Επιχειρηματικότητα, ευρωπαϊκές πολιτικές και ανάπτυξη: η περίπτωση της υγείας και της ποιότητας ζωής στην ελληνική ύπαιθρο

Abstract

Research on entrepreneurship (private and social sector) in the field of healthcare and residents’ quality of life of the Greek rural areas is still in its infancy. This doctoral dissertation aims to fill this gap by linking the entrepreneurship of this sector with the socio-economic development of the Greek rural areas and the National and European financial tools while capturing trends, challenges and prospects. It focuses on private and social health businesses, and examines the impact they have on rural sustainable development and quality of life of inhabitants. It examines seven thematic sections for private healthcare enterprises and three thematic sections for the respective social enterprises. The examination was carried out both comprehensively and comparatively among private and social enterprises. For the healthcare companies, thematic dimensions are examined in relation to: the incentives that led to investment in rural areas, the society and citizens, rural sustainable development, social goals, innovative projects, National and European financial tools and finally economic and pandemic crises. As far as the health social enterprises, thematic units are divided in relation to: social objectives, local sustainable development and improvement of residents’ quality of life as well as operating under certain conditions in periods of economic and health crises. Research revealed the obstacles that health enterprises have been facing in the Greek rural areas during their establishment and operation. It explored the views and perspectives of entrepreneurs which are active in the health sector and shed light on significant aspects of the private and social health field. The private investments in this sector, regarding the rural areas, have created new jobs and have held back and still retain the local population in its area by preventing migration to urban centers. They relied on National and European subsidized projects for their installation in the rural and remote areas but also for their resilience in times of economic and health crisis. This doctoral dissertation emphasizes the impact of European policies on enterprises, both private and social, that affect the health and quality of life of rural residents. Thesis’s research interest focuses on the European health and care programs and on the financial tools accompanying European policies. These investments also serve as an opportunity for the citizens who are not thus forced to move to urban centers for health services. Increasing investment in private or social health structures was the result of the public sector's weakness and insurance organizations to offer high-level health services to rural inhabitants close to their place of residence. This weakness expanded the private sector to healthcare provision. Nowdays, the largest consumers of services in the private sector are the public sector and insurance organizations. The survey revealed that both in the financial crisis of 2009 and in the health crisis with the COVID-19 pandemic, these rural health enterprises showed adaptability and resilience without detracting from their social goals and the National and European financial instruments have also contributed to this progress. Although the Greek health system relies mainly on state funding, the social insurance system and private payments, the role of European funding is crucial. The deficit occurs in the implementation of innovative plans, is attributed by the entrepreneurs to the strict protocols that have been imposed, the non-completion of the digital transition of the public and the insurance organizations, the non-coverage of innovative services by the insurance funds as well as the existence of ‘clawback’ and ‘rebate’ mechanisms on health enterprises. In order to trace the experiences of entrepreneurs in the health sector, we followed the phenomenological approach since it is a recognized approach of exploratory experiences in both entrepreneurship and health issues. The capture of health entrepreneurs’ experiences is covered by the example of interpretivism / constructivism. Relied on the interpretive perceptual outline, we also formed the framework of our research questions. The research paradigm requires qualitative research methods, which is why we chose to conduct qualitative research. We have used semi-structured interviews which are very frequently used in entrepreneurship issues with validity and reliability. In order to select the way as far as locating the sample, we have chosen the convenience sampling since this method is widely used in the examination of business phenomena and primary care issues. We did not estimate a priori sample size as this contradicts the principle of saturation. 55 interviews were conducted, until the saturation point was confirmed, with the owners or shareholders or general managers whose enterprises operate in the rural areas of mainland Greece and 12 interviews with the managers of social health enterprises that also operate in the Greek rural areas. The present research responds to the call for greater research interest in under-explored fields such as rural entrepreneurship. It adds to the international literature evidence regarding the role of private and social enterprises in the socio-economic development of rural areas and reports the enterprises’ impact on the quality of life of inhabitants. Results also provide evidence as far as the impact of European policies on these enterprises. The findings of the study can be a useful tool for those who pursue health and quality of life policies, such as the government, domestic and European bodies, self-administrative authorities and local bodies. Findings also offer entrepreneurs, who are already active or intend to invest in the rural health sector, a valuable tool. Additionally, it enables them to take advantage of previous experiences of other entrepreneurs, overcome fears and increase their interest in investing in the rural areas. To search for new investment opportunities there but at the same time to be aware of the peculiarities of the countryside and how the rural context influences the business value which is created for the community. This present research has shown that the creation of social value is an integral part of entrepreneurship in the rural areas

Η έρευνα για την επιχειρηματικότητα (ιδιωτική και κοινωνική) στον τομέα της υγείας και της ποιότητας ζωής της ελληνικής υπαίθρου βρίσκεται ακόμη στην αφετηρία. Η διδακτορική αυτή διατριβή έρχεται να καλύψει αυτό το κενό συνδέοντας την επιχειρηματικότητα του συγκεκριμένου τομέα με την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου και τα εγχώρια και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία αποτυπώνοντας ταυτόχρονα τάσεις, προκλήσεις και προοπτικές. Εστιάζει στις επιχειρήσεις, ιδιωτικές και κοινωνικές, υγείας-φροντίδας-μέριμνας και εξετάζει τον αντίκτυπο που έχουν στην αειφόρο ανάπτυξη της υπαίθρου και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Εξετάζει επτά θεματικές ενότητες για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις υγείας-φροντίδας-μέριμνας και τρεις θεματικές ενότητες για τις αντίστοιχες κοινωνικές επιχειρήσεις. Η εξέταση έγινε και συνολικά και συγκριτικά ανάμεσα στις ιδιωτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις. Για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις υγείας-φροντίδας-μέριμνας εξετάζονται θεματικές ενότητες σε σχέση με: τα κίνητρα που οδήγησαν στην επένδυση στην ύπαιθρο, την κοινωνία και τους πολίτες, την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής, τους κοινωνικούς στόχους, τα καινοτόμα σχέδια, τα εγχώρια και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία και τις οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις. Για τις κοινωνικές επιχειρήσεις υγείας-φροντίδας-μέριμνας εξετάζονται θεματικές ενότητες σε σχέση με: τους κοινωνικούς στόχους, την τοπική αειφόρο ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου, τις συνθήκες λειτουργίας σε περιόδους οικονομικών και υγειονομικών κρίσεων. Η παρούσα διδακτορική διατριβή δίνει έμφαση στην επίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών στις επιχειρήσεις, ιδιωτικές και κοινωνικές, που επιδρούν στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. Εστιάζει το ερευνητικό ενδιαφέρον στα ευρωπαϊκά προγράμματα υγείας-φροντίδας-μέριμνας και στα χρηματοδοτικά εργαλεία που συνοδεύουν τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Η έρευνα αποτύπωσε τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις υγείας-φροντίδας-μέριμνας στην ελληνική ύπαιθρο κατά την ίδρυσή τους και τη λειτουργία τους. Ανίχνευσε τις απόψεις και τις θέσεις των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στον τομέα υγείας και φώτισε σημαντικές πτυχές του ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα υγείας-φροντίδας-μέριμνας. Οι ιδιωτικές επενδύσεις του συγκεκριμένου τομέα στην ύπαιθρο δημιούργησαν νέες θέσεις εργασίας και συγκράτησαν και συγκρατούν τον τοπικό πληθυσμό στην περιοχή του αποτρέποντας μεταναστεύσεις στα αστικά κέντρα. Στηρίχτηκαν σε εγχώρια και ευρωπαϊκά προγράμματα για την εγκατάστασή τους στην ύπαιθρο αλλά και για την ανθεκτικότητά τους την περίοδο της οικονομικής και υγειονομικής κρίσης. Εξυπηρετούν τους πολίτες που δεν αναγκάζονται να μετακινούνται στα αστικά κέντρα για υπηρεσίες υγείας. Η αύξηση των επενδύσεων σε ιδιωτικές ή κοινωνικές δομές υγείας ήταν αποτέλεσμα της αδυναμίας του δημοσίου τομέα και των ασφαλιστικών ταμείων να προσφέρουν στους πολίτες της υπαίθρου υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας κοντά στον τόπο κατοικίας τους. Αυτή η αδυναμία διόγκωσε τον ιδιωτικό τομέα στις παροχές υγειονομικής φροντίδας. Σήμερα οι μεγαλύτεροι καταναλωτές υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα είναι το δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία. Η έρευνα έδειξε ότι τόσο στην οικονομική κρίση του 2009 όσο και στην υγειονομική κρίση με την πανδημία COVID-19 οι επιχειρήσεις υγείας της υπαίθρου έδειξαν προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα χωρίς να απεμπολούν και τους κοινωνικούς τους στόχους και σε αυτό συνετέλεσαν και τα εγχώρια και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία. Παρόλο που το ελληνικό σύστημα υγείας στηρίζεται κυρίως στην κρατική χρηματοδότηση, στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και στις ιδιωτικές πληρωμές, ο ρόλος των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων είναι καθοριστικός. Η υστέρηση που παρουσιάζεται στην εφαρμογή καινοτόμων σχεδίων αποδίδεται από τους επιχειρηματίες στα αυστηρά πρωτόκολλα που έχουν επιβληθεί, στη μη ολοκλήρωση της ψηφιακής μετάβασης του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων, στη μη κάλυψη καινοτόμων υπηρεσιών από τα ασφαλιστικά ταμεία καθώς και στην ύπαρξη των μηχανισμών clawback. και rebate στις επιχειρήσεις υγείας. Για την ανίχνευση των εμπειριών των επιχειρηματιών του τομέα υγείας-φροντίδας-μέριμνας ακολουθήσαμε τη φαινομενολογική προσέγγιση αφού αυτή είναι μια αναγνωρισμένη προσέγγιση των διερευνητικών εμπειριών τόσα στα θέματα επιχειρηματικότητας όσο και στα θέματα υγείας. Η αποτύπωση των εμπειριών των επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην έρευνα καλύπτεται από το παράδειγμα του ερμηνευτισμού. Με βάση το ερμηνευτικό αντιληπτικό περίγραμμα διαμορφώσαμε και το πλαίσιο των ερευνητικών ερωτημάτων μας. Το ερευνητικό παράδειγμα απαιτεί ποιοτικές ερευνητικές μεθόδους γι΄ αυτό και επιλέξαμε να πραγματοποιήσουμε ποιοτική έρευνα. Χρησιμοποιήσαμε ημι-δομημένες συνεντεύξεις αφού αυτές χρησιμοποιούνται με μεγάλη συχνότητα στα θέματα επιχειρηματικότητας με εγκυρότητα και αξιοπιστία. Για την επιλογή του τρόπου εντοπισμού του δείγματος επιλέξαμε τη δειγματοληψία ευκολίας (convenience sampling) αφού αυτή συνηθίζεται να χρησιμοποιείται ευρέως στην εξέταση επιχειρηματικών φαινομένων και θεμάτων πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Δεν προσδιορίσαμε a priori το μέγεθος του δείγματος αφού αυτό έρχεται σε αντίθεση με την αρχή του κορεσμού. Πραγματοποιήθηκαν μέχρι τον κορεσμό 55 συνεντεύξεις με ιδιοκτήτες ή μετόχους ή γενικούς διευθυντές που οι επιχειρήσεις τους λειτουργούν στην ύπαιθρο της ηπειρωτικής Ελλάδας και 12 συνεντεύξεις με τους υπεύθυνους κοινωνικών επιχειρήσεων υγείας φροντίδας μέριμνας που λειτουργούν στην ελληνική ύπαιθρο. Η παρούσα έρευνα ανταποκρίνεται στην έκκληση για μεγαλύτερο ερευνητικό ενδιαφέρον σε υπό εξερεύνηση ζώνες όπως είναι η επιχειρηματικότητα στην ύπαιθρο. Προσθέτει στη διεθνή βιβλιογραφία στοιχεία για το ρόλο των ιδιωτικών και κοινωνικών επιχειρήσεων στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της υπαίθρου και στο ρόλο που οι επιχειρήσεις αυτές διαδραματίζουν στην ποιότητα ζωής των κατοίκων. Προσθέτει ακόμη στοιχεία για την επίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών στις επιχειρήσεις αυτές. Τα ευρήματα της έρευνας είναι χρήσιμο εργαλείο για όσους ασκούν πολιτικές σε θέματα υγείας και ποιότητας ζωής, όπως η κυβέρνηση, οι εγχώριοι και ευρωπαϊκοί φορείς, η αυτοδιοίκηση και οι τοπικοί φορείς. Επίσης, τα ευρήματα είναι χρήσιμο εργαλείο και για τον ίδιο τον επιχειρηματικό κόσμο που έχει επενδύσει στην ύπαιθρο ή σκοπεύει να επενδύσει. Τους δίνει τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν προηγούμενες εμπειρίες επιχειρηματιών, να υπερβούν φόβους και να αυξήσουν το ενδιαφέρον τους για επενδύσεις στην ύπαιθρο. Να αναζητήσουν εκεί νέες επενδυτικές ευκαιρίες αλλά ταυτόχρονα να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες της υπαίθρου και πώς το πλαίσιο της υπαίθρου επηρεάζει την επιχειρηματική αξία που δημιουργείται για την κοινότητα. Η παρούσα έρευνα έδειξε ότι η δημιουργία κοινωνικής αξίας είναι αναπόσπαστο μέρος της επιχειρηματικότητας στην ύπαιθρο.