Διερεύνηση συσχετίσεων μεταξύ κατάθλιψης, εικόνας σώματος και αυτοεκτίμησης σε πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς με ομόζυγη β-μεσογειακή αναιμία

Abstract

Introduction: Thalassemia major is a genetic disorder that causes severe anemia due to insufficient hemoglobin production. It also results in physical abnormalities such as short height, facial differentiation, and hypogonadism. Treatment involves frequent transfusions and chelation therapy, which may harm the person's mental health, leading to emotional, psychological, and behavioral concerns. Aim: The goal of this study is to examine the correlation between depression, body image, and self-esteem in adult patients with Thalassemia Major who have received multiple transfusions. Material - Methods: This is a cross-sectional study, in which 295 multi-transfused adult patients with Thalassemia Major participated. The data collection took place from February 2022 until February 2023. To collect the data and measure the parameters to be examined, the following were used: a demographic information questionnaire, to assess the presence of depressive symptoms the BDI-II scale (Beck Depression Inventory-II) was used, to assess body image the ASI-R (Appearance Schemas Inventory-Revised) scale and to measure self-esteem the Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES). In addition, a set of six open-ended questions were employed in a questionnaire created specifically for the purpose of this study by the researcher, related to issues of psychosexuality and patients' opinions about the treatment and the health professionals related to it. Their use was made with the consent of the authors of these scales. The statistical processing of the research data was done with the statistical program (Statistical Package for the Social Sciences, 25.0 (S.P.S.S) using descriptive and inductive statistical methods. Multiple linear regression was also applied, while the level of statistical significance was set at 0.05.Results: The results of the study clearly state that women make up 58% of the sample, while only 42% were men. Interestingly, a majority of the participants were over 37 years old, with 21% aged 37-40, 25.1% aged 41-45, and 22% over 46. It is also noteworthy that University Education graduates dominate the sample at 47.8%, followed by Technology Education graduates at 18.6%.The Cronbach's alpha reliability indices for the BDI-II depression scale (0.936) and the Rosenberg self-esteem scale (0.926) indicate high reliability. The individual Cronbach's alpha indices for the ASI-R appearance beliefs questionnaire (Self-Evaluative Salience subscale (self-evaluation) (α=0.837), Motivational Salience subscale (Motivation) (α=0.764), and total scale Composite ASI-R Score (α=0.820)) are all above the acceptable level of 0.70.The group's BDI-II depression scale average score was 15.98 which correlates to mild depression status, with 35% of participants experiencing moderate to intense depression (N=103). On the RSES self-esteem questionnaire, the average score was 17.69, indicating moderate self-esteem levels. Furthermore, the ASI-R body image scale found that the group had a neutral preoccupation with their outward appearance. Regarding the open-ended questions, 43.7% of respondents had positive emotions when asked "How do you feel at the sight of your naked body?" while 23.7% expressed neutral emotions. For the question "Do you think your appearance makes you less feminine or less masculine and if YES why?" 67.5% of respondents answered that their appearance did not make them less feminine or masculine, indicating strong self-esteem. 62% of respondents answered that their appearance did not make them less sexually desirable when asked "Do you think your appearance makes you less sexually desirable and if YES why? "Among the 295 participants, it was observed that a significant number of 50.8% had negative feelings about their treatment. However, it is worth noting that an overwhelming majority of 89.5% had a positive opinion of the nurses' work. A mere 10 participants expressed a negative opinion of the nurses, which is a relatively small number compared to the total participant count. Conclusion: This research indicates that individuals with high self-esteem experience lower rates of depression due to their focus on overall well-being rather than physical appearance. On the other hand, those with low self-esteem often base their worth solely on their appearance, disregarding their health. This preoccupation with appearance can lead to an unhealthy fixation on it.

Εισαγωγή : Η ομόζυγη ή μείζονα β - μεσογειακή αναιμία είναι ο συχνότερος τύπος της μεσογειακής αναιμίας, μια κληρονομική, γενετική διαταραχή που περιλαμβάνει αδυναμία παραγωγής επαρκούς αιμοσφαιρίνης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρής αναιμίας. Η ίδια η νόσος δημιουργεί σωματικές ανωμαλίες (μικρό ύψος, διαφοροποίηση προσώπου, υπογοναδισμό), που συγχρόνως με την θεραπευτική της προσέγγιση, που είναι οι συχνές μεταγγίσεις καθώς και την αποσιδήρωση, μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στον ψυχισμό του ατόμου. Μπορεί να υπάρξει διαταραχή της αυτοαντίληψης, της γενικότερης ανάπτυξης και της κοινωνικοποίησης του ατόμου, με αποτέλεσμα την παρουσία συναισθηματικών, ψυχολογικών και συμπεριφορικών ανησυχιών. Σκοπός: Να διερευνηθούν οι συσχετίσεις μεταξύ κατάθλιψης, εικόνας σώματος και αυτοεκτίμησης πολυμεταγγιζόμενων ενήλικων ασθενών με ομόζυγη β – μεσογειακή αναιμία. Υλικό – Μεθοδολογία: Πρόκειται για μια συγχρονική μελέτη, στην οποία έλαβαν μέρος 295 πολυμεταγγιζόμενοι ασθενείς με ομόζυγή ή μείζονα β μεσογειακή αναιμία. Η συλλογή δεδομένων έγινε από το Φεβρουάριο 2022 μέχρι και τον Φεβρουάριο 2023. Για την συλλογή των δεδομένων και την μέτρηση των προς εξέταση παραμέτρων χρησιμοποιήθηκαν: ερωτηματολόγιο δημογραφικών στοιχείων, για την εκτίμηση ύπαρξης καταθλιπτικής συμπτωματολογίας η κλίμακα BDI-II (Beck Depression Inventory –II), για την αξιολόγηση της εικόνας σώματος η κλίμακα ASI-R (Appearance Schemas Inventory – Revised) και για την μέτρηση της αυτοεκτίμησης η κλίμακα Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES). Η χρήση τους έγινε με την σύμφωνη γνώμη των συγγραφέων των κλιμάκων αυτών. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν 6 ερωτήσεις ανοικτού τύπου, που σχεδιάστηκαν από τον ερευνητή, και αφορούσαν σε θέματα ψυχοσεξουαλικότητας και απόψεις ασθενών για την θεραπεία και τους επαγγελματίες υγείας που σχετίζονται με αυτή. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πρόγραμμα (Statistical Package for the Social Sciences, 25.0 (S.P.S.S) χρησιμοποιώντας μεθόδους περιγραφικής και επαγωγικής στατιστικής. Εφαρμόστηκε επίσης πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση, ενώ το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε στο 0,05. Αποτελέσματα: Τα σημαντικότερα από τα αποτελέσματα της μελέτης περιλαμβάνουν τα εξής στοιχεία: Το 58% (Ν=171) του δείγματος ήταν γυναίκες και το 42% (Ν=124) άνδρες. Παραπάνω από τους μισούς συμμετέχοντες είχαν ηλικία άνω των 37 ετών και πιο συγκεκριμένα, το 21% (Ν=62) ήταν από 37-40 ετών, το 25.1% (Ν=74) ήταν από 41-45 ετών και το 22% (Ν=65) ήταν άνω των 46 ετών. Το 47.8% (Ν=141) των συμμετεχόντων ήταν απόφοιτοι Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης και ακολουθούν με μικρότερο ποσοστό οι απόφοιτοι Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (18.6%, Ν=55).Ο δείκτης αξιοπιστίας Cronbach’s alpha για την κλίμακα της κατάθλιψης BDI-II ήταν 0.936 και για την κλίμακα αυτοεκτίμησης Rosenberg, ήταν 0.926, τιμές ιδιαίτερα υψηλές που δηλώνουν υψηλή αξιοπιστία. Τέλος, για τις υποκλίμακες του ερωτηματολόγιου πεποιθήσεων σχετικά με την εμφάνιση (ASI-R), οι επιμέρους δείκτες Cronbach’s alpha ήταν άνω του 0.70 και συγκεκριμένα: για την υποκλίμακα Self-Evaluative Salience (Αυτοαξιολόγηση) 0.837, για την υποκλίμακα Motivational Salience ( Κινητοποίηση) α=0.764 και για την συνολική κλίμακα Composite ASI-R Score 0.820.Η μέση τιμή της κλίμακας BDI- II για την κατάθλιψη στο σύνολο του δείγματος, ήταν 15.98, υποδηλώνοντας ήπια διαταραχή κατάθλιψης. Ωστόσο ένα ποσοστό 35% (Ν=103), παρουσίαζε μέτρια, σοβαρή και ακραία κατάθλιψη. Ως προς το ερωτηματολόγιο της αυτοεκτίμησης (RSES) η μέση τιμή του δείγματος ήταν 17.69, συνεπώς φαίνεται ότι ήταν σε μέτρια επίπεδα. Για την κλίμακα της εικόνας σώματος ASI-R, η μέση τιμή για κάθε υποκλίμακα ήταν: για την υποκλίμακα Self-Evaluative Salience 3.08, για την υποκλίμακα Motivational Salience 3.27 και για την συνολική κλίμακα Composite ASI-R Score 3.16, συνεπώς φαίνεται ότι οι συμμετέχοντες παρουσιάζονται κάπως ουδέτεροι σε σχέση με την ενασχόλησή τους με την εξωτερική τους εμφάνιση. Για τις απαντήσεις σε σχέση με τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου φάνηκε ότι στην ερώτηση «Πώς αισθάνεστε στη θέα του γυμνού σας σώματος;», το 43.7% (Ν=129) απάντησε ότι αισθάνεται θετικά συναισθήματα, ενώ αυξημένο ήταν το ποσοστό αυτών που εξέφρασαν ουδέτερα συναισθήματα (23.7%). Στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι η εμφάνιση σας σας καθιστά λιγότερο θηλυκή ή λιγότερο αρρενωπό και αν ΝΑΙ γιατί;», η πλειονότητα (67.5%, Ν=199) απάντησε ότι η εμφάνισή τους δεν τους/τις καθιστά λιγότερο αρρενωπούς ή λιγότερο θηλυκές, απάντηση που δείχνει ισχυρή αυτοεκτίμηση. Για την ερώτηση «Πιστεύετε ότι η εμφάνιση σας, σας καθιστά λιγότερο σεξουαλικά επιθυμητή/ό και αν ΝΑΙ γιατί;», η πλειονότητα (62%, Ν=183) απάντησε ότι η εμφάνισή τους δεν τους καθιστά λιγότερο σεξουαλικά επιθυμητούς.Για τις απόψεις τους σχετικά με την θεραπεία που υποβάλλονται, οι περισσότεροι εξέφρασαν αρνητικά συναισθήματα (50.8%, Ν=150) ενώ για την εργασία των νοσηλευτών είχαν πολύ θετική άποψη (89.5%, Ν=263) και μόνο 10 συμμετέχοντες είχαν αρνητική άποψη. Συμπεράσματα: Από την μελέτη προκύπτει ότι τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα κατάθλιψης, δεν συνηθίζουν να ορίζουν τον εαυτό τους και την αυτοεκτίμησή τους βάσει της φυσικής τους εμφάνισης και προσέχουν συχνότερα την εμφάνισή τους. Επίσης, φαίνεται ότι η κατάθλιψη συνδέεται και με τις πεποιθήσεις για την εμφάνιση καθώς άτομα με κατάθλιψη συνηθίζουν να ορίζουν τον εαυτό τους και την αυτοεκτίμησή τους βάσει της φυσικής τους εμφάνισης αλλά δεν προσέχουν την εμφάνισή τους. Τέλος, τα άτομα που ορίζουν τον εαυτό τους με βάση την εμφάνιση τους τείνουν να προσέχουν περισσότερο την εξωτερική τους εμφάνιση.