Immigrant activism in Greece before and during the crisis (2000-2015): organisation, alliances, and litigation

Abstract

Μigration, in mainstream discourses, is mainly framed as a ‘threat’, a ‘risk’, or an ‘opportunity’ for capitalist growth and development. In contrast, this thesis sees immigrants and refugees as an integral part of the contemporary working class and explores its multiracial, multiethnic, multicultural, and multi-gendered character. Thus, it points towards a potential new ‘We’ in the making, based on solidarity and cross-fertilisation of ideas and practices between immigrant and native workers. Linking critical migration studies to political philosophy, and social movement approaches to critical legal studies, this thesis explores a wide variety of immigrant activism cases that illustrate their militant, innovative and impactful political engagements. Notably, the research sheds light on the impact of the Greek crisis on immigrant and refugee communities and relates their collective responses in the post-2008 period to immigrant militancy during the 2000s. Although Greece is the central focus of this research, these distinctive stories of labour and feminist organising, citizenship struggles and justice campaigns, are situated within the European context and a broader internationalist perspective. To this end, it draws attention to transnational identities and solidarities connecting stories from Africa, Asia, the Balkans, and Western Europe. As opposed to post-hegemonic approaches, this thesis proposes a collaborative strategising research and explains its distinctive features as a mutual learning process based on dialogue, trust, and solidarity. Using 14 life history interviews with immigrant activists and 6 semi-structured interviews with lawyers, this research brings focus into various aspects related to the question of organisation, as well as social alliances and strategic litigation. By highlighting past victories, drawing lessons from defeats, and identifying ‘best practice’ activism, this thesis shows how immigrant activists contributed to a deeper understanding of the stakes of the crisis and a way out of it.

Η μετανάστευση παρουσιάζεται στον κυρίαρχο λόγο ως "απειλή", "κίνδυνος" ή ακόμη και ως "ευκαιρία" για την καπιταλιστική μεγέθυνση και ανάπτυξη. Σε αντίθεση με αυτές τις προσεγγίσεις, για την παρούσα διδακτορική διατριβή οι μετανάστες/ριες και οι πρόσφυγες/ισσες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης εργατικής τάξης, η διαμόρφωση της οποίας διερευνάται λαμβάνοντας υπόψη πολιτισμικούς παράγοντες, καθώς και ζητήματα που σχετίζονται με τη φυλετική ή/και εθνοτική καταγωγή και το φύλο. Με αυτόν τον τρόπο, η διατριβή αναδεικνύει την αλληλεγγύη, τη γόνιμη αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή ιδεών και πρακτικών μεταξύ μεταναστών/ριών και γηγενών εργαζομένων, επιχειρώντας να συμβάλλει στην ενότητα και τη διαμόρφωση ενός νέου αναδυόμενου «εμείς». Συνδέοντας την κριτική ματιά στις μεταναστευτικές προσεγγίσεις με την πολιτική φιλοσοφία, καθώς και τις θεωρίες κοινωνικών κινημάτων με τις κριτικές νομικές σπουδές, σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να μελετήσει μια πληθώρα περιπτώσεων μεταναστευτικού ακτιβισμού με επίκεντρο την Ελλάδα, εξετάζοντας όψεις πολιτικής συμμετοχής οι οποίες ξεχωρίζουν για τη μαχητικότητα, την ευρηματικότητα και την επιδραστικότητά τους. Πιο ειδικά, μελετάται ο αντίκτυπος της ελληνικής κρίσης στις μεταναστευτικές και προσφυγικές κοινότητες, παράλληλα με τις συλλογικές αντιστάσεις που αυτές ανέπτυξαν την περίοδο τόσο πριν όσο και μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008. Σε αυτό το πλαίσιο, αναλύονται, μεταξύ άλλων, εμβληματικοί εργατικοί αγώνες, φεμινιστικές αντιστάσεις και διεκδικήσεις για νομιμοποίηση, ιθαγένεια και δικαιοσύνη. Αν και η έρευνα εστιάζει κυρίως στην Ελλάδα, οι μελέτες περίπτωσης διευρύνουν τα γεωγραφικά όρια, λαμβάνοντας υπόψη τόσο το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τη μετανάστευση και το άσυλο όσο και τις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε χώρας καταγωγής. Έτσι, υπογραμμίζοντας τη διεθνιστική διάσταση, η διατριβή δίνει έμφαση στις δια-εθνικές ταυτότητες και πρακτικές αλληλεγγύης συνδέοντας διαδρομές ανθρώπων και ιστορίες αγώνων από την Αφρική, την Ασία, τα Βαλκάνια και τη Δυτική Ευρώπη. Σε αντίθεση με τις λεγόμενες «μετα-ηγεμονικές προσεγγίσεις», δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε ζητήματα πολιτικής τακτικής και στρατηγικής, ενώ αναδεικνύονται πτυχές του μεταναστευτικού ακτιβισμού που σχετίζονται με μορφές οργάνωσης, κοινωνικές συμμαχίες και στρατηγικής σημασίας διεκδικήσεις μέσω δικαστικών διαδικασιών. Η έρευνα διαρθρώνεται γύρω από 14 αφηγήσεις ζωής μεταναστών/ριών, καθώς και 6 ημι-δομημένες συνεντεύξεις με δικηγόρους των αντίστοιχων υποθέσεων, ενώ παράλληλα η παρουσίαση κάθε μελέτης περίπτωσης επιχειρεί να εντάξει τους επιμέρους αγώνες στην ευρύτερη κοινωνική, πολιτική και οικονομική συγκυρία. Αντλώντας από τις μεθόδους της συνεργατικής έρευνας, η ίδια η ερευνητική διαδικασία βασίζεται στον διάλογο, την εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη και την αμοιβαία μάθηση. Τονίζοντας τις νίκες και κατακτήσεις, αντλώντας διδάγματα από τις ήττες και εντοπίζοντας “βέλτιστες πρακτικές”, η διατριβή επιχειρεί να καταδείξει πώς οι μετανάστες/ριες ακτιβιστές/ριες συνέβαλαν σε μια βαθύτερη κατανόηση των πραγματικών διακυβευμάτων της ελληνικής κρίσης και να εμπλουτίσει τη συζήτηση για τις πιθανές διεξόδους από αυτήν.