial cells (CD 34). Results: Patients with symptomatic carotid bifurcation disease had higher circulating IL-6 levels (4,75±3,71pg/ml vs 2,65±1,47pg/ml, p=0,017), as well as higher concentration of macrophages in the plaque (7,20±1,35 vs 5,42±1,50, p<0,001), compared with asymptomatic patients. None of the circulating cytokines measured were correlated with the extent of macrophage infiltration. Another result was that patients on statins had less new vessels in the atherosclerotic plaque (0,97±0,61 /mm2 vs 1,39±0,98 /mm2, p=0,031) when compared with patients not taking this kind of drug. Conclusion: Inflammation has a crucial role on atherothrombotic procedure, although its multifactorial regulation does not allow us to correlate the circulating inflammation markers with the extent of plaque macrophage infiltration. Statins seem to stabize the atherosclerotic plaque, not only by improving the patient’s lipid profile, but also by reducing plaque neovascularisation. Statin treated patients had reduced intraplaque angiogenesis on carotid endarterectomy specimens. This could explain in part their role in stabilizing the atheroma.

Εισαγωγή: Η αθηρωματική νόσος ευθύνεται για το 50% των θανάτων στον κόσμο. Η σχέση μεταξύ φλεγμονής και αθηρωμάτωσης είναι μία σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη και αντικείμενο μεγάλου όγκου ερευνητικής προσπάθειας σε ολόκληρο τον κόσμο. Στόχος αυτής της μελέτης είναι η μελέτη της φλεγμονώδους διήθησης της αθηρωματικής πλάκας, η μελέτη των δεικτών φλεγμονής στο περιφερικό αίμα καθώς και η μελέτης της μεταξύ τους σχέσης. Μέθοδος: 109 ασθενείς συνολικά συμπεριλήφθηκαν σε αυτή τη μελέτη: ηλικίας 66.2±8.4 έτη, εκ των οποίων οι 84 (77,1%) ήταν άνδρες. Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε ενδαρτηρεκτομή καρωτίδος λόγω, συμπτωματικής ή ασυμπτωματικής, σημαντικού βαθμού (>70%) στένωσης αυτής. Προεγχειρητικά γινόταν αιμοληψία για τον προσδιορισμό των εξής δεικτών φλεγμονής στο περιφερικό αίμα: Ιντερλευκίνη 1β (IL-1β), Ιντερλευνίνη 6 (IL-6), Παράγων νέκρωσης του όγκου α (TNF α) και ψηλής ευαισθησίας C αντιδρώσα πρωτείνη (hs-CRP). Το αθήρωμα, αμέσως μετά την ενδαρτηρεκτομή μεταφερόταν στο παθολογανατομικό εργαστήριο, όπου κοβόταν σε εγκάρσιες τομές πάχους 4mm, οι οποίες μονιμοποιούνταν σε κύβους παραφίνης. Τομές πάχους 4μm κόβονταν από κάθε κύβο και γινόταν χρώση αιματοξυλίνης - εωσίνης για τον προσδιορισμό των διαφόρων ανατομικών στοιχείων της αθηρωματικής πλάκας. Παράλληλα έγιναν και ειδικές ανοσοιστοχημικές χρώσεις με τη βοήθεια των αντισωμάτων CD 68 και CD 34, τα οποία είναι ειδικά αντισώματα για τη ανίχνευση μακροφάων και ενδοθηλιακών κυττάρων, που σχηματίζουν το τοίχωμα των αγγείων αντίστοιχα. Αποτελέσματα: Οι ασθενείς με συμπτωματική καρωτιδική νόσο έχουν ψηλότερες τιμές Ιντελευκίνης 6 στον ορρό τους σε σχέση με τους ασυμπτωματικούς ασθενείς (4,75±3,71pg/ml vs 2,65±,.47pg/ml, p=0,017), καθώς και μεγαλύτερη συγκέντρωση μακροφάγων στην αθηρωματική τους πλάκα (7,20±1,35 vs 5,42±1,50, p<0,001). Παρ’ όλ’ αυτά, οι τιμές της Ιντερλευκίνης 6, όπως και όλων των άλλων κυτοκινών που μετρήθηκαν, δε συσχετίζονταν με το βαθμό φλεγμονώδους διήθησης της αθηρωματικής πλάκας από τα μακροφάγα. Ένα άλλο αποτέλεσμα ήταν ότι οι ασθενείς οι οποίοι ήταν υπό αγωγή με στατίνες παρουσίαζαν μικρότερη συγκέντρωση νεοαγγείων στην αθηρωματική πλάκα (0,97±0,61 /mm2 vs 1,39±0,98 /mm2, p=0,031), με αποτέλεσμα τη σταθεροποίησή της. Συμπεράσματα: Η φλεγμονή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην αθηροθρομβωτική διαδικασία, παρόλο που η πολυπαραγοντική της ρύθμιση δε μας επιτρέπει τον άμεσο συσχετισμό των δεικτών περιφερικής φλεγμονής και φλεγμονώδους διήθησης της αθηρωματικής πλάκας. Οι στατίνες φαίνεται να σταθεροποιούν την αθηρωματική πλάκα, όχι μόνο βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ των ασθενών, αλλά και μέσω μείωσης του αριθμού των νεοαγγείων της αθηρωματικής πλάκας.