Η τριπτή και λειασμένη λιθοτεχνία κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στην Αττική: Ζητήματα προέλευσης πρώτων υλών, παραγωγής, διακίνησης και χρήσης: Η περίπτωση του οικισμού του Κορωπίου

Abstract

This thesis concerns the study of ground and polished stone tools (macroliths) from three Early Bronze Age sites in Attica (Koropi, Lambrika Koropi, Agios Kosmas Helliniko) and one island, Provatsa of Makronissos, near the eastern coast of Lavreotiki. The methodological approach of thw archaeological material was carried out through the study of the operational sequence (chaine operatoire) of the artefacts, which includes all the stages of raw material procurement, production, use and final deposition of them. We examined both technological and typological characteristics of the lithic artefacts, in combination to their spatial distribution. The largest quantity and quality of the artefacts comes from the settlement at Koropi, an agricultural and pastoral community, one the large settlements flourished during he Early Bronze Age Period showing signs of early urbanization. The ground stone artefacts from Koropi shows a great variety in raw materials, where volcanic rocks are dominating, great fluency and excellent skills in processing the lithic material, diversity in the various tool types, as well as various utilitarian and functional possibilities of these artefacts during their use in a multitude of community tasks. On the contrary, the polished stone tools of the site, with a smaller numerical presence, demonstrated adherence to traditional morphological types with a tendency to preserve more the raw material and not the functionality of the tools themselves. The material from Lambrika and Provatsa confirmed the character and small habitional area of these two places, whose inhabitants are active in special occupations related to mining and metallurgical activities. Finally, we had the opportunity to approach with a different point of view the material available for study from Ag.Kosmas. This thesis, finally, highlighted the social implications of the technology, and the contribution of macroliths to our understanding of the different ways these communities act and leave their cultural imprint in their broad chronological and geographical horizon. The results of this thesis may contribute to redefine the study of these artefacts in a more holistic way.

Η διατριβή αυτή αφορά στη μελέτη της τριπτής και λειασμένης λιθοτεχνίας από τρεις θέσεις της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στην Αττική (Κορωπί, Λαμπρικά Κορωπίου, Αγ. Κοσμάς Ελληνικού) και μία νησιωτική, τη Προβάτσα της Μακρονήσου, κοντά στην ανατολική ακτή της Λαυρεωτικής. Η προσέγγιση του αρχαιολογικού υλικού πραγματοποιήθηκε μέσω της μελέτης της εγχειρηματικής αλυσίδας των τέχνεργων, η οποία περιλαμβάνει όλα τα στάδια μορφοποίησης, παραγωγής, χρήσης και τελικής εναπόθεσης των ανθρωπίνων δημιουργημάτων. Βασικοί άξονες της μελέτης ορίστηκαν η τεχνολογία και η τυπολογία των τέχνεργων, ενώ εξετάστηκε παράλληλα η χωρική τους κατανομή. Το μεγαλύτερο ποσοτικά και ποιοτικά λίθινο υλικό προέρχεται από τον οικισμό στο Κορωπί, μία αγροτοκτηνοτροφική κοινότητα της κατηγορίας των μεγάλων οικισμών με ενδείξεις πρώιμης αστικοποίησης κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Η τριπτή λιθοτεχνία από το Κορωπί υπέδειξε μεγάλη ποικιλία στις πρώτες ύλες μορφοποίησης των τέχνεργων, με τα πυριγενή πετρώματα να κυριαρχούν, ευχέρεια στη διαχείριση και δεξιότητα στην κατεργασία των υλικών αυτών, ποικιλομορφία στους διάφορους εργαλειακούς τύπους, καθώς και ποικίλες χρηστικές και λειτουργικές δυνατότητες των τέχνεργων αυτών κατά τη συμμετοχή τους σε πλήθος εργασιών της κοινότητας. Αντιθέτως, η λειασμένη λιθοτεχνία της θέσης, με μικρότερη αριθμητική παρουσία, κατέδειξε προσκόλληση σε παραδοσιακούς μορφολογικούς τύπους και διάθεση συντήρησης περισσότερο της πρώτης ύλης και όχι της λειτουργικότητας των ίδιων των εργαλείων. Τα λίθινα τέχνεργα από τα Λαμπρικά και τη Προβάτσα επιβεβαίωσαν τον χαρακτήρα και την μικρή έκταση των δύο αυτών θέσεων, οι κάτοικοι των οποίων δραστηριοποιούνται σε ειδικές ασχολίες σχετικές με τη μεταλλουργία και τη μεταλλευτική διαδικασία. Στο διαθέσιμο προς εξέταση υλικό από τον Αγ. Κοσμά, τέλος, δόθηκε η δυνατότητα διαφορετικής προσέγγισής του. Η διατριβή αυτή, τέλος, ανέδειξε τις κοινωνικές προεκτάσεις της τεχνολογίας και τη συμβολή των λιθοτεχνιών από αδρό λίθο στη κατανόησή μας σχετικά με τον τρόπο δράσης και πολιτιστικού αποτυπώματος των κοινοτήτων αυτών στο ευρύ χρονολογικό και γεωγραφικό τους ορίζοντα. Τα αποτελέσματα της διατριβής αυτής συμβάλλουν στον επαναπροσδιορισμό της έρευνας στην προσέγγιση των λιθοτεχνιών αυτών με πιο ολιστικό τρόπο.