Η παρουσία του Βυζαντίου στους Αγίους Τόπους από το Μέγα Κωνσταντίνο έως την αραβική κατάκτηση

Abstract

The central aim of this study was to present the policy of Byzantium in the region of Palestine from 324 to 641. A number of sources of Byzantine literature and new data that emerged from the research of archaeologists in the area, provided me methodological safeguards for adequate documentation of my scientific positions. The history of Byzantine Palestine has the following characteristics: The insignificant until 326 province of Palestine gained, since then, weigh in the eyes of Christian citizens on grounds of religious feeling. The political decisions of the emperor Constantine played here the major role. The urban economy of Palestine has greatly benefited from the introduction of significant capital from imperial donations, the massive influx of pilgrims, the production of craft products and the regeneration of the transit trade of luxury goods. The rural economy of the province has shown an impressive progress in the implementation of innovative irrigation technologies in the Negev desert during the fifth and sixth century. The administrative reforms in the region were consolidated in the late fourth century with the creation of the First, Second and Third Palestine. The commander of the First Palestine (proconsul) headed the rulers (hegemones) of the Second and the Third Palestine. His main duties were the administration of justice, law enforcement and tax collection. The duke commanded all military units in Palestine. His position was upgraded in the reign of Justinian. In Palestine served two types of soldiers: the “στρατιῶται” and the “λιμιτανέοι”. Important was also the contribution of Arab tribal leaders to defend the borders of the province. In terms of ecclesiastical organization, the local Church was organized along the lines of the civil administration, the metropolitan of Caesarea to be the highest ecclesiastical authority in the province. In the year 451 the bishopric of Aelia (Jerusalem) became a patriarchate. In orthodox beliefs Palestine took fierce struggle against the heresies of Monophysitism and Origenism. The imperial policy, which faced the Jews, Samaritans and pagans as enemies of the State, remained the same over time. There were numerous distinctions against the religious and ethnic minorities in Palestine. Behind the painful measures lies the systematic determination of the central government to eliminate, within the empire, every different from Christianity element.

Κεντρικός στόχος της μελέτης αυτής ήταν να παρουσιάσω την πολιτική του Βυζαντίου στην ευρύτερη περιοχή της Παλαιστίνης από το 324 έως το 641. Ένα πλήθος πηγών της βυζαντινής γραμματείας και τα νεότερα δεδομένα που προέκυψαν από την έρευνα της αρχαιολογικής σκαπάνης μού παρείχε μεθοδολογικά τα εχέγγυα για την επαρκή τεκμηρίωση των θέσεών μου. Η ιστορική διαδρομή της βυζαντινής Παλαιστίνης παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά: Η ασήμαντη έως το 326 επαρχία Παλαιστίνη απέκτησε έκτοτε ειδικό βάρος στη συνείδηση των χριστιανών πολιτών για λόγους θρησκευτικού συναισθήματος, χάριν των πολιτικών αποφάσεων του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Η αστική οικονομία της Παλαιστίνης ωφελήθηκε τα μέγιστα από την εισαγωγή σημαντικών κεφαλαίων από αυτοκρατορικές κυρίως δωρεές, την αθρόα προσέλευση προσκυνητών, την παραγωγή βιοτεχνικών προϊόντων και την αναζωογόνηση του διαμετακομιστικού εμπορίου ειδών πολυτελείας. Η αγροτική οικονομία της επαρχίας παρουσιάζει εντυπωσιακή πρόοδο με την εφαρμογή καινοτόμων αρδευτικών τεχνολογιών στην έρημο Νεγκέβ. Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις στην περιοχή παγιώθηκαν στα τέλη του 4ου αιώνα με τη δημιουργία της Πρώτης, Δεύτερης και Τρίτης Παλαιστίνης. Ο διοικητής της Πρώτης Παλαιστίνης (ανθύπατος), προΐστατο των ηγεμόνων της Δεύτερης και Τρίτης Παλαιστίνης. Τα κύρια καθήκοντά του ήταν η απονομή δικαιοσύνης, η τήρηση της δημόσιας τάξης και η συλλογή των φόρων. Ο δούκας διοικούσε όλες τις στρατιωτικές μονάδες της Παλαιστίνης. Ο ρόλος του αναβαθμίστηκε επί Ιουστινιανού. Στην Παλαιστίνη υπηρετούσαν δύο ειδών οπλίτες: οι “στρατιῶται”, και οι “λιμιτανέοι”. Σημαντική υπήρξε και η συνεισφορά των Αράβων (Γασσανιδών) φυλάρχων στην υπεράσπιση των συνόρων της επαρχίας. Σε επίπεδο εκκλησιαστικής οργάνωσης, η τοπική Εκκλησία οργανώθηκε κατά τα πρότυπα της πολιτικής διοίκησης, με το μητροπολίτη Καισαρείας να αποτελεί την ανώτατη εκκλησιαστική αρχή στην επαρχία. Το έτος 451 η επισκοπή Αιλίας (Ιεροσολύμων) αναδείχθηκε σε πατριαρχείο. Στην ορθόδοξων φρονημάτων Παλαιστίνη διεξήχθη δριμύς αγώνας κατά των αιρέσεων του μονοφυσιτισμού και του ωριγενισμού. Η αυτοκρατορική πολιτική, που αντιμετώπιζε τους Ιουδαίους, τους Σαμαρείτες και τους εθνικούς ως εχθρούς του κράτους, παρέμεινε διαχρονικά η ίδια. Οι θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες στην Παλαιστίνη υφίσταντο πλήθος διακρίσεων. Πίσω από τα επώδυνα για τις μειονότητες μέτρα κρύβεται η συστηματική βούληση της κεντρικής εξουσίας να εξαλείψει εντός της αυτοκρατορίας κάθε διαφορετικό προς το χριστιανισμό στοιχείο.