Η έννοια της φέρουσας ικανότητας στο χωρικό σχεδιασμό και ο ρόλος της ως εργαλείο αξιολόγησης του επιπέδου βιωσιμότητας ενός χωρικού συστήματος

Abstract

The doctoral dissertation addresses Carrying Capacity (CC) as a pivotal tool in spatial planning and sustainability assessment of spatial systems, integrating the evolution of the CC concept and its relation to sustainable development and climate neutrality. It proposes an innovative quantitative methodology based on weighted indicators aimed at determining CC, highlighting its importance in mitigating anthropogenic impacts on sensitive island ecosystems. The research methodology is grounded in extensive literature review and practical experience, combining knowledge from various fields and roles, including participation in EU working groups and collaboration with national bodies. Developed across six chapters, the dissertation examines the transition to sustainable development, tools for sustainability assessment, practical implementation of CC, relevant legislation (especially according to the jurisprudence of the Council of State), and a new methodological approach to CC assessment. It concludes on the necessity for a systematic approach to environmental challenges. Specifically, the dissertation suggests a pioneering method of indicator weighting, where indicators defining critical parameters for each spatial system are given a forward-weighted character, and the overall deviation from CC is expressed through a combination of weighted deviation percentages. The Factor Hierarchy Process, recognizing the structural levels of factors, is also a key element of this methodology. The research's novelty lies in the conceptual determination and application of CC to expanded spatial planning, a multidisciplinary approach that incorporates environmental and socio-economic dimensions, and in practical implementation and monitoring aimed at improving sustainability and achieving sustainability goals, following the directives of the European Green Deal. This research lays the groundwork for a holistic and systematic approach to urban planning, promoting the integration of CC into planning and development policy.

Η διδακτορική διατριβή προσεγγίζει την Φέρουσα Ικανότητα (ΦΙ) ως κεντρικό εργαλείο στον χωρικό σχεδιασμό και στην αξιολόγηση βιωσιμότητας χωρικών συστημάτων, ενσωματώνοντας την εξέλιξη της έννοιας της ΦΙ και τη σύνδεσή της με τη βιώσιμη ανάπτυξη και κλιματική ουδετερότητα. Προτείνει μία καινοτόμα ποσοτική μεθοδολογία βασισμένη σε σταθμισμένους δείκτες, με σκοπό τον προσδιορισμό της ΦΙ, αναδεικνύοντας τη σημασία της στον περιορισμό του ανθρωπογενούς αντίκτυπου στα ευαίσθητα νησιωτικά οικοσυστήματα. Η μεθοδολογία της έρευνας βασίζεται σε εκτενή βιβλιογραφική έρευνα και πρακτική εμπειρία, συνδυάζοντας γνώσεις από πολλαπλούς τομείς και ρόλους, όπως η συμμετοχή σε ομάδες εργασίας της ΕΕ και η συνεργασία με εθνικούς φορείς. Η διατριβή αναπτύσσεται σε έξι κεφάλαια, εξετάζοντας την μετάβαση στην βιώσιμη ανάπτυξη, τα εργαλεία αξιολόγησης βιωσιμότητας, την πρακτική εφαρμογή της ΦΙ, τη νομοθεσία (ειδικά σύμφωνα με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας), και μία νέα μεθοδολογική προσέγγιση για την αξιολόγηση της ΦΙ. Καταλήγει στην ανάγκη για μία συστηματική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Συγκεκριμένα, η διατριβή προτείνει μια πρωτοποριακή μέθοδο στάθμισης δεικτών μέσω της οποίας οι δείκτες που προσδιορίζουν κρίσιμες παραμέτρους για κάθε χωρικό σύστημα αποκτούν εμπροσθοβαρή χαρακτήρα, ενώ η συνολική απόκλιση από τη ΦΙ εκφράζεται μέσω ενός συνδυασμού σταθμισμένων ποσοστών απόκλισης. Η διαδικασία Ιεράρχησης Παραγόντων αναγνωρίζει τα δομικά επίπεδα των παραγόντων, αποτελεί επίσης κομβικό στοιχείο της μεθοδολογίας αυτής. Η πρωτοτυπία της έρευνας έγκειται στον εννοιολογικό προσδιορισμό και εφαρμογή της ΦΙ σε διευρυμένο χωρικό σχεδιασμό, στη διεπιστημονική προσέγγιση που ενσωματώνει περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές διαστάσεις, και στην πρακτική υλοποίηση και παρακολούθηση με στόχο τη βελτίωση της βιωσιμότητας και την επίτευξη των στόχων αειφορίας, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Πράσινης συμφωνίας. Η έρευνα αυτή θέτει τις βάσεις για μια ολιστική και συστηματική προσέγγιση στον πολεοδομικό σχεδιασμό, προωθώντας την ενσωμάτωση της ΦΙ στον προγραμματισμό και την πολιτική ανάπτυξης.