Διερεύνηση του κοινωνικο-οικονομικού προφίλ των συμμετεχόντων/ουσών σε Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα (MOOCs) στην Ελλάδα

Abstract

Massive Open Online Courses (MOOCs) are mainly academic courses held at the respective educational institutions or created by educational organizations and then uploaded on the Internet, where they are available to anyone who wishes to attend them. These courses are part of actions aiming to promote free access to knowledge and the democratization of education via the use of new information and communication technologies (ICT) and especially the Internet.The present research focuses on Greece and the main question under consideration concerns whether and in what ways MOOCs are used by people who have different educational and socio-economic background. At the same time, the reasons for participating in MOOCs, as well as the assessment regarding this new educational trend were considered by the participants. Afterwards, proposals for increasing the participation in MOOCs were put forward and presented with the aim of eliminating educational inequalities and enhancing social mobility. For the implementation of the study, the mixed methods research was chosen and more specifically, the model of Exploratory Sequential Design in which the qualitative and quantitative methodologies of social and educational research are used consecutively. At first, the qualitative study and the categorical analysis of qualitative data of 20 semi-structured interviews was conducted. Then, the implementation of the quantitative study followed, using a structured questionnaire on a sample of 513 MOOCs participants in Greece. The research questionnaire of the quantitative study was formed based on the bibliography and research hypotheses, including also the results of the previous qualitative study, thus resulting in increasing its validity. The results of the research contribute to the better comprehension of the socio-economic profile of the participants in MOOCs in Greece, highlighting the exploitation of MOOCs by people who already have a satisfactory educational level. The results also indicate the ability of MOOCs to enhance not only social mobility but also the need to be exploited by individuals and social groups with low and middle level of education and act as tools to eliminate educational and social inequalities.

Τα Μαζικά Ανοιχτά Διαδικτυακά Μαθήματα (MOOCs) είναι κυρίως ακαδημαϊκά μαθήματα που πραγματοποιούνται στα αντίστοιχα εκπαιδευτικά ιδρύματα ή δημιουργούνται από εκπαιδευτικούς οργανισμούς και έπειτα καταχωρούνται στο Διαδίκτυο, όπου είναι ελεύθερα προσβάσιμα σε κάθε άτομο που επιθυμεί να τα παρακολουθήσει. Τα μαθήματα αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο δράσεων προώθησης της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης στη γνώση και στον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης, με τη χρήση νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας και κυρίως του Διαδικτύου. Η παρούσα έρευνα εστιάζει στην Ελλάδα και το κεντρικό ερώτημα που διερευνάται αφορά το κατά πόσο και με ποιους τρόπους τα MOOCs (Massive Open Online Courses) αξιοποιούνται από συμμετέχοντες/ουσες με διαφορετικό εκπαιδευτικό και κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο. Παράλληλα, εξετάστηκαν τα κίνητρα συμμετοχής σε MOOCs και η αξιολόγηση αυτής της νέας εκπαιδευτικής τάσης από τους συμμετέχοντες/ουσες. Επακόλουθα, διαμορφώθηκαν προτάσεις αύξησης συμμετοχής σε MOOCs, οι οποίες και παρατίθενται, με στόχο την άμβλυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων και την ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας. Για την υλοποίηση της μελέτης επιλέχτηκε η μεικτή μεθοδολογία και πιο συγκεκριμένα, το μοντέλο του Διερευνητικού Ακολουθιακού Σχεδιασμού (Exploratory Sequential Design), κατά το οποίο οι δύο κύριες μεθοδολογικές προσεγγίσεις κοινωνικής και εκπαιδευτικής έρευνας, η ποιοτική και η ποσοτική, χρησιμοποιούνται διαδοχικά. Αρχικά, υλοποιήθηκε η ποιοτική μελέτη και αναλύθηκαν τα ποιοτικά δεδομένα που παρήχθησαν από 20 ημι-δομημένες συνεντεύξεις. Έπειτα, σχεδιάστηκε και διεξήχθη η ποσοτική μελέτη με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου σε δείγμα 513 συμμετεχόντων/ουσών σε MOOCs στην Ελλάδα. Το ερευνητικό εργαλείο της ποσοτικής μελέτης διαμορφώθηκε βάσει της βιβλιογραφίας και των ερευνητικών υποθέσεων, ενώ ενσωματώθηκαν και τα αποτελέσματα της ποιοτικής μελέτης που προηγήθηκε, αυξάνοντας την εγκυρότητά του. Τα αποτελέσματα της έρευνας συμβάλλουν στην κατανόηση του κοινωνικο-οικονομικού προφίλ των συμμετεχόντων/ουσών σε MOOCs στην Ελλάδα αναδεικνύοντας την αξιοποίηση των MOOCs από άτομα που κατέχουν ήδη ένα ικανοποιητικό μορφωτικό επίπεδο. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν, επίσης, την ικανότητα των MOOCs να ενισχύσουν την κοινωνική κινητικότητα αλλά και την αναγκαιότητα να αξιοποιηθούν περισσότερο και από άτομα και κοινωνικές ομάδες με χαμηλό και μεσαίο μορφωτικό επίπεδο, ώστε να λειτουργήσουν ως εργαλεία άμβλυνσης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων.