Εφαρμογή της κλίμακας Radscale στον ιδιοπαθή υδροκέφαλο φυσιολογικής πίεσης

Abstract

Introduction: Idiopathic normal pressure hydrocephalus (iNPH) is clinically manifested by gait disturbances, cognitive deficits and urination disorders, and can be reversed with early cerebrospinal fluid drainage (CSF) intervention. Thus, it very important to diagnose these patients early, to rule out other diseases that may cause similar symptoms and to select the patients who will respond to such an operation. Patients and Methods: The study included a total of 101 patients. Neurological history data were obtained from all patients (through which the iNPH Grading scale was also scored). The patients also went through thorough neurological examination, Magnetic Resonance Imaging (MRI) and evacuative lumbar puncture (LP) with a CSF opening pressure < 20cm H2O. Measurement and scoring of the individual imaging parameters and the overall Radscale score in brain MRI were performed for all patients as well as evaluation and recording of data from CSF flows in phase contrast sequences in a subset of them. All the patients went through Tap-test, comparing the neuropsychological and motor performance of them before the evacuative LP and at specific time-points after it. The patients were then divided into two categories according to Tap-test response with the following criteria: at least 20% motor improvement and/or at least 10% simultaneous improvement in the MiniMental State Examination and Frontal Assessment Battery neuropsychological tests. Finally, in a subset of patients, the following CSF biomarkers were measured: total tau protein (total tau), phosphorylated tau protein (phospho-tau), β-amyloid peptide with 42 amino acids (Αβ42) and β-amyloid peptide with 40 amino acids (Αβ40). Results: Female patients appear to respond more frequently to the Tap-test than men. The score of the parameter "callosal angle" significantly differs between patients with a response to Tap-test and those without a response. Radscale's overall score, scores of the rest individual imaging parameters as well as absolute stroke volume and peak flow velocity in the aqueduct of sylvius does not seem to differ between these two categories of patients. Regarding individual CSF biomarkers, high total tau and p-tau levels and low Ab42/Ab40 ratio appeared to be associated with a Tap- test non-responder status. Furthermore, patients with a biomarker profile compatible with Alzheimer's disease (AD profile) had a lower possibility of improvement compared to those who had non-AD profile. Conclusions: The evaluation of Radscale's "callosal angle" parameter as well as the analysis of the biochemical CSF profile may help in the diagnosis of iNPH and possibly in the selection of patients for placement of ventriculoperitoneal shunt.

Εισαγωγή: Ο ιδιοπαθής υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης εκδηλώνεται κλινικά με διαταραχές βάδισης, νοητικά ελλείμματα και διαταραχές ούρησης, και είναι δυνατόν να αναστραφεί με έγκαιρη επέμβαση παροχέτευσης εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ). Το γεγονός αυτό καθιστά πολύ σημαντική την έγκαιρη διάγνωση των ασθενών αυτών, την διαφορική διάγνωση από άλλα νοσήματα που μπορεί να προκαλούν παρόμοια συμπτώματα καθώς και την κατάλληλη επιλογή των ασθενών που θα υποβληθούν σε τέτοια επέμβαση. Ασθενείς και Μέθοδοι: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν συνολικά 101 ασθενείς. Σε όλους τους ασθενείς καταγράφηκαν δεδομένα του νευρολογικού ιστορικού (μέσω των οποίων βαθμολογήθηκε και η κλίμακα κλινικής βαρύτητας iNPH Grading scale) και της αντικειμενικής νευρολογικής εξέτασης. Επίσης, όλοι οι ασθενείς υπεβλήθησαν σε Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI) στην οποία έγινε μέτρηση και βαθμολόγηση των επιμέρους απεικονιστικών παραμέτρων και της συνολικής βαθμολογίας της κλίμακας Radscale και σε εκκενωτική οσφυονωτιαία παρακέντηση (ΟΝΠ) με πίεση εισόδου ΕΝΥ < 20cm Η2Ο. Επιπρόσθετα, έγινε καταγραφή δεδομένων από τις ροές του ΕΝΥ σε υποσύνολο των ασθενών που υπεβλήθησαν και σε ακολουθίες αντίθεσης. Στη συνέχεια, αξιολογήθηκε η ανταπόκριση των ασθενών στη δοκιμασία Tap-test, συγκρίνοντας τις νευροψυχολογικές και κινητικές επιδόσεις των ασθενών πριν την εκκενωτική ΟΝΠ και σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές μετά από αυτήν. Κατόπιν οι ασθενείς χωρίσθηκαν σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την ανταπόκριση στη δοκιμασία Tap-test με κριτήριο: την κατά 20% τουλάχιστον κινητική βελτίωση ή/και την κατά τουλάχιστον 10% ταυτόχρονη βελτίωση στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες Mini Mental State Examination και Frontal Assessment Battery. Τέλος, σε υποσύνολο των ασθενών πραγματοποιήθηκε μέτρηση των ακόλουθων βιοδεικτών ΕΝΥ: ολική ταυ πρωτεΐνη (total tau), φωσφορυλιωμένη ταυ πρωτεΐνη (phospho-tau), β-αμυλοειδές πεπτίδιο με 42 αμινοξέα και β-αμυλοειδές πεπτίδιο με 40 αμινοξέα. Αποτελέσματα: Οι γυναίκες ασθενείς φαίνεται να ανταποκρίνονται συχνότερα στη δοκιμασία Tap-test από τους άνδρες. Η βαθμολογία της παραμέτρου «γωνία του μεσολοβίου» διαφέρει σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεταξύ των ασθενών με ανταπόκριση στη δοκιμασία Tap-test και εκείνων χωρίς ανταπόκριση. Η συνολική βαθμολογία της Radscale, οι βαθμολογίες των υπόλοιπων επιμέρους παραμέτρων της καθώς και ο απόλυτος όγκος παλμού και η μέγιστη ταχύτητα ροής ΕΝΥ δεν φάνηκε να διαφέρουν μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών ασθενών. Όσον αφορά τους βιοδείκτες ΕΝΥ, τα υψηλά επίπεδα total ή phospho- tau και ο χαμηλός λόγος Αβ42/Αβ40 φάνηκε να σχετίζονται με μη ανταπόκριση στη δοκιμασία Tap-test. Επίσης, ασθενείς με προφίλ βιοδεικτών συμβατό με νόσο Alzheimer (AD profile) είχαν μικρότερη πιθανότητα βελτίωσης σε σχέση με αυτούς που είχαν non-AD profile. Συμπεράσματα: Η αξιολόγηση της παραμέτρου «γωνία του μεσολοβίου» της Radscale καθώς και η ανάλυση του βιοχημικού προφίλ του ΕΝΥ μπορεί να βοηθήσουν στη διάγνωση του ιδιοπαθούς υδροκεφάλου φυσιολογικής πίεσης και ενδεχομένως στην επιλογή ασθενών για τοποθέτηση βαλβίδας κοιλιοπεριτοναϊκής παροχέτευσης ΕΝΥ.