Διερεύνηση των γνώσεων των νοσηλευτών του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) στην αντιμετώπιση της διαβητικής κετοξέωσης παιδιών και εφήβων με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και η συσχέτισή της με το στρες στο χώρο εργασίας

Abstract

Introduction: Type 1 Diabetes Mellitus (T1DM) is an autoimmune disease that leads to the destruction of the beta-cells of the pancreas that produce insulin. People with T1DM require lifelong insulin replacement therapy. The disease occurs mainly in childhood. Diabetic ketoacidosis (DKA) is a serious complication of type 1 diabetes, potentially life-threatening. The three main abnormalities of patients with DKA include hyperglycemia, ketosis, and metabolic acidosis, while an episode of DKA is accompanied by insulin deficiency with hyperglycemia. When reaching the Emergency Department (ED), children with ED have a 5-10% fluid deficit. The basic principles in the management of DKA are immediate fluid repletion for hydration and improvement of tissue perfusion and renal function, correction of ketoacidosis and hyperglycemia through inhibition of lipolysis and ketogenesis with insulin administration, restoration of acid-base balance, and finally, the avoidance of complications, specifically cerebral edema. Managing pediatric emergencies is challenging for health systems because of the unique needs of children compared to adults. The nurses of the ED seem to be exposed to a wide range of stress factors, which are also evaluated as more serious among the nurses. However, the occupational stress of pediatric nurses varies due to the specialized nature of the providing care to the vulnerable pediatric patient population. Emergency care and work with children, but also parents, additionally burden pediatric ED nurses with stress, who are called to experience the anxiety and stress of the parents. Purpose: The purpose of the study is to investigate the knowledge of nurses in management and treatment of DKA in the ED, while individual objectives are the evaluation of the stress experienced by the nurses in the ED and the correlation between stress and the management of the DKA. Method: The study referred to the nurses that worked in the Emergency Department (ED) and specifically for the pediatric department. To evaluate knowledge in management with Diabetic Ketoacidosis (DKA) the knowledge questionnaire of Barrios et al (2012) "Current Variability of Clinical Practice Management of Pediatric Diabetic Ketoacidosis in Illinois Pediatric Emergency Departments", was used after adapted to Greek data. To assess the stress experienced by pediatric nurses in the ED, the "Expanded Nursing Stress Scale, ENSS" by French et al (2000) was used. Finally, all participants completed a demographic data recording form. The analysis was performed with SPSS v23.0 software and the significance level were set at a=0.05. Results: Nurses from nursing institutions in various regions of Greece participated in the research, specifically 83 people. Regarding the management of the DKA, the results of the study showed that the nurses had a low level of knowledge. The lowest level of knowledge was recorded in the category of knowledge about insulin, fluid administration, and about the use of bicarbonate. One of the main findings of the study was that the pediatric nurses of the ED reported mild occupational stress. They felt more stressed about patients and families, as well as death, regarding potentially life-threatening conditions, while they were less stressed about discrimination and problems with colleagues. In the relationship between knowledge of the management of DKA and professional stress, it was found that an unrevised Protocol for the management of DKA was related to greater stress regarding contact with death situations (p=0.049), the uncertainty of the therapeutic outcome (p=0.020) and disputes with doctors (p=0.012). Conclusions: Overall, the pediatric nurses of the ED at Greece have a low level of knowledge regarding management of DKA, while they experience mild occupational stress. The correlation of these two parameters shows that insufficient preparation for the management of parents' stress, emotionally burdens the nurses. The findings of the present study demonstrate the need to implement supportive sustainable programs aimed at training nurses and minimizing occupational stress to optimize the nursing care provided in frontline departments.

Εισαγωγή: Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1 (ΣΔτ1) είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που οδηγεί στην καταστροφή των β-κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη. Τα άτομα με ΣΔτ1 χρειάζονται ισόβια θεραπεία υποκατάστασης ινσουλίνης. Η νόσος εμφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία. Η διαβητική κετοξέωση (ΔΚΟ) είναι σοβαρή επιπλοκή κυρίως του ΣΔτ1, δυνητικά απειλητική για τη ζωή. Οι τρεις κύριες ανωμαλίες των ασθενών με ΔΚΟ περιλαμβάνουν υπεργλυκαιμία, κέτωση και μεταβολική οξέωση, ενώ, ένα επεισόδιο ΔΚΟ συνοδεύεται από ανεπάρκεια ινσουλίνης με υπεργλυκαιμία. Κατά την προσέλευση στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), τα παιδιά με ΔΚΟ παρουσιάζουν 5-10% έλλειμμα υγρών. Οι βασικές αρχές στη διαχείριση της ΔΚΟ είναι η άμεση επαναπλήρωση των υγρών για ενυδάτωση και βελτίωση της αιμάτωσης των ιστών και της νεφρικής λειτουργίας, η διόρθωση της κετοξέωσης και της υπεργλυκαιμίας μέσω της αναστολής της λιπόλυσης και της κετογένεσης με χορήγηση ινσουλίνης, η αποκατάσταση της οξεοβασικής ισορροπίας, και τέλος, η αποφυγή επιπλοκών και συγκεκριμένα του εγκεφαλικού οιδήματος. H αντιμετώπιση παιδιατρικών επειγόντων περιστατικών αποτελεί μία ιδιαίτερη πρόκληση για τα συστήματα υγείας εξαιτίας των μοναδικών αναγκών των παιδιών σε σύγκριση με τους ενήλικες. Οι νοσηλευτές των ΤΕΠ φαίνεται πως εκτίθενται σε ένα μεγάλο εύρος στρεσογόνων παραγόντων, οι οποίοι αξιολογούνται και ως πιο σοβαροί μεταξύ των νοσηλευτών. Ωστόσο, το εργασιακό στρες των παιδιατρικών νοσηλευτών διαφοροποιείται εξαιτίας της εξειδικευμένης φύσης της παροχής φροντίδας στον ευάλωτο πληθυσμό των παιδιατρικών ασθενών. Η επείγουσα φροντίδα και η εργασία με παιδιά, αλλά και με γονείς, επιφορτίζει επιπλέον τους παιδιατρικούς νοσηλευτές ΤΕΠ με στρες, οι οποίοι καλούνται να βιώσουν καθημερινά την αγωνία και το άγχος των γονέων. Σκοπός: Σκοπός της μελέτης είναι η διερεύνηση των γνώσεων των νοσηλευτών στη διαχείριση και αντιμετώπιση της ΔΚΟ στο ΤΕΠ, ενώ επιμέρους στόχοι αποτελούν η εκτίμηση του στρες που βιώνουν οι νοσηλευτές στο ΤΕΠ και η συσχέτιση ανάμεσα στο στρες και του τρόπου διαχείρισης της ΔΚΟ. Μεθοδολογία: Η μελέτη αφορούσε τους νοσηλευτές που εργάζονται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) και συγκεκριμένα για το παιδιατρικό τμήμα. Για την αξιολόγηση των γνώσεων στην αντιμετώπιση της Διαβητικής Κετοξέωσης (ΔΚΟ) χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο γνώσεων των Barrios et al. (2012) «Current Variability of Clinical Practice Management of Pediatric Diabetic Ketoacidosis in Illinois Pediatric Emergency Departments», το οποίο προσαρμόστηκε για τα ελληνικά δεδομένα. Για την αξιολόγηση του στρες που βιώνουν οι παιδιατρικοί νοσηλευτές στο ΤΕΠ, χρησιμοποιήθηκε η διευρυμένη κλίμακα νοσηλευτικού στρες «Expanded Nursing Stress Scale, ENSS» των French et al. (2000). Τέλος, όλοι οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν μια φόρμα καταγραφής δημογραφικών στοιχείων. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με λογισμικό SPSS v23.0 και ως επίπεδο σημαντικότητας ορίστηκε η τιμή α=0.05. Αποτελέσματα: Στην έρευνα συμμετείχαν νοσηλευτές από νοσηλευτικά ιδρύματα διαφόρων περιοχών της Ελλάδας και συγκεκριμένα 83 άτομα. Όσον αφορά την διαχείριση της ΔΚΟ, τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι νοσηλευτές είχαν χαμηλό επίπεδο γνώσεων. Το χαμηλότερο ποσοστό γνώσεων καταγράφηκε στην κατηγορία των γνώσεων σχετικά με την ινσουλίνη, τη χορήγηση υγρών, και σχετικά με τη χρήση διττανθρακικών. Ένα από τα κύρια ευρήματα της μελέτης ήταν ότι οι παιδιατρικοί νοσηλευτές των ΤΕΠ ανέφεραν ήπιο επαγγελματικό στρες. Αισθάνονταν περισσότερο στρες για τους ασθενείς και τις οικογένειες, καθώς και τον θάνατο, αναφορικά με δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις, ενώ βίωναν λιγότερο στρες για τις διακρίσεις και τα προβλήματα με την υποστήριξη από ομότιμους. Στον έλεγχο σχέσης μεταξύ γνώσεων διαχείρισης ΔΚΟ και επαγγελματικού στρες, βρέθηκε πως η αναθεώρηση του Πρωτοκόλλου για τη διαχείριση της ΔΚΟ σχετίστηκε με μεγαλύτερο στρες που αφορά την επαφή με το θάνατο (p=0.049), την αβεβαιότητα του θεραπευτικού αποτελέσματος (p=0.020) και τις διαμάχες με τους γιατρούς (p=0.012). Συμπεράσματα: Συνολικά, οι παιδιατρικοί νοσηλευτές των ΤΕΠ της Ελλάδας έχουν χαμηλό επίπεδο γνώσεων στη διαχείριση της ΔΚΟ, ενώ βιώνουν ήπιο επαγγελματικό στρες. Η συσχέτιση των δύο αυτών παραμέτρων δείχνει πως η ανεπαρκής προετοιμασία για τη διαχείριση του άγχους των γονέων, επιφορτίζει συναισθηματικά τους νοσηλευτές. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης καταδεικνύουν την ανάγκη για εφαρμογή υποστηρικτικών βιώσιμων προγραμμάτων με στόχο την εκπαίδευση των νοσηλευτών και την ελαχιστοποίηση του επαγγελματικού στρες για τη βελτιστοποίηση της παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας στα τμήματα πρώτης γραμμής.