Common(ing) space: (un)making and (un)learning the city

Abstract

The dissertation explores the theory and practice of urban commoning across Athens and Berlin. Surveying the field of urban commons scholarship, the research endeavours to resituate the (re)production of space within its social, political, economic, and ecological entanglements to frame a critical spatial praxis in, against, and beyond neoliberal urbanisation. Through emplaced and participatory ethnographies, the research subverts the margins and centre of knowledge (re)production to shift — both epistemologically and ontologically — the conventional statuses and geometries between the researcher and the researched; challenging the separation of disciplines, institutions, and forms; problematising power fields, democratising inquiry, and creating space for (inter)subjective experience to challenge abstractions and produce different socio-political conditions.The findings are presented through a tripartite framework that delineates an aesthetics of common(ing) space: three socio-spatial acts or processes, three socio-spatial typologies, and three modes of socio-spatial choreography. Drawing on Stavros Stavrides‘ (2019) framework of socio-spatial acts—transposition, translation, and transformation—commoning is conceived as an ethico-political process of negotiating difference. These acts and processes often emerge and are (re)produced in three common, yet certainly not discrete, typologies: symbolic space, catalytic space, and infrastructural space (Harrison and Katrini 2019). Across these different typologies, commoners disrupt the temporalities and coherence of abstract capitalist space, reweaving the spatial fabric with threads of relationality and emancipatory possibility as they collectively transform the city according to their needs and desires. Moreover, the term choreography is used to describe the dialogue between practices, structures, and thresholds as commoners search for common, but not homogenising, grounds in and through differences. Three case studies in Athens — The Social and Cultural Centre of Vironas, The Solidarity School of Mesopotamia, and Navarinou Park — exemplify the dispersal of commoning practices, emerging during symbolic occupations, into durable everyday neighbourhood initiatives. The new social imaginaries that were catalysed evidence the transformation of identities, social relations, geometries of power, and socio-spatial conditions. In dialogue with the case studies in Athens, the author’s participatory ethnographic research conducted with both Prinzessinnengarten in Berlin-Kreuzberg and the co-initiated project Common(s)Lab in Berlin-Neukölln is presented. The case studies in Berlin explore forms of situated urban pedagogy and further problematise the typologies and choreographies of commoning space.

Η διατριβή διερευνά τη θεωρία και την πρακτική των αστικών κοινών στην Αθήνα και το Βερολίνο. Μελετώντας το πεδίο της ακαδημαϊκής έρευνας για τα αστικά κοινά, η έρευνα προσπαθεί να επανατοποθετήσει την (ανα)παραγωγή του χώρου εντός των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και οικολογικών της διαπλοκών, προκειμένου να διαμορφώσει μια κριτική χωρική πρακτική μέσα, ενάντια και πέρα από τη νεοφιλελεύθερη αστικοποίηση. Μέσω εντοπισμένων και συμμετοχικών εθνογραφιών, η έρευνα υπονομεύει τα όρια και το κέντρο της (ανα)παραγωγής γνώσης για να μετατοπίσει – τόσο επιστημολογικά όσο και οντολογικά – τις συμβατικές θέσεις και γεωμετρίες μεταξύ του ερευνητή και αυτού που ερευνάται, αμφισβητώντας το διαχωρισμό των επιστημονικών κλάδων, των θεσμών και των μορφών. Προβληματοποιεί με αυτόν τον τρόπο τα πεδία εξουσίας, εκδημοκρατίζοντας την έρευνα και δημιουργώντας χώρο για την (δια)υποκειμενική εμπειρία προκειμένου να αμφισβητηθούν οι αφηρημένες ιδέες και να παραχθούν διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.Τα ευρήματα παρουσιάζονται μέσα από ένα τριμερές πλαίσιο που σκιαγραφεί μια αισθητική του κοινού χώρου/χώρου του μοιράσματος: τρεις κοινωνικο-χωρικές πράξεις ή διαδικασίες, τρεις κοινωνικο-χωρικές τυπολογίες και τρεις τρόποι κοινωνικο-χωρικής χορογραφίας. Αντλώντας από το σκεπτικό του Σταύρου Σταυρίδη (2019) για τις κοινωνικο-χωρικές πράξεις – μετάθεση, μετάφραση και μετασχηματισμός – οι πρακτικές μοιράσματος (commoning) γίνονται αντιληπτές ως μια ηθικο-πολιτική διαδικασία διαπραγμάτευσης με τη διαφορά. Αυτές οι πράξεις και διαδικασίες συχνά αναδύονται και (ανα)παράγονται σε τρεις κοινές, αλλά σίγουρα όχι διακριτές, τυπολογίες: τον συμβολικό χώρο, τον χώρο καταλύτη και τον χώρο υποδομής (Harrison και Katrini 2019). Στο πλαίσιο αυτών των διαφορετικών τυπολογιών, οι αναδυόμενες κοινότητες των κοινωνών (commoners) διαταράσσουν τη χρονικότητα και τη συνοχή του αφηρημένου καπιταλιστικού χώρου, υφαίνοντας εκ νέου τον χωρικό ιστό με νήματα σχεσιακότητας και χειραφετητικής δυνατότητας, καθώς μεταμορφώνουν συλλογικά την πόλη σύμφωνα με τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Επιπλέον, ο όρος χορογραφία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον διάλογο μεταξύ πρακτικών, δομών και κατωφλιών, καθώς οι κοινότητες των κοινωνών (commoners) αναζητούν κοινά, αλλά μη ομογενοποιητικά, εδάφη μέσα από και διαμέσου των διαφορών.Τρεις μελέτες περίπτωσης στην Αθήνα – το Κοινωνικό και Πολιτιστικό Κέντρο του Βύρωνα, το Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας και το Πάρκο Ναυαρίνου – αποτελούν παραδείγματα της διάχυσης των πρακτικών μοιράσματος, που αναδύονται κατά τη διάρκεια συμβολικών καταλήψεων, σε τρέχουσες καθημερινές πρωτοβουλίες γειτονιάς. Τα νέα κοινωνικά φαντασιακά που ενεργοποιήθηκαν αποδεικνύουν τον μετασχηματισμό των ταυτοτήτων, των κοινωνικών σχέσεων, των γεωμετριών της εξουσίας και των κοινωνικο-χωρικών συνθηκών. Σε διάλογο με τις μελέτες περίπτωσης στην Αθήνα, παρουσιάζεται η συμμετοχική εθνογραφική έρευνα της συγγραφέα που διεξήχθη τόσο με το Prinzessinnengarten στο Βερολίνο-Kreuzberg όσο και με το από κοινού υλοποιημένο έργο Common(s)Lab στο Βερολίνο-Neukölln. Οι μελέτες περίπτωσης στο Βερολίνο διερευνούν μορφές αστικής παιδαγωγικής και προβληματοποιούν περαιτέρω τις τυπολογίες και τις χορογραφίες του κοινού χώρου.