Η εικόνα του άλλου στα σύγχρονα τουρκικά αναλυτικά προγράμματα και σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και πολιτικής αγωγής της υποχρεωτικής εκπαίδευσης

Abstract

The starting point in the present research was the view that the image, which one shapes of the other people and cultures, is mainly based on the experiences during one’s childhood. These experiences are considerably strengthened by the way the mass media present the events all over the world and more specifically by the way the past and the present are presented in the school handbooks of the so-called ‘moralistic’ subjects (History, Civilian Education etc). From this point of view the subjects of History and Civilian Education play a decisive role in the depiction of the past and in the way events are handled. The aim of this research was to investigate the image of the ‘other’, as it appears and as it is shaped through the under research material in the specific school handbooks of History and Civilian Education of the Turkish compulsory education. The choice of the school handbooks in question for the study of the image of ‘others’ was based on the conviction that they usually reflect the social, political and cultural conditions of each country, as well as the existing relations among countries. The school handbooks of History, in particular, constitute the chief area, where the images of the ‘national self’ are shaped and reproduced in contrast with the ‘national other’.

Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνήσει την εικόνα του “Άλλου”, όπως αυτή προβάλλεται και όπως διαμορφώνεται μέσα από το υπό έρευνα υλικό συγκεκριμένων σχολικών εγχειριδίων Ιστορίας και Πολιτικής Αγωγής της τουρκικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η επιλογή των εν λόγω σχολικών εγχειριδίων για τη μελέτη της εικόνας του “Άλλου” βασίστηκε στην πεποίθηση ότι σε αυτά συνήθως αντικατοπτρίζονται οι κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές συνθήκες κάθε χώρας, καθώς επίσης και οι υφιστάμενες διακρατικές σχέσεις. Ιδιαίτερα, τα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας αποτελούν τον κατεξοχήν χώρο, στον οποίο διαμορφώνονται και αναπαράγονται οι εικόνες του “εθνικού εαυτού” σε αντιπαραβολή με τον “εθνικό άλλο”. Η αντιπαραβολή αυτή στηρίζεται βασικά στην παρουσίαση της ιστορικής πορείας των λαών και των ιστορικών γεγονότων κατά τρόπο που να υποβοηθείται η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και της εθνικής ταυτότητας. Από αυτήν την άποψη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και έχει ιδιαίτερη αξία η έρευνα των κειμένων που περιλαμβάνονται στα σύγχρονα σχολικά εγχειρίδια του μαθήματος της Ιστορίας και της Αγωγής του Πολίτη της τουρκικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το υπό έρευνα υλικό χαρακτηρίζεται ως πλούσιο και αντιπροσωπευτικό της παρεχόμενης εκπαίδευσης στην Τουρκία για τη μελέτη των γνώσεων που τα υπό έρευνα τουρκικά εγχειρίδια παρέχουν, και των στάσεων που ενδεχομένως καλλιεργούν στους Τούρκους μαθητές αναφορικά με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς, αλλά και την εικόνα των ίδιων των Τούρκων. Η παρούσα εργασία στηριζόμενη σε δοκιμασμένα μεθοδολογικά-ερευνητικά μοντέλα προσπαθεί να απαντήσει σε συγκεκριμένα ερωτήματα και ζητήματα που αφορούν στην “ειρηνική συνύπαρξη των λαών”.