Ελληνο-αρμενικές σχέσεις και η ελληνική στάση και πολιτική απέναντι στους Αρμένιους και το αρμενικό ζήτημα (1945-1975)

Abstract

The aim of this dissertation is to shed light on the research gap concerning the presence of Armenians in the Greek area, as well as the relations of the Armenians with the Greek state during the post-war period (1945-1975). Despite the fact that the presence of other minority groups in Greece has been to a certain extent investigated and that the Armenians in the Greek area have a timeless presence even earlier than the 17th century, the research effort has only partially covered Armenian’s presence in Greece and has been limited to certain local communities.More specifically, the Greek attitude and policy towards the Armenians in Greece for a 30 years period, from 1945 and until 1975, is investigated with an emphasis on the main issues raised by the presence of Armenians in Greece, such us the issues of education, citizenship, housing and legal personality of the community itself, that is to say issues that run through the daily life of Armenians in Greece throughout the Cold War and concern their connection with the Greek state. Among the main events covered are the great wave of "repatriation" from Greece to Soviet Armenia during the Greek Civil War, the movement of Armenians to Argentina and Canada, Armenian’s issues during the period of the Greek dictatorship, as well as the stance of the Greek state towards the Genocide from 1965-1975. The dissertation focus on the understanding of the Greek attitude towards the Armenians of Greece, and an attempt is made to answer the reasons that lead to a positive or negative approach each time in the light of the historical era being investigated.

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να ρίξει φως στο ερευνητικό κενό που παρατηρείται σε σχέση με την παρουσία των Αρμενίων στον ελληνικό χώρο και τις σχέσεις τους με το ελληνικό κράτος κατά την μεταπολεμική περίοδο (1945-1975). Παρότι η παρουσία άλλων μειονοτικών ομάδων έχει διερευνηθεί τουλάχιστον σε ένα στοιχειώδες βαθμό και παρά το γεγονός ότι οι Αρμένιοι στον ελληνικό χώρο έχουν διαχρονική παρουσία ακόμη και νωρίτερα από τον 17ο αιώνα, η μέχρι σήμερα ερευνητική προσπάθεια έχει καλυφθεί μόνο αποσπασματικά και για ορισμένες τοπικές κοινότητες, παρουσιάζοντας σημαντικά κενά, ιδίως κατά τη νεότερη περίοδο. Συγκεκριμένα, διερευνάται η ελληνική στάση και πολιτική απέναντι στους Αρμένιους της Ελλάδας για μια περίοδο 30 ετών, από το 1945 και μέχρι το 1975, με έμφαση στα κύρια ζητήματα που τίθενται από την παρουσία των Αρμενίων στην Ελλάδα, ερμηνεύοντας παράλληλα την στάση και τους λόγους της ελληνικής επίσημης και ανεπίσημης πλευράς απέναντι στην αρμενική κοινότητα της χώρας. Με σημείο έναρξης το έτος 1945, μεταξύ των κύριων ζητημάτων και γεγονότων που θίγονται είναι το μεγάλο κύμα «επαναπατρισμού» από την Ελλάδα προς τη Σοβιετική Αρμενία κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου και τα αιτήματα της αρμενικής κοινότητας για τα θέματα της εκπαίδευσης, της ιθαγένειας, της στέγασης και της νομικής προσωπικότητας της ίδιας της κοινότητας, δηλαδή ζητήματα που διατρέχουν την καθημερινότητα των Αρμενίων και της ίδια της κοινότητας σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, και η διασύνδεσή τους με το ελληνικό κράτος, με διάκριση σε επιμέρους χρονικές περιόδους που επιτρέπουν την κατανόηση της ελληνικής στάσης απέναντι στους Αρμένιους της Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα επιχειρείται να απαντηθούν οι λόγοι που οδηγούν σε μια θετική ή αρνητική προσέγγιση κάθε φορά, υπό το πρίσμα της ιστορικής εποχής που διερευνάται.