Ιστορική θεώρηση και συγκριτική προσέγγιση των αναλυτικών προγραμμάτων της μέσης γενικής και μέσης τεχνικής εκπαίδευσης: 1950-1977

Abstract

Η εργασία έχει σκοπό να διερευνήσει τις σχέσεις με τις οποίες ο τρόπος μετασχηματισμού των κοινωνικών δομών συνδέεται με τον τρόπο μετασχηματισμού των αναλυτικών προγραμμάτων της μέσης βαθμίδας. Τα προγράμματα αναλύονται με βάση τις δύο μεταβλητές της εννοιολογικής κατηγορίας της ταξινόμησης, για να διαπιστωθεί ο βαθμός και η κατεύθυνση μετασχηματισμού τους κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Παράλληλα εξετάζεται και ο λόγος συγκεκριμένων φορέων δράσης για να διαπιστωθεί κατά πόσο ο τρόπος παραγωγής επιδρά στον τρόπο κυριαρχίας, δηλαδή, αν ο τελευταίος αποτελεί ενεργούμενο του πρώτου, ή αν διατηρεί σε σημαντικό βαθμό την αυτονομία του. Η εξέταση αυτής της σχέσης θα μας φανερώσει τον τρόπο με τον οποίο ο μετασχηματισμός των αναλυτικών προγραμμάτων συνδέεται με τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Από την εξέταση των ιστορικών τεκμηρίων φαίνεται ότι α) σε όλη τη διάρκεια της περιόδου υπάρχουν συγκεκριμένες σταθερές στον τρόπο συγκρότησης των αναλυτικών προγραμμάτων, τόσο της γενικής, όσο και της τεχνικής εκπαίδευσης, οι οποίες δεν επηρεάζονται από τον ευρύτερο μετασχηματισμό των κοινωνικών δομών (του τρόπου παραγωγής περιλαμβανομένου), β) οι σταθερές αυτές ελέγχονται κατά κύριο λόγο από τους φορείς δράσης του ιδεολογικού-πολιτικού πεδίου, ενώ οι φορείς δράσης του οικονομικού πεδίου δεν φαίνεται να έχουν επίδραση στον τρόπο συγκρότησης των αναλυτικών προγραμμάτων -ακόμα και των προγραμμάτων της τεχνικής εκπαίδευσης, γ) αυτές οι σταθερές χρησιμοποιούνται για τη συγκρότηση και την αναπαραγωγή του τρόπου κυριαρχίας, και τα αναλυτικά προγράμματα χρησιμοποιούνται ως ένα βασικό δομικό στοιχείο της τεχνολογίας πολιτικής κυριαρχίας -χωρίς να χρησιμοποιούνται ως μέσο για τη νομιμοποίηση του τρόπου παραγωγής. Συμπερασματικά, όσο ο τρόπος παραγωγής έχει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και οι φορείς δράσης που ενεργοποιούνται στο πεδίο της οικονομίας αδυνατούν να ασκήσουν πραγματική εξουσία, τόσο ο τρόπος κυριαρχίας αναδεικνύεται σε κυρίαρχη κοινωνική δυναμική προς την οποία συντάσσονται ευρύτερες ομάδες πληθυσμού, προκειμένου να αποκτήσουν τα οφέλη που δεν μπορούσαν να έχουν από την εμπλοκή τους μόνο στην οικονομική παραγωγή. Φαίνεται έτσι ο τρόπος κυριαρχίας να έχει ένα ιδιαίτερα υψηλό βαθμό αυτονομίας, ενώ οι σχέσεις του με τον τρόπο παραγωγής χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης.