Επιπτώσεις των ήπιων μορφών τουρισμού σε αγροτικές και ορεινές περιοχές: η περίπτωση της Στερεάς Ελλάδας

Abstract

The thesis investigates the effects of soft forms of tourism in rural and mountainous areas in Central Greece and specifically in the Regional Unit of Evrytania, a rural area which fully satisfies the mountain criterion (100%). This thesis falls in the scientific field of Tourism Destination Planning and Policy for Development, with emphasis on soft forms of tourism. Rural and mountainous areas are characterized by developmental weaknesses due to particularities in terms of their shrinking population, limited production base, climatic conditions, access, backwardness in technological infrastructure, etc., components which result in isolation, degradation and the widening of inequality compared to the national average. Tourism has been considered as a development tool which can, under certain conditions, contribute to the strengthening of the local economy, the empowerment of society and the population and the mitigation of inequalities. This research adopts a mixed method ('triangulation') which includes secondary research data review, empirical research with questionnaire and semi-structured interview. The findings of the research reflect both the impacts recorded in the destination in main areas of a development process (economy, society, culture, environment), as well as some critical aspects that have influenced the evolution of the tourism development of Evrytania, the dynamics but also the significant weaknesses as a result of the way in which the promotion and management of tourism was developed.

Η διατριβή διερευνά τις επιπτώσεις των ήπιων μορφών τουρισμού σε αγροτικές και ορεινές περιοχές στην Στερεά Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας, αγροτική περιοχή η οποία ικανοποιεί πλήρως το κριτήριο της ορεινότητας (100%). Εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο του Σχεδιασμού και της Πολιτικής για την Ανάπτυξη Τουριστικών προορισμών, με έμφαση στις ήπιες μορφές τουρισμού. Οι αγροτικές και ορεινές περιοχές χαρακτηρίζονται από αναπτυξιακές αδυναμίες, από ιδιαιτερότητες ως προς την πληθυσμιακή τους συρρίκνωση, την περιορισμένη παραγωγική τους βάση, τις κλιματολογικές συνθήκες, την πρόσβαση, την υστέρηση σε τεχνολογικές υποδομές κ.ά., με αποτέλεσμα την απομόνωση, την υποβάθμιση και τη διεύρυνση της ανισότητας σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο. Ο τουρισμός έχει θεωρηθεί ως ένα αναπτυξιακό εργαλείο το οποίο μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να συμβάλλει στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, στην ενδυνάμωση της κοινωνίας και του πληθυσμού και στην άμβλυνση των ανισοτήτων. Αποτελείται από δύο μέρη: Στο πρώτο μέρος αναπτύσσεται το θεωρητικό υπόβαθρο της διατριβής, και στο δεύτερο το μεθοδολογικό υπόβαθρο και η έρευνα. Η παρούσα έρευνα υιοθετεί μία μεικτή μέθοδο («τριγωνοποίηση») η οποία περιλαμβάνει επισκόπηση δεδομένων δευτερογενούς έρευνας, εμπειρική έρευνα με ερωτηματολόγιο και ημιδομημένη συνέντευξη. Στα ευρήματα της έρευνας αποτυπώνονται τόσο οι επιπτώσεις που καταγράφηκαν στον προορισμό στους βασικούς τομείς μιας αναπτυξιακής διαδικασίας (οικονομία, κοινωνία, πολιτισμό, περιβάλλον), όσο και ορισμένες κρίσιμες πτυχές της οι οποίες επηρέασαν (και επηρεάζουν) την εξέλιξη της τουριστικής ανάπτυξης της Ευρυτανίας, τη δυναμική αλλά και τις σημαντικές αδυναμίες ως απόρροια του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιήθηκε η προώθηση και η διαχείριση του τουρισμού.

La tesis investiga los efectos de las formas blandas de turismo en las zonas rurales y montañosas de Grecia Central y, concretamente, en la Unidad Regional de Evrytania, una zona rural que cumple plenamente el criterio de montaña (100%). Esta tesis se enmarca en el campo científico de la Planificación de Destinos Turísticos y Políticas de Desarrollo, con énfasis en las formas blandas de turismo. Las zonas rurales y montañosas se caracterizan por su debilidad de desarrollo debido a las particularidades en cuanto a su reducida población, limitada base productiva, condiciones climáticas, accesos, atraso en infraestructuras tecnológicas, etc., componentes que se traducen en aislamiento, degradación y ampliación de las desigualdades respecto a la media nacional. El turismo ha sido considerado como una herramienta de desarrollo que puede, bajo ciertas condiciones, contribuir al fortalecimiento de la economía local, al empoderamiento de la sociedad y de la población y a la mitigación de las desigualdades. Esta investigación adopta un método mixto ("triangulación") que incluye la revisión de datos de investigación secundaria, la investigación empírica con cuestionario y entrevista semiestructurada. Los resultados de la investigación reflejan tanto los impactos registrados en el destino en las principales áreas de un proceso de desarrollo (economía, sociedad, cultura, medio ambiente), así como algunos aspectos críticos que han influido en la evolución del desarrollo turístico de Evrytania, la dinámica, pero también las debilidades significativas como resultado de la forma en que se desarrolló la promoción y gestión del turismo.