Διερεύνηση της ψυχικής ανθεκτικότητας μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών σε συνάρτηση με την περίοδο της τηλεκπαίδευσης και τη σχέση μαθητή-εκπαιδευτικού

Abstract

The following overview is a doctoral thesis in the field of Educational Psychology. Specifically, it examines the issue of resilience theoretically and research-wise and concludes with specific results and educational implications regarding the school context. First, it examines the formation of the concept over time, basic research that marked and shaped the study of the specific concept, and finally, it explores resilience in relation to the teacher’s resilience and the teacher-student relationship. Special mention is made of the importance of the resilience of students in the period of the covid-19 pandemic, which posed a new and important problem to all of humanity. At the research level, data and methods from both qualitative and quantitative research were used. The quantitative research included 576 students from various schools of the prefecture of Heraklion as well as their teachers. The students answered self-report questionnaires about their resilience, the relationship with their teacher and how much they felt that distance learning during pandemic affected them in their relationships with peers and the feeling of loneliness they experienced. The teachers of the classes that took part in the research filled out their own resilience questionnaires, while 13 of them gave interviews analyzing more their opinions and knowledge on the specific subject. Simple and more complex statistical analyzes were performed considering all variables. Through the analysis of the results, it was shown the important role of the teacher in the resilience of children, but also how students with high levels of resilience are able to better manage unpredictable and difficult situations such as distance education and distance from the their peers.All these findings remind the already known role of the school and the teacher in promoting the mental health of students and should be an occasion for the adoption of corresponding practices throughout the educational system and through each subject and not only in specific actions and interventions. Moreover, through the analysis of the interviews, the knowledge possessed by the teachers at a theoretical level around the concept of resilience was shown and their need for support and empowerment in the context of the school was highlighted. Of course, this research has several limitations related to the methodological framework, but it is a research on a large sample of students of the prefecture of Heraklion and for this reason it is important in terms of its findings and implications.

Η παρούσα διατριβή ανήκει στον κλάδο της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας. Συγκεκριμένα, εξετάζει το ζήτημα της ψυχικής ανθεκτικότητας θεωρητικά και ερευνητικά και καταλήγει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα και εκπαιδευτικές προεκτάσεις σχετικά με το σχολικό συγκείμενο.Αρχικά, εξετάζει την πορεία της έννοιας στον χρόνο, βασικές έρευνες που σηματοδότησαν και διαμόρφωσαν τη μελέτη της συγκεκριμένης έννοιας και τέλος, διερευνά την ψυχική ανθεκτικότητα σε σχέση με τον εκπαιδευτικό και τη σχέση εκπαιδευτικού-μαθητή. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη σημασία της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών στην περίοδο της πανδημίας covid-19 η οποία έθεσε ένα νέο και σημαντικό πρόβλημα σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Σε ερευνητικό επίπεδο, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία και μέθοδοι ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας. Η ποσοτική έρευνα συμπεριέλαβε 576 μαθητές από 18 σχολεία του νομού Ηρακλείου αλλά και 58 εκπαιδευτικούς. Οι μαθητές απάντησαν σε ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς σχετικά με την ψυχική τους ανθεκτικότητα, τη σχέση με τον εκπαιδευτικό του τμήματος και το κατά πόσο ένιωσαν να τους επηρεάζει η τηλεκπαίδευση στις παρέες και στο αίσθημα μοναξιάς που βίωσαν. Οι εκπαιδευτικοί των τμημάτων που έλαβαν μέρος στην έρευνα συμπλήρωσαν δικά τους ερωτηματολόγια ψυχικής ανθεκτικότητας, ενώ 13 εκπαιδευτικοί έδωσαν συνεντεύξεις αναλύοντας περισσότερο τις απόψεις και τις γνώσεις τους πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Πραγματοποιήθηκαν απλές και σύνθετες στατιστικές αναλύσεις λαμβάνοντας υπόψη όλες τις μεταβλητές. Μέσα από την ανάλυση των αποτελεσμάτων φάνηκε ο σπουδαίος ρόλος του εκπαιδευτικού στην ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών αλλά και το πώς οι μαθητές με υψηλά επίπεδα ψυχικής ανθεκτικότητας είναι σε θέση να διαχειρίζονται καλύτερα τις απρόβλεπτες και δύσκολες καταστάσεις όπως αυτές της τηλεκπαίδευσης και της απομάκρυνσης από την παρέα τους. Παράλληλα, μέσα από την ανάλυση των συνεντεύξεων φάνηκαν οι γνώσεις που κατέχουν οι εκπαιδευτικοί σε θεωρητικό επίπεδο γύρω από την έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας και τονίστηκε η ανάγκη τους για υποστήριξη και ενδυνάμωση στο πλαίσιο του σχολείου. Όλα αυτά τα ευρήματα υπενθυμίζουν τον ήδη γνωστό ρόλο του σχολείου και του εκπαιδευτικού στην προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών και θα πρέπει να αποτελέσουν αφορμή για την υιοθέτηση αντίστοιχων πρακτικών σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και μέσα από κάθε μάθημα και όχι μόνο σε συγκεκριμένες δράσεις και παρεμβάσεις. Φυσικά, η έρευνα αυτή έχει αρκετούς περιορισμούς που αφορούν το μεθοδολογικό πλαίσιο αλλά αποτελεί μια έρευνα σε μεγάλο δείγμα μαθητών του νομού Ηρακλείου και για αυτό τον λόγο είναι σημαντική ως προς τα ευρήματα και τις προεκτάσεις της.